Triticum aestivum
Triticum aestivum trigu  | ||
|---|---|---|
 | ||
| Clasificación científica | ||
| Reinu: | Plantae | |
| División: | Magnoliophyta | |
| Clas: | Liliopsida | |
| Orde: | Poales | |
| Familia: | Poaceae | |
| Subfamilia: | Pooideae | |
| Tribu: | Triticeae | |
| Xéneru: | Triticum | |
| Especie: |
Triticum aestivum L. | |
| Consultes | ||
| Royal Botanic Gardens, Kew | Royal Botanic Gardens, Kew | |
| World Flora Online | World Flora online | |
| [editar datos en Wikidata] | ||
El trigu[1] (Triticum aestivum) ye una cebera del xéneru Triticum, ye la especie de trigu más estensamente cultivada nel mundu. Ye una planta alohexaploide, por cuenta de la so conformanza de 42 cromosomes partíos en 6 xuegos dende trés distintos especies (Triticum spelta, Aegilops cylindrica, de 7 cromosomes cada unu. La planta tien tres genomes idénticos, que tienen información xenética repitida, lo cual confier-y a la especie en sí gran adaptabilidá a los distintos ambientes.
El trigu ye ún de los tres cereales más producíos globalmente, xunto'l maíz y l'arroz, y el más consumíu pel home na civilización occidental dende antaño. El granu del trigu ye utilizáu pa facer farina, farina integral, sémola, cerveza y una gran variedá de productos alimenticios.
La pallabra «trigu» remanez del vocablu llatín triticum, col significáu de ‘quebráu’, ‘mazcáu’ o ‘triáu’, faciendo referencia a l'actividá realiza pa separtar el granu de trigu de la cascariella que lu recubre.
Historia
[editar | editar la fonte]El trigu tien los sos oríxenes na antigua Mesopotamia. Les más antigües evidencies arqueolóxiques del tierra semada de trigu vienen de Siria, Xordania, Turquía ya Iraq. Hai alredor de 8 milenios, un camudamientu o una hibridación asocedió nel trigu xabaz, dando llugar a una planta con biltes más grandes, ensin lo que nun podía habese disemináo pel vientu. Esisten alcuentros de restos carbonizaos de granos de trigu almidoneru (Triticum dicoccoides) y buelgues de granos en barru cocíu en Jarmo (Iraq septentrional), dataes nel añu 6700 e.C..
El trigu espoxigó al ser semáu polos seres humanos, pues d'otra miente ésti nun podría espoxigar col mesmu ésitu n'estáu xabaz; esti fechu provocó una auténtica revolución agrícola nel denomáu creciente fértil. Al empar, amansóse a la oveya y la chiva, especies xabaces qu'habitaben la rexón, lo que permitió l'asentamientu de la población y, d'esta miente, la formación de comunidaes humanes más complexes, amuesalo tamién el xurdimientu de la escritura, concretamente la Escritura cuneiforme, creada polos Sumerios, y, poro, l'entamu de la historia y el fin de la prehistoria.
L'agricultura y la ganadería nacientes esixíen un cuidáu continu, lo que xeneró una conciencia del tiempu y les estaciones, obligando a estes pequeñes sociedaes a guardiar provisiones pa les époques menos xeneroses, teniendo en cuenta los beneficios que brinda'l granu de trigu al facilitar el so almacenamientu demientres temporaes considerables.
El biltu de trigu foi introducíu na civilización del antiguu Exiptu pa dar aniciu al so semao nel valle del Nilu, dende los sos primeros periodos y d'ellí a les civilizaciones Griega y Romana. La diose griega del pan y de l'agricultura llamábase Deméter, el so nome significa ‘señora’, por derivación llatina tresformóse en Ceres y d'ellí xurdió la pallabra «cereal».
En Roma, el gobiernu aseguraba'l caltenimientu de los ciudadanos ensin posibilidaes económiques abasteciendo trigu a un baxu preciu y regulando la molienda y fabricación del pan, yá que yera una práutica común na racionalización. La molienda y la coción yeren actividaes que se realizaben de forma conxunta, de tal mou que se diseñaben na antigua Roma molinos - fornos con una alta capacidá de producción.
El consumu del trigu y de pan nel Imperiu Romano revistió una gran importancia, confirmándose na Biblia, yá qu'acordies coles tornes más esautes ye posible cuntar nel so testu 40 vegaes la pallabra «trigu», 264 vegaes la pallabra «pan» y 17 vegaes la pallabra «panes», aceiciones estes caberes refiriéndose a pan de trigu o pan d'escanda (como yera vezu común naquella dómina), nes cites bíbliques son frecuentemente utilizaes pa referise al conceutu más ampliu del conxuntu de coses requeríes pa vivir, como na espresión «ganase'l pan». Na parábola del semador faese referencia a l'adulteración de los granos, enfrentando'l trigu (la bondá) con la cizaña (la maldá).
Hasta'l sieglu XVII nun se presentaron grandes avances nos métodos de semao y procesamientu del trigu. En cuasi toa Europa cultivose'l granu de trigu, mas qu'en dalgunes rexones foi preferíu'l centén y la cebada (especialmente nel norte). La invención del molín de vientu xeneró una nueva fonte d'enerxía, pero ensin variar polo demás los métodos de trabayu usaos. Al fin del sieglu XVIII presentáronse dalgunos desendolques mecánicos nel procesu de la molienda como aventadores, montacargues y métodos modernos pa tresmisión de fuercia, colo qu'aumentóse la producción de farina.
Nel sieglu XIX apaez el molín de vapor con rodiellos o cilindros de fierru que representó un cambiu radical na molienda. El semáu del trigu foi aumentando a la par con estos y munchos otros desarrollos teunolóxicos, permitiendo meyorar el rindimientu de la planta y llegar a diverses rexones del planeta como Norteamérica y Oceanía.
El mayor productor mundial de trigu foi por munchos años la Xunión Soviética, la que superaba los 100 millones de tonelaes de producción añales. Anguaño China representa la mayor producción d'esti cereal con unos 96 millones de tonelaes (16%), siguida pola India (12%) y por Estaos Xuníos d'América (9%).
Meyoramientu vexetal
[editar | editar la fonte]Les variedaes modernes de trigu tienen culmos curtios, resultáu de xenes nanos RHt, qu'amenorguen la so sensibilidá al acedu giberélico, la hormona qu'allarga les célules vexetales. Esos xenes RHt introducir a les variedaes llargues de trigu nos años 60 pol equipu de Norman Borlaug dende cultivares de Norin 10 que crecíen en Xapón. Tales tarmos curtios fueron bien importantes por cuenta de la so resistencia al entorno o encamáu, pola aplicación d'altos niveles de fertilizantes químicos, que nes variedaes antigües "altes", resultaben nel colapsu de los tarmos. Amás d'esta carauterística, de normal utilícense téuniques de marcadores moleculares pa intogresar xenes que pueden ser d'interés agronómicu pa estos cultivos. Estos marcadores moleculares analizar por inxeniería xenética, tomando como base secuencies altamente repitíes, flanqueaes por secuencies de DNA calteníes. Una vegada identificaes destas secuencies, realízase la posible conexón col xen d'interés, por aciu analises xenéticos y utilizando ferramientes estadístiques. El conxuntu de téuniques destinaes al meyoramientu denominar MAS (Marker assisted selection), y básicamente representen una ferramienta de meyoramientu por crucia talo como lo realizaben los antiguos mejoradores, pero asistíu por ferramientes de bioloxía molecular, que dexen "aforrar" años de desenvolvimientu y crucies.
Propiedaes
[editar | editar la fonte]Principios activos: contién fibra, almidón, celulosa, gluten, fitosteroles: beta-sitosterol, vitamina E.[2]
Indicaciones:
- Salváu: usáu como llaxante, saciante, hipocolesterolemiante, hipoglucemiante (amenorga la reabsorción intestinal de lípidos y glúcidos); demulcente, escuédigu. Al aumentar la eliminación fecal de calciu, ye recomendable pa les persones con urolitiasis. Estriñimientu, coadyuvante en tratamientos de sobrepesu, hiperlipidemias, urolitiasis, diabetes, diverticulosis, síndrome del intestín irritable.
- Farina: usáu como nutritivu, antiflogístico, escuédigu.
- Xerme, aceite de xerme: usáu como vitamínicu, hipolipemiante y contra l'arteriosclerosis.
- Salváu y/o farina (blanca o integral), n'usu esternu: usáu para hematomes, contusiones, inflamaciones articulares, mialxes, catarros, amigdalitis, erupciones cutanees inespecífiques de los lactantes.
- Almidón: usáu como demulcente, coadyuvante na ellaboración farmacéutica de los estruyíos (como desintegrante); antídotu de les intoxicaciones por yodu.[2]
La farina contién gluten, polo que ta contraindicada n'intolerantes al mesmu. gluten. Al entamu y mientres el tratamientu con fibra, tendrá de controlase la glucemia p'afaer, si fuera necesariu, les dosis d'insulina o de antidiabéticos orales.[2]
Preparación, recetes: Úsase'l frutu (granes): salváu, farina, xerme.[2]
Taxonomía
[editar | editar la fonte]Triticum aestivum describióse por Carlos Linneo y espublizóse en Species Plantarum 1: 85. 1753.[3]
Ver tamién
[editar | editar la fonte]Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 «Triticum aestivum». Plantes útiles: Linneo. Consultáu'l 13 de xineru de 2010.
- ↑ 3,0 3,1 «Triticum aestivum». Tropicos.org. Missouri Botanical Garden. Consultáu'l 21 d'avientu de 2013.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Triticum aestivum.
 |
Wikispecies tien un artículu sobre Triticum aestivum. |
Wheat Cap: http://maswheat.ucdavis.edu/
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q161098- Multimedia: Triticum aestivum
Especies: Triticum aestivum