Alca xigante

Alca xigante;
Estáu de caltenimientu
Clasificación científica
Reinu:	Animalia
Filu:	Chordata
Clas:	Aves
Orde:	Charadriiformes
Familia:	Alcidae
Xéneru:	Pinguinus †
Especie:	P. impennis †; Linnaeus, 1758
Distribución
Consultes
	[editar datos en Wikidata]

L'Alca xigante (Pinguinus impennis) ye una especie d'ave de la famila Alcidae, perteneciente al Orde Charadriiforme. Estinguióse oficialmente'l 5 de xunu de 1844.

Carauterístiques y ecoloxía

El so hábitat continental comprendía dende la faza norte de Noruega dica'l Cabu Finisterre na Península Ibérica -aportando tamién a les costes de Marruecos- y América del Norte, dende Labrador y Terranova dica la costa atlántica de Florida. Insularmente estendíase per Reinu Xuníu, Irlanda y Groenlandia.

Los nomes que recibió foron varios, anque'l gaélicu pengwyn (tiesta blanca) ye del que derivó la voz pingüín que denoma a les aves non voladores del Hemisferiu Sur. Esti nome provién de la so anatomía, na que'l so plumaxe yera negru nes ales, llombu, pescuezu y tiesta, pero rescamplando nesta cabera una mancha blanca en cada llau. Otros apelativos son "geirfugl" o "garefowl" (ave llanza) n'Escandinavia tocántenes al so fuerte picu capaz d'arponear pexes cuando se somorguiaben. Nesti sen, por esta adautación al merguyu yeren incapaces dafechu d'esnalar.

Los individuos adultos algamaben el metru d'altor, formando pareyes qu'incubaben un únicu güevu pergrande sobre los cantiles o sableres de los territorios onde habitaben. Sicasí, l'enorme tamañu del alca xigante yera direutu a la so inocencia, esperando a los cazadores humanos neto qu'un comité de bienllegada pola curiosidá y pasividá qu'amosaben. Y foi precisamente esti aspeutu del so comportamientu el que lu empobinó a la estinción.

Estinción

Dicen los documentos que'l tastu de la so carne nun yera mui prestosu, pero al ser fáciles de cazar yeren una presa afayadiza. Amás, hai constancia de que munches vegaes, pola so incapacidá pa trepar, enzarrábenlos en corres mal afechisques de los que nun yeren quien a afuxir pa corar cientos d'ellos como aprovisionamientu. Naquella dómina, el númberu d'alques xigantes debió ser abondosu, según rellató en 1534 Jacques Cartier que dixo que los sos homes "mataron más d'un millar nun sólu día nun llugar de la costa del continente americanu. Pero -añadió-, foron dexaos vivos munchos animales como pa llenar cuarenta botes". Col pasu'l tiempu y una perelevada presión pola carne y güevos, la so población foi amiyando hasta qu'entamó a ser una rara avis. En 1800, la única morada que-y quedaba yera Islandia, concretamente una islla averada llamada Geirfuglasker, considerándose la so presencia estraña per tolos sos dominios anteriores. Los pescadores y la sociedá europea en xeneral falaben d'ella cuasi como d'una lleenda, entamándose espediciones a la gueta de los caberos individuos a les islles del norte.

En 1808 ancló un barcu cerca de Geirfuglasker col envís d'afitar una gran provisión de carne fresco. Esta visita causó un dañu considerable, pero en 1813 inda foi peor. Nesi añu, la goleta Füroe, al mandu del capitán Peter Hansen, empobinóse a Islandia a la gueta de geirfugl. Los soldaos mataron les aves cuando añeraben los güevos y éstos foron recoyíos por goxaes. Sicasí, la so hora aportó en marzu de 1830 cuando un seismu esanició la islla somorguiándola completamente baxo l'agua. Los pocos exemplares que quedaron pudieron algamar Eldey, una islla averada na que continuar la especie. Asina foi cómo esta islla foi oxetu de nueves espediciones, recoyendo y matando alques xigantes nuevamente ensin miramientos. En 1830 foron recoyíes unes 20 aves, 24 en 1831, 13 y un güevu en 1833, 9 y 8 güevos en 1834 y 4 y 6 güevos en 1840. Al poco, los pescadores informaron que nun quedara yá nenguna ave. Una recompensa de 100 corones convenció en xunu del añu 1844 a Carl Siemsen pa dir con Vilhjalmur Hakonársson y una espedición d'homes a la islla. La ciencia rexistró que nuna mañana comprendida ente'l 2 y el 5 d'esi mes, les dos caberes aves d'esta especie morrieron a manes de dos pescadores islandeses, Jon Branásson y Sigurdr Islefsson.

Anguaño, varios museos d'Europa y Estaos Xuníos conserven plumes, güesos y güevos del alca xigante.

L'alca na cultura popular

L'alca xigante ye'l protagonista d'una novela d'Allen Eckert, The last Great Auk, que narra la historia de los últimos exemplares d'esta especie.

L'Île des Pingouins, d'Anatole France, pon n'escena a alques xigantes nuna parodia del Casu Dreyfus.

Referencies

Enllaces esternos

Wikimedia Commons tien conteníu multimedia tocante a Alca xigante.