Saltar al conteníu

Certhia familiaris

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Certhia familiaris
esguilón montés
Estáu de caltenimientu
Preocupación menor (LC)
Esmolición menor (IUCN)
Clasificación científica
Reinu: Animalia
Filu: Chordata
Clas: Aves
Orde: Passeriformes
Familia: Certhiidae
Xéneru: Certhia
Especie: C. familiaris
Linnaeus, 1758
Distribución
Consultes
[editar datos en Wikidata]

Les especies d'aves con nome común en llingua asturiana márquense como NOA. En casu contrariu, conséñase'l nome científicu. L'esguilón montés[1] (Certhia familiaris),[2] ye una especie d'ave de la familia Certhiidae que vive n'Eurasia. Ye un axilosu esguilador d'árboles de color parduzu motudu nes partes cimeres y les partes inferiores ablancazaes, con un picu finu y curváu escontra baxo y una cola llarga y ríxida qu'usa como sofitu nos tueros. Anque'l so aspeutu ye asemeyáu al d'otros esguilones estrémase fácilmente pol so cantar, del esguilón (común) col que coincide en gran parte del so área de distribución europea.

Reconócense siquier nueve subespecies d'esguilón montés distribuyíes poles rexones templaes d'Eurasia. Esta especie alcuéntrase en tou tipu de montes, pero nes rexones onde coincide col esguilón "común" ye más probable atopalu nos montes de coníferes o en zones altes. Añera en buecos de los árboles o ente la so corteya. La fema pon xeneralmente cinco o seis güevos blancos con llixos rosaos. Les sos niaraes son vulnerables al ataque de los picatueros y mamíferos, como los esguiles.

Los esguilones monteses son insectívoros y engaten pelos tueros de los árboles a la gueta d'inseutos qu'atrapa col so picu curváu ente los resquiebros de la corteya. Entós vuela a la bas d'otru árbol con un vuelu erráticu carauterísticu. Esta ave ye solitaria pel iviernu, pero puede formar dormideros comunales cuando'l tiempu ye fríu.

Descripción

[editar | editar la fonte]

Al igual que los demás esguilones, L'esguilón montés ye una ave de pequeñu tamañu coles partes cimeres del cuerpu de color pardu motudu, obispillu acoloratáu y partes inferiores ablancazaes. Tienen picos llargos y curvaos y les plumes de la so cola son ríxides lo que-yos apurre soporte cuando engaten pelos tueros a la gueta d'inseutos.[3]

esguilón montés en Finlandia.

L'esguilón montés mide unos 12,5 cm de llargu y pesa ente 7,0–12,9 g. Les sos partes cimeres marrones tienen un entrevesgáu motudu con pintes negres, blanques y de color crema, anque la so cola ye de color pardu llisu. Si banduyu, pechu y lladrales son ablancazaos con matices crema. Dambos sexos tienen un aspeutu asemeyáu, anque los xuveniles tienen les partes cimeres de colores más apagaes que los adultos, y les sos partes inferiores ablancazaes tienen llixos escuros nos lladrales.[3]

La so llamada de contautu ye sit agudu y apagáu, anque la so llamada más distintiva ye un tsrii vibrante y dacuando repetitivu. El cantar del machu empieza con un srrih, srrih siguíu por dellos trinos, una nota llarga, ondulante y descendente, y un xiblíu que xube y baxa.[3]

L'área de distribución del esguilón montés asolapa col d'otros esguilones colos que puede tracamundiase. N'Europa comparte munchu del so área de distribución col esguilón común. Comparáu con esta especie les sos partes inferiores son d'un color blancu más intensu, y les cimeres son d'un color marrón más templáu y más motudes, tien una llista superciliar más clara y el so picu ye llixeramente más curtiu. Ye difícil estremalu visualmente, inclusive teniéndolos na mano, a munchos de los sos individuos. Sicasí los sos cantares son bien distintos, anque se sabe que dambes especies pueden emitir los soníos de la otra.[3]

Hai tres subespecies d'esguilón montés del Himalaya que davezu considérense como especies estremaes, como'l esguilón de Hodgson,[4] anque toes son estremables del restu d'especies d'esguilones d'Asia. La cola llisa del esguilón montés estrémase del esguilón del Himalaya, que tien la cola llistada, y el so gargüelu blancu ye una diferencia evidente respectu al esguilón de gargüelu castañu. L'esguilón nepalés ye más malu d'estremar del esguilón montés, anque tien los lladrales de color canela más llamativu en llugar de crema.[3]

Nunca se rexistró la presencia n'Europa del esguilón americanu, pero un divagante de seronda sería malu d'estremar inclusive pol cantar, yá que anque'l so aspeutu ye más asemeyáu al esguilón común el so cantar ye más paecíu al del esguilón montés.[3]

Taxonomía

[editar | editar la fonte]
L'esguilón común tien una apariencia bien asemeyada al montés y dambos coinciden n'Europa occidental.

L'esguilón montés describióse científicamente col so actual nome por Linneo na so obra Systema naturae en 1758.[5] El so nome binomial deriva del griegu kerthios, un pequeñu ave que vivía nos árboles descritu por Aristóteles ente otros, y la pallabra llatina familiaris, que significa familiar o común, por ser l'esguilón más común nel norte y centru d'Europa.[6]

L'esguilón de Hodgson foi consideráu subespecie del esguilón montés.

Esta especie ye bien paecida al restu de los componentes del xéneru Certhia. Reconócense anguaño ocho especies dientro del xéneru de los esguilones, procedentes de dos llinaxes evolutivos: una caña holártica y otra nel sur d'Asia. El cantar del grupu del holárticu ye más garlleru, siempres empieza y termina con un chillón sriih (sacante los C. familiaris de China). Sicasí les especies del grupu del sur tienen un trino de ritmu más rápidu ensin el soníu sriih. Toles especies tienen vocalizaciones carauterístiques y delles subespecies foron alzaes al rangu d'especie basándose nos sos cantares.[7]

L'esguilón montés pertenez al grupu de norte, xunto al esguilón americanu de Norteamérica, el esguilón común, d'Europa occidental y el esguilón de Hodgson del sur del Himalaya.[8]

L'esguilón americanu consideróse dalguna vegada una subespecie del esguilón montés, pero ta más próximu al esguilón común, y xeneralmente agora ye tratáu como una especie dafechu independiente.[3] Propúnxose más apocayá que se dixebrara al esguilón de Hodgson por cuenta d'estudios de les secuencies d'ADN mitocondrial del citocromu b y la estructura del so cantar qu'indicaron que podría ser una especie distinta de C. familiaris.[8]

Reconócense de nueve a doce subespecies d'esguilón montés, dependiendo del puntu de vista taxonómicu usáu, toes elles son bien asemeyaes y crúciense nes zones onde s'asolapen les sos árees de distribución. Polo xeneral hai un enclín clinal na apariencia a midida que vase dende l'oeste escontra l'este d'Eurasia, reparándose que les subespecies van teniendo les sos partes cimeres más abuxaes y más blanques les sos partes inferiores, pero esti enclín inviértese al este del ríu Amur. Les subespecies anguaño reconocíes son:[3]

Subespecie Distribución Notes[3]
C. f. britannica Gran Bretaña ya Irlanda Los esguilones d'Irlanda son llixeramente más escuros que los de Gran Bretaña y dacuando considerar otra subespecie
C. f. macrodactyla Europa occidental, incluyíu'l norte d'España Ye más pálidu nes zones cimeres y más blancu nes inferiores que C. f. britannica
C. f. corsa Córcega Tien les partes inferiores con matices crema y les cimeres con más contrastes que C. f. macrodactyla
C. f. familiaris Escandinavia y Europa oriental hasta Siberia occidental Ye la subespecie nominal. Más pálidu nes partes cimeres que C. f. macrodactyla, y les sos partes inferiores son blanques
C. f. daurica Siberia oriental y norte de Mongolia Más pálidu y abuxáu que la subespecie nominal
C. f. orientalis Cuenca del ríu Amur basin, nordeste de China y Corea Asemeyáu a la subespecie nominal, pero más motudu na parte cimera
C. f. japonica Xapón Más escuru y acoloratáu que C. f. duarica
C. f. persica Dende Crimea y Turquía oriental hasta'l norte d'Irán Coloración más apagada y menos acoloratada que la subespecie nominal
C. f. tianchanica Noroeste de China y rexones axacentes Más pálidu y más acoloratáu que la subespecie nominal

Distribución y hábitat

[editar | editar la fonte]
Exemplar d'Europa central.

L'esguilón montés ye la especie más estendida del so xéneru, cría nos montes templaos a lo llargo de toa Eurasia dend'Irlanda a Xapón. Prefier los árboles vieyos y na mayor parte d'Europa onde comparte territoriu col esguilón común apaecer principalmente nos bosque de coníferes, especialmente picees y abetos. Sicasí onde ye la única especie de esguilón, como nes rexones europees de Rusia,[3] o les islles britániques,[6] tamién frecuenta los bosques frondosos y mistos. N'España onde'l esguilón común ocupa la mayor parte del territoriu'l esguilón montés llindar a les viesques de monte de la metá norte, principalmente nos Pirineos, a lo que debe'l so nome.

El so plumaxe apúrre-y un perfectu camuflaje ente les corteces de los árboles.

L'esguilón montés cría cerca n'altitúes baxes na parte norte del so área de distribución pero tiende a ser ser una especie d'altitúes altes nes rexones del sur. Nos Pirineos cría percima de los 1.370 metros d'altor, en China de 400–2,100 metros y nel sur de Xapón de 1,065–2,135 metros.[3] Les árees de cría atópense en rexones qu'en xunetu tienen isotermes ente 14–16 °C y 23–24 °C.[9]

L'esguilón montés ye una ave sedentaria nes rexones occidentales y suriegues de clima templáu, pero delles aves del norte muévense al sur pel iviernu, y los individuos que críen nos montes baxen a altitúes más baxes pel iviernu. Los sos desplazamientos de dispersión ivernices y tres la estación de cría pueden conducilos a parolar fora del so área de distribución normal. Rexistráronse migradores ivernizos nes subespecies d'Asia en Corea del Sur y China, y la subespecie nominal apaeció tan al oeste de la so zona de distribución normal como Orkney, n'Escocia. L'esguilón montés tamién apaeció como divagante nes islles de la Canal (onde la especie residente ye'l esguilón común), Mallorca y les islles Feroe.[3]

Comportamientu

[editar | editar la fonte]

Al ser un pequeñu páxaru forestal con plumaxe crípticu y llamaes discretes, L'esguilón montés puede pasar inalvertíu fácilmente, según les sos ascensiones verticales polos tueros a mou de mur que fai saltinos y usando la so cola ríxida como sofitu. Sicasí nun ye un páxaru demasiáu roceanu y amuésase indiferente énte la presencia de los humanos.[3] Amuesa un vuelu erráticu y ondulante carauterísticu, alternando aleteos asemeyaos a los de les caparines con planeos llaterales y cayíes. Les aves migradores pueden volar de día o de nueche, anque la estensión de los sos desplazamientos xeneralmente ye amazcarada poles poblaciones residentes. Ye solitariu pel iviernu, pero cuando'l clima ye más fríu puede atopase más d'una docena d'individuos durmiendo xuntos en resquiebros afayadizos.[9]

Reproducción

[editar | editar la fonte]
Nial de esguilón montés.

Los esguilones monteses críen a partir de la edá d'un añu. Añeren nos resquiebros y tres les corteyes de los tueros.[6] Onde tán presentes les secuoyes xigantes de Norteamérica prefieren los cuévanos d'estos grandes árboles introducíos como llugares d'añeramientu polo fácil que ye faer buecos na so blanda corteya.[10] Dacuando usen los resquiebros d'edificios y murios, y los niales artificiales nos montes de coníferes.[3] El so nial tien una bas de ramines y aguyes de pinu, fierves y corteces, y el so interior ta forráu con materiales más nidios como plumes, pelo, mofu, líquenes o teles d'araña.

N'Europa la niarada xeneralmente faise ente marzu y xunu y suel constar de cinco o seis güevos, ente qu'en Xapón ponen de trés a cinco güevos ente mayu y xunetu.[3] Los güevos son blancos con finos llixos de color arrosáu principalmente nos estremos,[3] miden 16 x 12 mm y pesen 1,2 g de los que'l 6% ye'l pesu de la cáscara.[6] Los güevos son guaraos solamente pola fema mientres 13–17 díes hasta qu'eclosionen los sos pollos altriciales cubiertos de pelusa. Los pollos son alimentaos polos sos dos proxenitores anque namái la fema dar calor. Tarden unos 15–17 díes en desenvolvese.[6] Los xuveniles tornen al nial les primeres nueches tres d'abandonalu. Aproximao un 20% de les pareyes, principalmente del sur y l'oeste, cría una segunda niarada.[3]

Ente los depredadores de niaraes y pollos de esguilones monteses inclúyense los picatueros, los esguiles coloraos y los pequeños mustélidos, y los efeutos de la depredación son unes tres vegaes más altos nos montes estazaos que nos montes trupu y estensu (32,4% escontra'l 12.0% nos montes estazaos). Les tases de predación amóntense cuando'l nial ta cerca del cantu del monte, y la presencia de tierres de cultivu cercanes aumenta'l grau de predación en dambos casos probablemente por un mayor númberu d'ataques de mustélidos.[11] Esta especie ye parasitada nel nial pola pulga de la gallineta (Dasypsyllus gallinulae).[12] La tasa de sobrevivencia de los xuveniles d'esta especie desconozse, magar que'l 47,7% de los adultos sobreviven cada añu. La llonxevidá típica de la especie ye de dos años, rexistrándose una llonxevidá máxima d'ocho años y diez meses.[6]

Alimentación

[editar | editar la fonte]
Les formigues coloraes (Formica rufa) compiten pol alimentu colos esguilones.

L'esguilón montés suel buscar invertebraos nos tueros de los árboles p'alimentase, empezando pola base del tueru y xubiendo per él ayudáu pola so cola ríxida como sofitu. A diferencia de los trepadores nun baxen polos tueros cabeza abaxo sinón que vuelen hasta la base d'otru árbol cercanu. Usen los sos llargos y finos picos pa sacar los inseutos y les arañes d'ente los resquiebros de les corteyes. Anque de normal busquen la so comida nos árboles dacuando tamién cacen nos murios el suelu o ente les aguyes de los pinos cayíos. Arriendes puede añader les granes de les coníferes ente la so dieta nos meses más fríos.[9]

Les femes del esguilón común avecen alimentase principalmente nes partes cimeres de los tueros de los árboles, ente que los machos usen les partes inferiores. Un estudiu fechu en Finlandia afayó que si'l machu d'una pareya sume, la fema desapareyada va cazar n'altores más baxos, va pasar menos tiempu en cada árbol y va tener sesiones de gueta d'alimentu más curtiu qu'una fema empareyada.[13]

Esta ave dacuando puede incorporase a bandaes d'alimentación mistes pel iviernu, anque nun paez que compartan los recursos alimenticios atopaos colos sos acompañantes los páridos y reyezuelos, sinón que más bien benefíciense de la vixilancia estra qu'apurre la bandada.[9] Les formigues coloraes y los demás miembros del so subxéneru comparten l'hábitat colos esguilones monteses, y tamién s'alimenten d'invertebraos nos tueros de los árboles. Investigadores finlandeses afayaron qu'onde cazaron les formigues coloraes hai menos artrópodos, y que los machos de los esguilones pasen menos tiempu nos tueros que visitaron estes formigues.[14]

Estáu de caltenimientu

[editar | editar la fonte]

Esta especie ta estendida per una enantada zona de distribución d'unos 10 millones de km². Tien una población mundial, con unos 11–20 millones d'individuos namái n'Europa. Nun se determinó l'enclín de la so población pero nun se cree qu'esta especie s'avere a los criterios de descensu de población qu'afita la Llista Colorada de la UICN (descensu de más del 30% en diez años o tres xeneraciones). Por estes razones esta especie ta catalogada col parámetru d'esmolición menor.[15]

Ye una ave común en gran parte del so área de distribución, anque nes zones más al norte ye rara, yá que ye vulnerable a los iviernos duros, especialmente si les sos posibilidaes d'alimentación tórguense poles xelaes o les agües xelices. Tamién ye pocu común en Turquía y el Cáucasu. Nel oeste del so área de distribución estendiéronse hasta les Hébrides Esteriores n'Escocia, aportando hasta Noruega, y criaron per primer vegada nos Países Baxos en 1993.[3]

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ URL de la referencia: http://www.sabencia.net/nomenclator.php.
  2. ↑ esguilón montés (Certhia familiaris) Linnaeus, 1758
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 Harrap, Simon; Quinn, David (1996). Tits, Nuthatches and Treecreepers. Christopher Helm, páx. 177–195. ISBN 0-7136-3964-4.
  4. ↑ «Hodgson's Treecreeper Certhia hodgsoni». BirdLife Species Factsheet. BirdLife International. Consultáu'l 6 d'agostu de 2011.
  5. ↑ Linnaeus, C (1758). Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Tomus I. Editio decima, reformata.. Holmiae. (Laurentii Salvii)., páx. 118. «C. supra grisea, subtus alba, remigibus fuscis, decemris macula alba.» (en llatín)
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 «Treecreeper Certhia familiaris [Linnaeus, 1758]». BirdFacts. British Trust for Ornithology (BTO). Consultáu'l 6 d'agostu de 2011.
  7. ↑ Tietze, Dieter Thomas; Jochen Martens, Yue-Hua Sun, Martin Paeckert (2008). «Evolutionary history of treecreeper vocalisations(Aves: Certhia)». Organisms, Diversity & Evolution 8:  páxs. 305–324. doi:10.1016/j.ode.2008.05.001. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Tietze, Dieter Thomas; Martens, Jochen & Sun, Yue-Hua (2006). «Molecular phylogeny of treecreepers (Certhia) detects hidden diversity». Ibis 148 (3):  páxs. 477–488. doi:10.1111/j.1474-919X.2006.00547.x. 
  9. ↑ 9,0 9,1 9,2 9,3 Snow, David; Perrins, Christopher M (editors) (1998). The Birds of the Western Palearctic concise edition (2 volúmenes). Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-854099-X. 1411–1416
  10. ↑ Cocker, Mark; Mabey, Richard (2005). Birds Britannica. London: Chatto & Windus. ISBN 0-7011-6907-9. 394
  11. ↑ Huhta, Esi coautores= Aho, Teija; Jäntti, Ari; Suorsa, Petri; Kuitunen, Markku; Nikula, Ari; Hakkarainen Harri (febreru 2004). «Forest Fragmentation Increases Nest Predation in the Eurasian Treecreeper». Conservation Biology 18 (1):  páxs. 148–155. doi:10.1111/j.1523-1739.2004.00270.x. 
  12. ↑ Rothschild, Miriam; Clay, Theresa (1953). Fleas, Flukes and Cuckoos. A study of bird parasites. Londres: Collins, páx. 113.
  13. ↑ Aho, Teija; Kuitunen, Markku; Suhonen, Jukka; Hakkari, Tomi; Jäntti, Ari (xunetu 1997). «Effects of male removal on female foraging behavior in the Eurasian treecreeper». Behavioral Ecology and Sociobiology 41 (1):  páxs. 49–53. doi:10.1007/s002650050362. 
  14. ↑ Aho, Teija; Kuitunen, Markku; Suhonen, Jukka; Hakkari, Tomi; Jäntti, Ari (payares 1997). «Behavioural responses of Eurasian treecreepers, Certhia familiaris, to competition with ants». Animal Behaviour 54 (5):  páxs. 1283–1290. doi:10.1006/anbe.1997.0547. 
  15. ↑ Error de cita: La etiqueta <ref> nun ye válida; nun se conseñó testu pa les referencies nomaes IUCN

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  • Hume. Rob. 2002. Guía de campo de las aves de España y Europa. Ediciones Omega ISBN 84-282-1317-8

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]

Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Certhia_familiaris&oldid=4283906»