Dimorfismu sexual

Dimorfismu sexual
	dimorfismo (es)

El dimorfismu sexual ye definíu como les variaciones na fisonomía esterna, como forma, coloración o tamañu, ente machos y femes d'una mesma especie. Presentar na mayoría de les especies, en mayor o menor grau.

Na mayoría de les especies d'inseutos, arañes, anfibios, reptiles, aves de presa, etc. les femes son más grandes que los machos, ente que nos mamíferos el machu suel ser el de mayor tamañu, delles vegaes de manera bien notable.

Tamién se da'l casu de qu'individuos del mesmu sexu presenten distintu aspeutu morfolóxicu, lo que recibe'l nome de polimorfismu sexual. Agora bien, resulta conveniente esclariar que non toles especies d'animales presenten dimorfismu sexual. Munchos reptiles, por casu, colos órganos sexuales internos, nun demuestren bultables diferencies esternes ente los especímenes de distintu sexu.

Mamíferos

Lleón (*Panthera leo*) machu, en segundu planu, y fema, reparándose'l marcáu dimorfismu sexual.

Nel casu de los mamíferos, onde los órganos sexuales masculinos (pene y escrotu) manifestar en manera esterna, el dimorfismu sexual ye bien claru. Por casu, el perru machu presenta los sos xenitales externamente, ente que la fema tener internos; per otra parte, como n'otros mamíferos adultos, les femes amuesen bien marcaes les glándules mamaries.

Sicasí, n'otres especies de mamíferos, esti dimorfismu sexual amuesa otres traces distintives. Un exemplu claro ye'l del lleón, especie na que'l machu amuesa un mayor tamañu y una profusa melota en forma de melena, de la qu'escarez la fema o les especies de venaos nes que de cutiu el machu presenta estiles, ausentes nes femes.

El ser humanu

Una de les principales carauterístiques morfolóxiques qu'estremen a los homes y a les muyeres, ye la distribución de la grasa abdominal. Esti parámetru, puede determinase por aciu el Índice cintura/cadril, que varia cola edá y dependiendo del sexu:

Na primera infancia, el dimorfismu sexual ente homes y muyeres ye bien sutil.
Ye na pubertá cuando les diferencies fáense muncho más aparentes, debíu principalmente a l'acción de les hormones esteroideas sexuales. Mientres esti periodu de tiempu, la distribución de la grasa de la muyer ye ginoide, esto ye, atrópase mayoritariamente en zanques, cadril y gluteos.
Estes diferencies ente homes y muyeres, caltiénense más o menos constantes na etapa del adultu hasta la llegada de la menopausia. Esto asocede de resultes del amenorgamientu de los niveles d'hormones esteroideas. Nesta etapa, la distribución de la grasa nes muyeres pasa a ser androide, esto ye, atrópase especialmente na cintura. Nel casu de los homes, los cambéu na distribución son más leves pero aumenten de forma constante a lo llargo de la vida.
A partir d'esti puntu, la distribución ye androide tantu n'homes como en muyeres.

La rellación ente edad/sexo y el tamañu/forma corporal depende de procesos biolóxicos subxacentes y factores ambientales^[1]

Aves

Nel casu de la clase aves, ye bien común falar de dimorfismu sexual refiriéndose fundamentalmente al plumaxe, como nel diamante mandarín (Taeniopygia guttata), el gorrión común (Passer domesticus) o'l cabecita negra (Carduelis magellanica), los machos polo xeneral presenten un plumaxe más llamativu que'l de les femes. Por ello esprésase con o ensin dimorfismu sexual, según machos y femes compartan el coloríu de los sos plumaxes. Pero suel dase'l casu que'l plumaxe presenta dimorfismu estacional, un plumaxe distintu pa machu y fema, mientres la estación reproductivo y similar en dambos sexos mientres la estación iverniza o non reproductiva. Estos plumaxes son comunes n'aves migratories. Polo xeneral les especies d'aves que presenten marcáu dimorfismu sexual en coloríu, etc., tamién presenten gran dimorfismu en comportamientu; ente que aquelles especies en que los machos y femes difieren pocu morfolóxicamente suelen compartir les actividaes de construcción del nial y curiáu de la cría.

Otres carauterístiques diferenciadoras pueden ser por casu la cresta na cabeza y los espolones nes pates de los machos de la pita doméstica (Gallus gallus).

Peces

Nos peces, tamién hai exemplos claros de dimorfismu sexual. Un claru exemplu d'ello ye'l lluchador de Siam (Betta splendens), siendo'l machu dotáu de colores más brillosos y aletes más amplies.

Invertebraos

Dimorfismu sexual en trilobites del Cambrianu.^[2]

Ente los invertebraos atopamos munchos casos de dimorfismu sexual. Magar nestos animales les diferencies —pa la mayoría de les especies que les presenten— tán nel tamañu (exemplu: la fema de la tarántula, del xéneru Grammostola, ye muncho más grande que'l machu), tamién pueden atopase variaciones cromátiques (como en ciertos lepidópteros) o d'apariencia (como en dalgunos cefalópodos).

Ver tamién

Bibliografía

↑ Winkler, Thomas W.; Justice, Anne Y.; Graff, Mariaelisa; Barata, Llilda; Feitosa, Mary F.; Chu, El so; Czajkowski, Jacek; Esko, Tõnu et ál. (1 d'ochobre de 2015). «The Influence of Age and Sex on Genetic Associations with Adult Body Size and Shape: A Large-Scale Genome-Wide Interaction Study». PLoS genetics 11 (10): páxs. y1005378. doi:10.1371/journal.pgen.1005378. ISSN 1553-7404. PMID 26426971. PMC 4591371. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26426971. Consultáu'l 20 de febreru de 2017.
↑ Liñán, E.; Gámez Vintaned, J. A.; Gozalo, R.; Dies Álvarez, M. E.; Chirivella Martorell, J. B. y Esteve, J. (2009) «Les especies de "paradoxides" del xacimientu cambrianu de Murero y l'afayu de dimorfismu sexual nos trilobites». Naturaleza Aragonesa, 23: 4-11

(1991) Academy of Natural Sciences: Proceedings of The Academy of Natural Sciences 143 (n'inglés). ISBN 1437955428.
Del Bañu Breis, Francisco (1982). Diccionariu de ciencies naturales y términos allegaos Volume 7 de Creación ya investigación. Editora Rexonal de Murcia. ISBN 8450080819.

[1] Winkler, Thomas W.; Justice, Anne Y.; Graff, Mariaelisa; Barata, Llilda; Feitosa, Mary F.; Chu, El so; Czajkowski, Jacek; Esko, Tõnu et ál. (1 d'ochobre de 2015). «The Influence of Age and Sex on Genetic Associations with Adult Body Size and Shape: A Large-Scale Genome-Wide Interaction Study». PLoS genetics 11 (10): páxs. y1005378. doi:10.1371/journal.pgen.1005378. ISSN 1553-7404. PMID 26426971. PMC 4591371. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/26426971. Consultáu'l 20 de febreru de 2017.

[2] Liñán, E.; Gámez Vintaned, J. A.; Gozalo, R.; Dies Álvarez, M. E.; Chirivella Martorell, J. B. y Esteve, J. (2009) «Les especies de "paradoxides" del xacimientu cambrianu de Murero y l'afayu de dimorfismu sexual nos trilobites». Naturaleza Aragonesa, 23: 4-11

[1]

[2]