Saltar al conteníu

Llingües salishanas

Esti artículu foi traducíu automáticamente y precisa revisase manualmente
De Wikipedia
Llingües salish
Distribución xeográfica Mariña del pacíficu d'América del Norte
Países  Estaos Xuníos d'América
 Canadá
Falantes ~12200 (1981)[1]
~3134 (2009)[2]
Filiación xenética ?
Subdivisiones Salish del interior
Salish de la mariña
Nuxálk
ISO 639-2 sal
Códigu Glottolog sali1255
Ver tamién
Idioma - Families - Clasificación de llingües
[editar datos en Wikidata]

Les llingües salish son un grupu de llingües amerindies falaes nel Suroeste de Canadá y Noroeste de los EE. XX., na mariña del Pacíficu y l'interior, nos estaos de Washington, Idaho y Noroeste de Montana. El so nome deriva de salst (home). Carauterizar por ser llingües aglutinantes.

Clasificación interna

[editar | editar la fonte]

La familia salish consta de 23 llingües, que non siempres se correspuenden cola división tribal, una y bones delles tribus falen dialeutos distintos, como los de la isla Squaxin o los tulalip.

I. Bella Coola

1. Nuxálk (tamién Bella Coola, Salmon River) 20 falantes (2002)[3]

II. Salish de la Mariña

A. Salish de la Mariña Central (tamién Central Salish)
2. Comox 400 (1983)[4]
  • Comox (també Q’ómox̣ʷs)
  • Sliammon (Homalco-Klahoose-Sliammon) (també ʔaiʔaǰúθəm)
3. Halkomelem 225 (2002)[5]
Island (tamién Hul'q̱’umi’num’, həl̕q̓əmín̓əm̓)
Downriver (tamién Hunq’umʔiʔnumʔ)
Upriver (tamién Upper Stalo, Halq’əméyləm)
4. Lushootseed (tamién Puget Salish, Skagit-Nisqually, Dxʷləšúcid) 60 (1990)[6]
Northern
Southern
5. Nooksack (tamién ɬə́čələsəm, ɬə́čælosəm) (†)
6. Pentlatch (tamién Pənƛ̕áč) (†)
7. Sechelt (tamién Seshelt, Shashishalhem, šášíšáɬəm) 40 (1990)[7]
8. Squamish (tamién Sqwxwu7mish, Sḵwx̱wú7mesh, sqʷx̣ʷúʔməš) 15 (2002)[8]
i. Straits Salish group (tamién Straits)
9. Klallam (tamién Clallam, Nəxʷsƛ̕áy̓emúcən) 100 (1980);[9] 10 (1997)[10]
  • Becher Bay
  • Eastern
  • Western
10. Estrechos del Norte (tamién Straits) 20 (2002)[11]
  • Lummi (tamién Xwlemi’chosen, xʷləel mioʔčósən) (†)
  • Saanich (tamién SENĆOŦEN, sənčáθən, sénəčqən)
  • Samish (tamién Siʔneməš)
  • Semaihmoo (tamién Tah-el to-lo) (†)
  • Sooke (tamién T’sou-ke, c̓awk) (†)
  • Songhees (tamién Lək̓ʷəŋín̓əŋ) (†)
11. Twana (tamién Skokomish, Sqʷuqʷúʔbəšq, Tuwáduqutšad) (†)
B. Tsamosano (tamién Olympic peninsula)
i. Interior
12. Cowlitz 110 (2010) (tamién Lower Cowlitz, Sƛ̕púlmš)
13. Upper Chehalis (tamién Q̉ʷai̓áyiɬq̉) (†)
ii. Marítimu :::

14. Lower Chehalis (tamién ɬəw̓ál̕məš) (†)

15. Quinault (tamién Kʷínayɬ) (†)
C. Tillamook
16. Tillamook (tamién Hutyéyu) (†)
Siletz
Tillamook

III. Salish del Interior

A. Septentrional
17. Shuswap (tamién Secwepemctsín, səxwəpməxcín) 1.255 (2001); 500[12]-750 (2002)[13]
Eastern
  • Kinbasket
  • Shuswap Lake
Western
  • Canim Lake
  • Chu Chua
  • Deadman's Creek-Kamloops
  • Fraser River
  • Pavilion-Bonaparte
18. St’at’imcets (tamién Lillooet, Lilloet, St'át'imcets) 200 (2002)[14]
  • Lillooet-Fountain
  • Mount Currie-Douglas
19. Salish del Ríu Thompson (tamién Nlaka’pamux, Ntlakapmuk, nɬyʔkepmxcín, Thompson River, Thompson Salish, Thompson, conocíos en tiempos de la frontera como Klackarpun, Couteau o Knife Indians) 720 (2001)[15]
  • Lytton
  • Nicola Valley
  • Spuzzum-Boston Chigre
  • Thompson Canyon
B. Meridional
20. Coeur d'Alene (tamién Snchitsu’umshtsn, snčícuʔumšcn) 5 (1999)[16]
21. Columbian (tamién Columbia, Nxaʔamxcín) 75 (1990)[17]
  • Chelan
  • Entiat
  • Moses Columbia
  • Wenatchee (tamién Pesquous)
22. Colville-Okanagan (tamién Okanagan, Nsilxcín, Nsíylxcən, ta nukunaqínxcən) 510 (2000)[18]
Septentrional
Meridional
  • Lakes-Colville-Inchelium
  • Methow
  • San Poil-Nespelem
  • Southern Okanogan
23. Spokane-Kalispel-Flathead (tamién Kalispel) 1.000 (1980);[9] 124 (2000-2004)[19][20]
  • Flathead (tamién Séliš)
  • Kalispel (tamién Qalispé)

Descripción llingüística

[editar | editar la fonte]

Fonoloxía

[editar | editar la fonte]

Les llingües salish almiten grupos consonánticos d'enorme complexidá ente los cualos nun hai nenguna sonorante. L'analís convencional en sílabes presenta delles dificultaes en delles d'estes llingües. Dellos exemplos de pallabres llargues nestes llingües son:[21]

sčkʷkʼkʷƛus.tn 'güeyos pequeños' (spokane, salish de Montana)
xłp̓x̣ʷłtłpłłskʷc̓ [xɬpʼχʷɬtʰɬpʰɬːskʷʰts͡ʼ] 'tuvo nel so poder una planta d'escuernacabres (Cornus canadensis)' (bella coola)

L'inventariu consonánticu del proto-salish vien dau por:[22]

Llabial Coronal Palatal Velar Uvular glotal
obstruyente
non-continua 		simple *p *t *c *k *kʷ *q *qʷ
glotalizada *pʼ *tʼ *cʼ *ƛ̕ *kʼ *kʼʷ *qʼ *qʼʷ *ʔ
obstruyente
continua 		*s *ɬ *x *xʷ *χ *χʷ *h
Sonante simple *m *n *l *y *ɣ *w *ʕ *ʕʷ
glotalizada *mʼ *nʼ *lʼ *yʼ *ɣʼ *wʼ *ʕʼ *ʕʼʷ

Tien De tenese en cuenta que nel cuadru anterior emplegar signos alfabetu fonéticu americanista qu'en dellos casos difier del alfabetu fonéticu internacional y les siguientes convenciones:

  • Los símbolos /*c, *cʼ, *ƛ̕/ denotan africaes (= AFI [ʦ, ʦʼ, tɬ͡ʼ])
  • Los signos /*y, ɣ, ʕ*/ (y los sos correspondientes glotalizadas) denotan aproximantes (= AFI [j, ɰ, ʕ])

Comparanza léxica

[editar | editar la fonte]

Los numberales para distintes llingües salish son:[23][24]

GLOSA Bella Cula
(Nuxálk) 		PROTO-SAL.
DE LA MARIÑA 		PROTO-SAL.
DEL INTERIOR 		PROTO-
SALISH
'1' smaw *n(ə)čʼúʔ *nkʼúʔ *n(a)kʼoʔ
'2' ɬnus *ʔəsáli *(ʔy)sáli *ʔəsali
'3' ʔasmus *čaɬas /
*ɬíxʷ-		 *kaʔɬás~
*čaʔɬás		 *kaʔɬas
'4' mus *mus *mús *mus
'5' cʼixʷ *ci- /
*ɬqʼačis		 *cíl-kst *cil(-ak-ist)
'6' tʼx̩ʷoɬ *tʼəχm *tʼəqʼm- *tʼəχ(m)
'7' nus(ʔ)aɬkɬm *cʼúʔkʷ(i)s *cʼo(p)ɬkʼ *cʼoʔ
'8' kʼiɬnus
(10-2)		 *tqačiʔ *tqačiʔ
'9' kʼismaw
(10-1)		 *tə́wixʷ *təwixʷ *təwixʷ
'10' cʼklakt *ʔúpən *ʔo-pan-kst *(ʔo)pan

Referencies

[editar | editar la fonte]
  1. ↑ Probablemente esta cifra referir al grupu étnicu, non al númberu precisu de falantes.
  2. ↑ Ethnologue:Statistical summaries
  3. ↑ Ethnologue report for language code: Bella Coola
  4. ↑ Ethnologue report for language code: Comox
  5. ↑ Ethnologue report for language code: Halkomelem
  6. ↑ Ethnologue report for language code: Lushootseed
  7. ↑ Ethnologue report for language code: Sechelt
  8. ↑ Ethnologue report for language code: Squamish
  9. ↑ 9,0 9,1 Kenneth Katzner (1986) [1977]. The Languages of the World. Londres: Routledge, páxs. 359-360. ISBN 0-7102-0861-8.
  10. ↑ Ethnologue report for language code: Clallam
  11. ↑ Ethnologue report for language code: Salish, Straits
  12. ↑ Ethnologue report for language code: Shuswap
  13. ↑ Kenneth Katzner (2002) [1977]. The Languages of the World. Nueva York: Routledge, páxs. 343. ISBN 978-0-41525-004-7.
  14. ↑ Ethnologue report for language code: Lillooet
  15. ↑ Ethnologue report for language code: Thompson
  16. ↑ Ethnologue report for language code: Coeur d'Alene
  17. ↑ Ethnologue report for language code: Columbia-Wenatchi
  18. ↑ Ethnologue report for language code: Okanagan
  19. ↑ Ethnologue report for language code: Spokane
  20. ↑ Ethnologue report for language code: Kalispel-Pend D’oreille
  21. ↑ Salish languages and linguistics: theoretical and descriptive perspectives, p. 17
  22. ↑ Kuipers, 2002.
  23. ↑ A. H. Kuipers (2002): Salish Etymological Dictionary
  24. ↑ Salishan Numerals (E. Chan)

Bibliografía

[editar | editar la fonte]
  • Czaykowska-Higgins, Ewa; & Kinkade, M. Dale (Eds.). (1997). Salish languages and linguistics: Theoretical and descriptive perspectives. Berlin: Mouton de Gruyter. ISBN 3-11-015492-7.
  • Kroeber, Paul D. (1999). The Salish language family: Reconstructing syntax. Lincoln: University of Nebraska Press in cooperation with the American Indian Studies Research Institute, Indiana University, Bloomington.
  • Thompson, Laurence C. (1973). The northwest. In T. A. Sebeok (Ed.), Linguistics in North America (páxs. 979-1045). Current trends in linguistics (Vol. 10). The Hauge: Mouton.
  • Thompson, Laurence C. (1979). Salishan and the northwest. In L. Campbell & M. Mithun (Eds.), The languages of native America: Historical and comparative assessment (páxs. 692-765). Austin: University of Texas Press.

Enllaces esternos

[editar | editar la fonte]



Sacáu de «https://ast.wikipedia.org/w/index.php?title=Llingües_salishanas&oldid=4258553»