Roza Otunbáyeva
Raspia Isákovna Otunbáyeva (rusu: Ро́за Иса́ковна Отунба́ева; 23 d'agostu de 1950, Bixkek) ye una política y diplomática kirguisa qu'exerció como presidenta de Kirguistán dende'l 7 d'abril de 2010 hasta'l 1 d'avientu de 2011, siendo nomada tres les violentes protestes que llevaron al arrenunciu del presidente Kurmanbek Bakíev;[2] antes d'esto foi ministra d'asuntos esteriores del so país y líder nel parllamentu del opositor Partíu Socialdemócrata de Kirguistán.[3]
Biografía
[editar | editar la fonte]Primeros años
[editar | editar la fonte]Otunbayeva nació en Osh, RSS de Kirguistán, Xunión Soviética. Graduar de la Facultá de filosofía de la Universidá Estatal de Moscú en 1972 dempués de lo que treslladóse a la Universidá Nacional de Kirguistán onde se convirtió en profesora y xefa del departamentu de filosofía. Otunbayeva ta divorciada y tien dos fíos.
Carrera política
[editar | editar la fonte]
En 1981 empezó la so carrera política como segunda secretaria del Partíu Comunista nel Raikom de Frunze (actual Bixkek). A finales de los 80 sirvió como cabeza de la delegación soviética representante ante la UNESCO en París y dempués foi nomada embaxadora en Malasia. En 1992, Askar Akayev, líder de la yá independiente Kirguistán, escoyer como Ministra d'Asuntos Esteriores y como Vice-Primer Ministra, puestos que caltuvo hasta finales d'esi añu cuando foi unviada como embaxadora a Estaos Xuníos y Canadá. Ella tornó al so puestu en 1994, sirviendo n'este por 3 años. Ente 1998 y 2001 foi la embaxadora kirguís nel Reinu Xuníu. Otunbayeva foi xefa axunta de la misión especial de la ONX en Xeorxa ente 2002 y 2004.
Al tornar a Kirguistán, a finales de 2004, Otunbayeva arreyóse viviegamente en política. N'avientu, ella y trés parllamentarios d'oposición fundaron el partíu Arreya-Jurt pa competir nes eleiciones parllamentaries de 2005. A ella prohibióse-y participar en diches eleiciones por cuenta de una llei qu'esixía a los candidatos morar nel país por siquier 5 años previos a les eleiciones. El tiempu que pasó nel Reinu Xuníu como embaxadora torgó-y cumplir con dichu requisitu.
Otunbayeva foi una de les figures claves de la Revolución de los Tulipanes, que espulsó al presidente Akayev del poder.[4] Tres esto, Otunbayeva sirvió per unos meses como Ministra d'Asuntos Esteriores mientres el gobiernu interín del aquel día primer ministru Kurmanbek Bakíev. Dempués de que Bakiev fuera escoyíu presidente, Otunbayeva nun llogró'l sofitu parllamentariu necesariu pa siguir nel so cargu. Tres esto presentóse a una eleición especial parllamentaria, pero perdió. Otunbayeva xugó un papel clave nes protestes de payares de 2006 que buscaron una nueva constitución. N'avientu de 2007, foi escoyida pal parllamentu de Kirguistán como candidata del Partíu Socialdemócrata de Kirguistán.
Presidenta de la República Kirguisa: 2010 - 2011
[editar | editar la fonte]
El 7 d'abril de 2010, Otunbayeva foi escoyida polos líderes de la oposición como xefa del Gobiernu Provisional de la República Kirguisa, arriendes de disturbios xeneralizaos en Biskek, empecipiaos el día anterior en contra de Kurmanbek Bakíev,[5] depués de que'l so gobiernu tamién se volviera autoritariu y corruptu. El gobiernu provisional tenía de lluchar por llograr el control del territoriu kirguiso. Bakíev, depués de que'l Ministeriu de Defensa de Kirguistán confirmara que taba na so residencia en Osh,[6] reconoció qu'había perdíu control sobre la mayoría del territoriu kirguiso, pero de toes formes negóse a arrenunciar.[7] Dempués d'una serie de protestes multitudinaries, y de que'l gobiernu de Otumbáeva declarara que yá llograra'l control de les Fuercies Armaes y la policía, Bakíev dimitió y fuxó escontra Kazakstán, pa depués abellugase definitivamente en Bielorrusia.[2] El 21 d'abril, Bakíev retratar del so arrenunciu y declaró qu'inda yera presidente de Kirguistán. Otunbayeva comprometer a llevalo a xuiciu.[8]
Como presidenta interina, Otunbáeva tenía cuatro diputaos masculinos. La eleición de Otunbáeva como presidenta foi inusual, yá que hai poques muyeres na política d'Asia Central. La so primer conversación dempués de la so llegada al poder foi col primer ministru rusu Vladímir Putin. Otunbayeva declaró que les nueves eleiciones seríen entamaes dientro de los siguientes seis meses y que ella sirviría como xefa d'estáu interina hasta entós.[9] El 3 de xunetu de 2010 ante protestar pro-Bakíev en Jalalabad, decidió retrasase les eleiciones presidenciales para 2011, polo que Otunbaéva xuró'l cargu como Presidenta Constitucional de la República Kirguisa hasta'l 31 d'avientu de 2011 a lo más, tando previstu que se celebraren eleiciones n'ochobre d'esi mesmu añu.[10]
La nueva constitución, que camudaba'l réxime presidencialista por unu parllamentariu, torgaba amás la reeleición presidencial, polo que Otunbayeva nun pudo participar en diches eleiciones, siendo escoyíu'l 30 d'ochobre el socialdemócrata Almazbek Atambayev. Otunbayeva remató'l so mandatu'l 1 d'avientu, trenta díes antes de lo previsto.[11][12] Foi la primer xefa d'estáu de la hestoria independiente de Kirguistán en dexar el poder voluntariamente al so socesor.
Post-presidencia
[editar | editar la fonte]En xineru de 2012, Raspia Otunbayeva estableció la Fundación Internacional Pública "Iniciativa Raspia Otunbáeva".[13] El principal oxetivu de la Fundación ye la implementación de programes y proyeutos que contribuyan al desenvolvimientu social, políticu y económicu de la República Kirguisa. En 2016, manifestó la so desaprobación a les reformes constitucionales realizaes pol so socesor, Atambayev, p'aumentar el poder del Primer Ministru, considerándolo illegal, por cuenta de la clausa que torgaba les reformes constitucionales hasta 2020.[14]
Premios y condecoraciones
[editar | editar la fonte]Otunbayeva foi incluyida na llista de 150 muyeres más influyentes del mundu na edición de 2011 de la publicación Newsweek Daily Beast.
Foi condecorada cola Lexón d'Honor francesa nel grau de Comandante según cola "Estrella Polar", la orde de caballería más importante de Mongolia.
Tamién recibió'l Premiu Minerva Medallion, concedíu pol presidente d'Italia en virtú de la so "alto rol institucional en Kirguistán y les sos actividaes internacionales de promoción de la democracia y la paz".
En 2011 recibió'l premiu internacional de Muyeres con Coraxe, que concede añalmente'l Departamentu d'Estáu d'Estaos Xuníos a aquelles muyeres que destacaron pol so lideralgu, coraxe y voluntá de sacrificiu en favor de los demás, especialmente cuando promocionen los derechos de les muyeres. El 13 d'avientu de 2012, la Fundación Eurasia concedió-y el premiu Bill Maynes por amosar lideralgu visionariu nel marcu de la transición constitucional quirguiz y por dar exemplu d'una vida dedicada al serviciu públicu.
Otunbáeva ye miembru del Club de Madrid (Madrid); miembru del Conseyu d'Espertos del Grupu Internacional de Crisis (Bruxeles); Miembru del equipu directivu de la Fundación Interestatal de Cooperación Humanitaria de la Comunidá d'Estaos Independientes (Moscú); Miembru del Conseyu de Lideralgu de la Rede de Soluciones pal Desenvolvimientu Sostenible, una iniciativa de les Naciones Xuníes (Nueva York); Miembru del conseyu de la Universidá de Naciones Xuníes pa la Paz en Costa Rica; Miembru del conseyu del Institutu Mahatma Gandhi pa la Educación pa la Paz y el Desenvolvimientu Sostenible de la UNESCO (Nueva Delhi) y miembru del Conseyu Consultivu del Organismu Mundial de Migraciones (Xinebra).
Ye profesora honoraria de la Universidá de Shangái de Ciencies Polítiques y Xurídiques (China) y profesora honoraria de la Universidá Ganjavi (Azerbaixán). Tamién exerz como profesora honoraria en delles universidaes de la República Quirguiz.
Referencies
[editar | editar la fonte]- ↑ Afirmao en: Enciclopedia Brockhaus. Identificador de Brockhaus Enzyklopädie en línea: otunbajewa-rosa-issakowna. Apaez como: Rosa Issakowna Otunbajewa. Llingua de la obra o nome: alemán.
- ↑ 2,0 2,1 El presidente depuestu de Kirguizistán abandona'l país www.elpais.com
- ↑ Street battles leave Kyrgyzstan on brink of revolution Telegraph.co.uk, April 8, 2010
- ↑ «Archived copy». Archiváu dende l'orixinal, el 2007-09-27.
- ↑ «Opposition Forces In Kyrgyzstan Claim Power, Form Interim Government». Rferl.org. Consultáu'l 8 d'ochobre de 2012.
- ↑ (en rusu). 8 d'abril de 2010. Archivado del original el 11 April 2010. https://web.archive.org/web/20100411201800/http://www.prime-tass.ru/news/0/%7BDEF5FCE6-D448-4F98-8147-1EB196186DEF%7D.uif. Consultáu'l 8 d'abril de 2010.
- ↑ Kyrgyz President Won't Back Down, As Opposition Claims Power. 8 d'abril de 2010. Archivado del original el 11 April 2010. https://web.archive.org/web/20100411194015/http://www.rferl.org/content/Kyrgyz_Opposition_Claims_Power_Vows_To_Investigate_Bakievs_Rule/2006140.html. Consultáu'l 19 d'abril de 2010.
- ↑ Kyrgyzstan opposition declares new government. BBC News. 8 d'abril de 2010. http://news.bbc.co.uk/2/hi/asia-pacific/8608708.stm. Consultáu'l 8 d'ochobre de 2012.
- ↑ Osborn, Andrew (8 d'abril de 2010). «Kyrgyzstan riots: opposition forms interim government after deadly revolt». Telegraph.co.uk. Consultáu'l 9 d'abril de 2010.
- ↑ so-cargu-como-presidenta-de-kirguistan/ Rosa Otunbáeva xura'l so cargu como presidenta de Kirguistán
- ↑ Kyrgyzstan's interim leader named president until end of 2011. Xinhua. 20 de mayu de 2010. http://news.xinhuanet.com/english2010/world/2010-05/20/c_13304393.htm. Consultáu'l 20 de mayu de 2010.
- ↑ msk, 8 october 2012. «Kyrgyzstan: Raspia Otunbaeva is appointed as the president until the end of 2011 without right for reelection - Ferghana Information agency, Moscow». Enews.ferghana.ru. Consultáu'l 8 d'ochobre de 2012.
- ↑ «МОФ "Инициатива Розы Отунбаевой" »...». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-10-06. Consultáu'l 22 d'avientu de 2015.
- ↑ «Members of interim government headed by Raspia Otunbayeva against referendu on Constitution». Archiváu dende l'orixinal, el 2017-02-01.
Enllaces esternos
[editar | editar la fonte]
| Predecesor: Kurmanbek Bakiyev |
Presidente de Kirguistán 2010 - 2011 |
Socesor: Almazbek Atambayev |
| Control d'autoridaes |
|
|---|
Datos: Q485136
Multimedia: Roza Otunbayeva