Papers by Zahra Malekpour Shahraki
جستارهای باستان‌شناسی ایران پیش از اسلام (Journal of Iran's Pre Islamic Archaeological Essays), 2020
اشیا به دست آمده از محوطه های باستانی، معمولاً از جنس مواد آلی و مواد معدنی هستند. اشیایی که بر ... more اشیا به دست آمده از محوطه های باستانی، معمولاً از جنس مواد آلی و مواد معدنی هستند. اشیایی که بر پایه ی مواد آلی شکل داده شده‌اند، موضوع اصلی این پژوهش بوده که ترکیبات آنها بر پایه ی کربن است. شمال غرب ایران در عصر آهن، یکی از مناطق مهمی است که این اشیا در آنها یافت شده و بیشترین داده های مرتبط با این اشیاء، در محوطه های استقراری این منطقه بوده است. با توجه به اهمیت این اشیا از نظر تکنیکی، کاربردی، تزئینی، تجاری و اقتصادی -اجتماعی، و تأثیر آنها در جامعه ی عصر آهن و زندگی مردمان آن دوره، این پژوهش در نظر دارد تا با بررسی آنها، به پرسش های ذیل پاسخ دهد که نقش و اهمیت تجارت فرامنطقه ای در ساخت و گسترش اشیاء ساخته شده از مواد آلی چه بوده است؟ و ساخت این اشیاء چه تأثیری در ساختار اقتصادی-اجتماعی آن دوره داشته است؟
در نتیجه این پژوهش که با استناد به منابع کتابخانه ای و روش تحلیلی صورت پذیرفته، اشیا ساخته شده از مواد آلی مانند صدف، عاج و برخی از انواع چوب ها، چه به صورت ماده خام، یا نیمه تولیدی یا محصول نهایی، توسط واسطه هایی تجاری مانند آشوری ها (از مسیر غرب به شرق)، و مردمانی در منطقه ی لرستان (از مسیر جنوب به شمال)، به منطقه ی شمال غرب وارد می شدند که نشان دهنده ی ارتباطات فرامنطقه‌ای بین آنها است. البته احتمال وجود ارتباطات تجاری درون منطقه‌ای بین حسنلو و دیگر محوطه های شمال غرب نیز، دور از ذهن نیست. همچنین احتمال انتقال فناوری به لحاظ تکنیکی و مشابهت نقوش با محوطه های دیگری در ایران (پشتکوه، فلات مرکزی) و خارج از ایران (بین النهرین، ترکیه و غیره) نیز وجود دارد. برخی اشیا نیز مانند عاج، صدف و برخی انواع چوب از کالاهای مصرفی افراد ثروتمند در جامعه بوده و برخی نیز مانند استخوان، صدف و چوب های موجود در منطقه مورد استفاده افراد ضعیف تر بوده است.
واژگان کلیدی: شمال غرب ایران، فرهنگ عصرآهن، مواد آلی، تجارت، اقتصاد.
جستارهای باستان‌شناسی ایران پیش از اسلام (Journal of Iran's Pre Islamic Archaeological Essays), 2019
با آغاز حکومت پارتیان، به تدریج سبکی در معماری ایرانی پدید آمد که با وجود تأثیرپذیری از سنتهای ی... more با آغاز حکومت پارتیان، به تدریج سبکی در معماری ایرانی پدید آمد که با وجود تأثیرپذیری از سنتهای یونانی، آسیای میانه و سنن محلی ایران، دارای هویت مستقل و بیهمتایی است. یکی از ویژگیهای این سبک، استفاده از پوششهای گنبدی بر زمینه چهارضلعی، با استفاده از فن چپیرهسازی است که بعدها به عنصری بنیادین در معماری ساسانی و سپس اسلامی بدل میشود. با آن که این شیوه را ابداع معماران دوران اشکانی میدانند، اما تاکنون به گنبد و بناهای گنبددار در معماری این دوران کمتر پرداخته شده است و نیز شواهد اندکی از آن به دست آمده است؛ بنابراین ضرورت بررسی شواهد معماری موجود از دوره اشکانی و منابع دیگر، برای درک بهتر چیستی عنصر گنبد و سیر شکلگیری و تحول آن در معماری ایرانی غیر قابل انکار است. این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانه ای و میدانی صورت پذیرفته است، با واکاوی بناهای شناخته شده از دوران اشکانی و آثار ادبی و هنری مرتبط با آن، به شواهد موجود از گنبد و بناهای گنبددار در دوره اشکانی و سیر تحول و تغییرات این عنصر در معماری آن دوران میپردازد. با وجود همه ابهامات موجود، به نظر میرسد شواهد موجود تا اندازهای روشن باشد که بتواند ما را در پیگیری این عنصر و دلایل به کارگیری آن در معماری اشکانی رهنمون سازد و نقش نسبتاً پررنگ گنبدسازی در دوران اشکانی و تأثیر آن در شکل دادن به معماری دورههای بعدی را به اثبات برساند.
واژه های کلیدی: معماری اشکانی، گنبد، چپیره سازی، سکنج
فصلنامه علمی تخصصی باستان شناسی ایران, 2013
د ق این از آمده ست نماییم مشخص تدفین مراسم با را بور . کلیدی واژگان... more د ق این از آمده ست نماییم مشخص تدفین مراسم با را بور . کلیدی واژگان تدفینی اشیاء سلطنتی، قبور هاتی، آالجاهویوک، : 16 آالجاهویوک... سلطنتی قبرستان مقدمه مهم از یکی و اجتماعی فرهنگی، ساختارهای ترین جامعه آن ِ مردگان تدفین چگونگی جامعه، هر مذهبی می باورهای و فرهنگ با مستقیم ارتباط که باشد در تدفین نحوه از که چرا دارد؛ جامعه هر مذهبی جوام فرهنگ ع می مختلف، های رگه به توان از هایی آن از گورها برد. پی آنها مذهبی باورهای و فرهنگ که دارند اهمیت جهت داده قبیل از مختلف های باستان انسان و شناسی جامعه شناسی، در را شناسی داده جای خود می همچنین اند. ساختارهای به توان اجتماعی -ِ فراوانی فرهنگی، ارتباطات جمعیت، اجتماعی -مطالعه با جامعه یک سیاسی و فرهنگی داده روی قبور این اگر حال برد. پی گورها های از باشد، شاهان مانند جامعه برجسته افراد به متعلق یک که داشت خواهد بیشتری ارزش اطالعاتی لحاظ آناتولی در آالجاهویوک در سلطنتی قبور این از نمونه هزا به مربوط ره 3 می ق.م باشد. آالجاهویوک باستانی محوطه بر درآمدی قدیمی از یکی آالجاهویوک باستانی شهرهای ترین در شهر این است. مرکزی آناتولی 54 کیلومتری جنوب چ روم و 081 و آنکارا کیلومتری 54 کیلومتری آن قطر و گردیده واقع بغازکوی شرقی شمال 541 قسمت در که ها های هستند دار دندانه باالیی (تصویر 3 .) خورشید گردونه سمبل و شده ساخته برنز جنس از گردونه این که است خورشید 3 دارند.این قرار آن درون گوزن ریخته تکنیک با گردونه گا چکش و گری ری ساخته ها دوران به مربوط و شده تی می ها این اطراف باشد. از یکی و شده تزیین مارپیچی صورت به قوس می دوره این مذهبی نمادهای باشد(تصویر 01 .) مجسمه نر گاو های گاو استاندارد جفت این با است برنز جنس از نر، شاخ وسیله عنوان به که منحنی دراز های برای ای می عمل تشریفات و مذهبی مراسم آنها است. نموده قالب جداگانه صورت به از سپس و شده گیری گردیده الحاق هم به پاهایشان، در سوراخ وجود اند. می نشان آنها پای پشت شیء به جفت این که دهد شد متصل دیگری بودند ه (تصویر 00 .) خنجر به فرد به منحصر خنجر یک محوطه این در نمونه که آمده دست عصر در دیگری جای در را اش دارای که خنجر این طول نداریم. سراغ آن همزمان
مجله پژوهش های تاریخی دانشگاه اصفهان (Journal of Historical Researches), 2016
مسجد جامع اصفهان نه تنها از نظر ارزشهای معماری و هنری دارای اهمیت است بلکه به عنوان یک پایگاه مس... more مسجد جامع اصفهان نه تنها از نظر ارزشهای معماری و هنری دارای اهمیت است بلکه به عنوان یک پایگاه مستحکم اقتصادی، اجتماعی و مذهبی در دوران حیات خود نقش مهمی را ایفا نموده است. این بنا به عنوان دایرةالمعارف هنر و معماری از دید معماران و مورخین هنر مورد بررسی قرار گرفته است. یادگارنویسی بر دیوار بناهای تاریخی هر چند از دید بعضی از کارشناسان نوعی تخریب به شمار میرود اما پارهای از این دستنوشتهها حاوی اطلاعات اجتماعی، اقتصادی، مذهبی و ادبی مهمی بوده که انعکاسی از حوادث و وقایع زمان خود هستند و همچون اسنادی ارزشمند ناگفته هایی در مورد زمان تاریخی خود دارند. هدف از این پژوهش شناخت این گروه از ارزشهاست. در پژوهش حاضر ضمن معرفی دستنوشتهها، تلاش بر آن است تا این اطلاعات از درون آن ها استخراج گردد. پرسش مطرح شده در این پژوهش آن است که در یادگاریهای مسجد جامع چه اطلاعات تاریخی نهفته بوده و میزان ارتباط متن نوشتهها با این مکان مذهبی تا چه حد است. این دستنوشتهها به لحاظ شیوهی نگارش، سبک ادبی و تنوع محتوایی قابل بررسی هستند و معرف ادبیات عامیانه و اعتقادات مردمی است که یادگاریهایشان همچون اسناد و مدارک تاریخی در مسجد به جای مانده است. بیشتر موضوعاتی که در این دستنوشتهها به آنها اشاره شده عبارت است از: آیات قرآنی و حدیث، اشعار، نوشتههای ترکیبی، اسم نویسنده و تاریخ، درخواستها، شرحِحال نویسی، تمرین خط و درخواست حفظ نوشته و تعدادی یادگارنگاره با نقوش مختلف بر روی ازارههای سنگی، دیوارهای گچی و ستونهای مسجد.
در این مقاله که بیشتر حاصل کارهای میدانی نگارندگان است تمام قسمتهای مسجد مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است و تا حد امکان سعی شده تا یادگاریها و دست نوشتهها با دقت کافی خوانده شود و نوع خط، سطح خوشنویسی و محتوای آن ها نیز مشخص گردد.
Conference Presentations by Zahra Malekpour Shahraki
واکاوی گنبد و سیر تحول آن در معماری اشکانی
چکیده
با آغاز حکومت پارتیان، به تدریج سبکی در معما... more واکاوی گنبد و سیر تحول آن در معماری اشکانی
چکیده
با آغاز حکومت پارتیان، به تدریج سبکی در معماری ایرانی پدید آمد که با وجود تأثیرپذیری از سنتهای یونانی، آسیای میانه و سنن محلی ایران، دارای هویت مستقل و بیهمتایی است. یکی از ویژگیهای این سبک، استفاده از پوششهای گنبدی بر زمینه چهارضلعی، با استفاده از فن چپیرهسازی است که بعدها به عنصری بنیادین در معماری ساسانی و سپس اسلامی بدل میشود. با آن که این شیوه را ابداع معماران دوران اشکانی میدانند، اما تاکنون به گنبد و بناهای گنبددار در معماری این دوران کمتر پرداخته شده است و نیز شواهد اندکی از آن به دست آمده است؛ بنابراین ضرورت بررسی شواهد معماری موجود از دوره اشکانی و منابع دیگر، برای درک بهتر چیستی عنصر گنبد و سیر شکلگیری و تحول آن در معماری ایرانی غیر قابل انکار است. این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای و میدانی صورت پذیرفته است، با واکاوی بناهای شناخته شده از دوران اشکانی و آثار ادبی و هنری مرتبط با آن، به شواهد موجود از گنبد و بناهای گنبددار در دوره اشکانی و سیر تحول و تغییرات این عنصر در معماری آن دوران میپردازد. با وجود همه ابهامات موجود، به نظر میرسد شواهد موجود تا اندازهای روشن باشد که بتواند ما را در پی گیری این عنصر و دلایل به کارگیری آن در معماری اشکانی رهنمون سازد و نقش نسبتاً پررنگ گنبدسازی در دوران اشکانی و تأثیر آن در شکل¬دادن به معماری دورههای بعدی را به اثبات برساند.
واژههای کلیدی: معماری اشکانی، گنبد، چپیره سازی، سکنج.
دومین همایش ملی باستان شناسی ایران (The 2nd National Conference on Archaeology of Iran), 2015
کومش یا قومس از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی همواره مورد توجه و سکونت اقوام مختلف بوده و در... more کومش یا قومس از دوران پیش از تاریخ تا دوران اسلامی همواره مورد توجه و سکونت اقوام مختلف بوده و در طول حیات خود، فراز و نشیبهای فراوانی را پشت سر گذاشته است. با توجه به نقش این ایالت در گذر تاریخ و نیز عدم استفاده از این نام در زمان حاضر، این سوال مطرح است که موقعیت دقیق مکانی این ایالت، کجا بوده ، در گذر زمان، چه گستره ای را در بر می گرفته و در زمانهای مختلف، چه تغییراتی داشته است؟ از اینرو، با استناد به منابع تاریخی و نیز بهرهگیری از دادههای باستان‌شناسی، در صدد پاسخ به این پرسشها هستیم. این مقاله نیز با هدف تبیین و تحلیل جغرافیای تاریخی قومس، بازشناسی و معرفی پیشینه تاریخی آن سازمان یافته است.
بر اساس تحقیقات انجام شده شهرهای این ایالت، در مقاطعی، جزو خراسان بزرگ محسوب میشده و از لحاظ اقتصادی به خراسان وابسته بود و گاهی نیز خود، به صورت مستقل عمل مینموده است. بر اساس منابع تاریخی و دادههای باستان شناسی، آبادانی و اوج آن در قرون اولیهی اسلامی، بیشتر بوده است.
این پژوهش با رویکرد تاریخی و اسنادی و بر پایهی منابع کتابخانهای انجام شده که با تجزیه و تحلیل آنها، به سازماندهی و استنتاج از آن پرداخته است.
همایش ملی باستان شناسی ایران, 2013
همایش بین المللی باستان شناسان جوان, 2015
Uploads
Papers by Zahra Malekpour Shahraki
در نتیجه این پژوهش که با استناد به منابع کتابخانه ای و روش تحلیلی صورت پذیرفته، اشیا ساخته شده از مواد آلی مانند صدف، عاج و برخی از انواع چوب ها، چه به صورت ماده خام، یا نیمه تولیدی یا محصول نهایی، توسط واسطه هایی تجاری مانند آشوری ها (از مسیر غرب به شرق)، و مردمانی در منطقه ی لرستان (از مسیر جنوب به شمال)، به منطقه ی شمال غرب وارد می شدند که نشان دهنده ی ارتباطات فرامنطقه‌ای بین آنها است. البته احتمال وجود ارتباطات تجاری درون منطقه‌ای بین حسنلو و دیگر محوطه های شمال غرب نیز، دور از ذهن نیست. همچنین احتمال انتقال فناوری به لحاظ تکنیکی و مشابهت نقوش با محوطه های دیگری در ایران (پشتکوه، فلات مرکزی) و خارج از ایران (بین النهرین، ترکیه و غیره) نیز وجود دارد. برخی اشیا نیز مانند عاج، صدف و برخی انواع چوب از کالاهای مصرفی افراد ثروتمند در جامعه بوده و برخی نیز مانند استخوان، صدف و چوب های موجود در منطقه مورد استفاده افراد ضعیف تر بوده است.
واژگان کلیدی: شمال غرب ایران، فرهنگ عصرآهن، مواد آلی، تجارت، اقتصاد.
واژه های کلیدی: معماری اشکانی، گنبد، چپیره سازی، سکنج
در این مقاله که بیشتر حاصل کارهای میدانی نگارندگان است تمام قسمتهای مسجد مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است و تا حد امکان سعی شده تا یادگاریها و دست نوشتهها با دقت کافی خوانده شود و نوع خط، سطح خوشنویسی و محتوای آن ها نیز مشخص گردد.
Conference Presentations by Zahra Malekpour Shahraki
چکیده
با آغاز حکومت پارتیان، به تدریج سبکی در معماری ایرانی پدید آمد که با وجود تأثیرپذیری از سنتهای یونانی، آسیای میانه و سنن محلی ایران، دارای هویت مستقل و بیهمتایی است. یکی از ویژگیهای این سبک، استفاده از پوششهای گنبدی بر زمینه چهارضلعی، با استفاده از فن چپیرهسازی است که بعدها به عنصری بنیادین در معماری ساسانی و سپس اسلامی بدل میشود. با آن که این شیوه را ابداع معماران دوران اشکانی میدانند، اما تاکنون به گنبد و بناهای گنبددار در معماری این دوران کمتر پرداخته شده است و نیز شواهد اندکی از آن به دست آمده است؛ بنابراین ضرورت بررسی شواهد معماری موجود از دوره اشکانی و منابع دیگر، برای درک بهتر چیستی عنصر گنبد و سیر شکلگیری و تحول آن در معماری ایرانی غیر قابل انکار است. این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای و میدانی صورت پذیرفته است، با واکاوی بناهای شناخته شده از دوران اشکانی و آثار ادبی و هنری مرتبط با آن، به شواهد موجود از گنبد و بناهای گنبددار در دوره اشکانی و سیر تحول و تغییرات این عنصر در معماری آن دوران میپردازد. با وجود همه ابهامات موجود، به نظر میرسد شواهد موجود تا اندازهای روشن باشد که بتواند ما را در پی گیری این عنصر و دلایل به کارگیری آن در معماری اشکانی رهنمون سازد و نقش نسبتاً پررنگ گنبدسازی در دوران اشکانی و تأثیر آن در شکل¬دادن به معماری دورههای بعدی را به اثبات برساند.
واژههای کلیدی: معماری اشکانی، گنبد، چپیره سازی، سکنج.
بر اساس تحقیقات انجام شده شهرهای این ایالت، در مقاطعی، جزو خراسان بزرگ محسوب میشده و از لحاظ اقتصادی به خراسان وابسته بود و گاهی نیز خود، به صورت مستقل عمل مینموده است. بر اساس منابع تاریخی و دادههای باستان شناسی، آبادانی و اوج آن در قرون اولیهی اسلامی، بیشتر بوده است.
این پژوهش با رویکرد تاریخی و اسنادی و بر پایهی منابع کتابخانهای انجام شده که با تجزیه و تحلیل آنها، به سازماندهی و استنتاج از آن پرداخته است.
در نتیجه این پژوهش که با استناد به منابع کتابخانه ای و روش تحلیلی صورت پذیرفته، اشیا ساخته شده از مواد آلی مانند صدف، عاج و برخی از انواع چوب ها، چه به صورت ماده خام، یا نیمه تولیدی یا محصول نهایی، توسط واسطه هایی تجاری مانند آشوری ها (از مسیر غرب به شرق)، و مردمانی در منطقه ی لرستان (از مسیر جنوب به شمال)، به منطقه ی شمال غرب وارد می شدند که نشان دهنده ی ارتباطات فرامنطقه‌ای بین آنها است. البته احتمال وجود ارتباطات تجاری درون منطقه‌ای بین حسنلو و دیگر محوطه های شمال غرب نیز، دور از ذهن نیست. همچنین احتمال انتقال فناوری به لحاظ تکنیکی و مشابهت نقوش با محوطه های دیگری در ایران (پشتکوه، فلات مرکزی) و خارج از ایران (بین النهرین، ترکیه و غیره) نیز وجود دارد. برخی اشیا نیز مانند عاج، صدف و برخی انواع چوب از کالاهای مصرفی افراد ثروتمند در جامعه بوده و برخی نیز مانند استخوان، صدف و چوب های موجود در منطقه مورد استفاده افراد ضعیف تر بوده است.
واژگان کلیدی: شمال غرب ایران، فرهنگ عصرآهن، مواد آلی، تجارت، اقتصاد.
واژه های کلیدی: معماری اشکانی، گنبد، چپیره سازی، سکنج
در این مقاله که بیشتر حاصل کارهای میدانی نگارندگان است تمام قسمتهای مسجد مورد بررسی و پژوهش قرار گرفته است و تا حد امکان سعی شده تا یادگاریها و دست نوشتهها با دقت کافی خوانده شود و نوع خط، سطح خوشنویسی و محتوای آن ها نیز مشخص گردد.
چکیده
با آغاز حکومت پارتیان، به تدریج سبکی در معماری ایرانی پدید آمد که با وجود تأثیرپذیری از سنتهای یونانی، آسیای میانه و سنن محلی ایران، دارای هویت مستقل و بیهمتایی است. یکی از ویژگیهای این سبک، استفاده از پوششهای گنبدی بر زمینه چهارضلعی، با استفاده از فن چپیرهسازی است که بعدها به عنصری بنیادین در معماری ساسانی و سپس اسلامی بدل میشود. با آن که این شیوه را ابداع معماران دوران اشکانی میدانند، اما تاکنون به گنبد و بناهای گنبددار در معماری این دوران کمتر پرداخته شده است و نیز شواهد اندکی از آن به دست آمده است؛ بنابراین ضرورت بررسی شواهد معماری موجود از دوره اشکانی و منابع دیگر، برای درک بهتر چیستی عنصر گنبد و سیر شکلگیری و تحول آن در معماری ایرانی غیر قابل انکار است. این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی و بر مبنای مطالعات کتابخانهای و میدانی صورت پذیرفته است، با واکاوی بناهای شناخته شده از دوران اشکانی و آثار ادبی و هنری مرتبط با آن، به شواهد موجود از گنبد و بناهای گنبددار در دوره اشکانی و سیر تحول و تغییرات این عنصر در معماری آن دوران میپردازد. با وجود همه ابهامات موجود، به نظر میرسد شواهد موجود تا اندازهای روشن باشد که بتواند ما را در پی گیری این عنصر و دلایل به کارگیری آن در معماری اشکانی رهنمون سازد و نقش نسبتاً پررنگ گنبدسازی در دوران اشکانی و تأثیر آن در شکل¬دادن به معماری دورههای بعدی را به اثبات برساند.
واژههای کلیدی: معماری اشکانی، گنبد، چپیره سازی، سکنج.
بر اساس تحقیقات انجام شده شهرهای این ایالت، در مقاطعی، جزو خراسان بزرگ محسوب میشده و از لحاظ اقتصادی به خراسان وابسته بود و گاهی نیز خود، به صورت مستقل عمل مینموده است. بر اساس منابع تاریخی و دادههای باستان شناسی، آبادانی و اوج آن در قرون اولیهی اسلامی، بیشتر بوده است.
این پژوهش با رویکرد تاریخی و اسنادی و بر پایهی منابع کتابخانهای انجام شده که با تجزیه و تحلیل آنها، به سازماندهی و استنتاج از آن پرداخته است.