Bayraktar TB2

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
Bayraktar TB2
Tipi HALE Hücum PUA
Hazırlayan Baykar Makina
İstehsalçı Baykar Makina
İlk uçuş 29 Aprel 2014
İstismara verilmə tarixi 2014
Status Seriyalı istehsalda
İstismarçılar
İstismarçı •TürkiyəTürkiyə Hərbi Hava Qüvvələri
•AzərbaycanAzərbaycan Hərbi Hava Qüvvələri
•UkraynaUkrayna Hərbi Hava Qüvvələri
•QətərQətər Hərbi Hava Qüvvələri]]
•Pakistan Pakistan Hərbi Hava Qüvvələri
Buraxılış sayı 500+ (İyun 2023)
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar
Bayraktar TB2 eniş zolağında.

Bayraktar TB2 (türk. Bayraktar) — Türkiyənin operativ-taktiki, orta yüksəklikdə uçan qırıcı milli pilotsuz döyüş (PUA) təyyarəsi[2]."Baykar Makina" şirkəti tərəfindən istehsal edilir.

2014-cü il iyunun 14-də tam yüklə həyata keçirilmiş uçuş sınağında 27.030 funt yüksəkliyə qalxmış və 05 – 06 avqust tarixlərində həyata keçirilmiş uçuş testində tam yüklə 18.000 funt yüksəklikdə 4040 km qət etmiş və 24 saat 34 dəqiqə ərzində uçuş həyata keçirmişdir.[3][4][5][6][7] 17 dekabr 2015-ci il tarixində 2 Roketsan MAM-L idarəolunan raket atəş sınağında hədəfləri 100% dəqiqliklə vurmağı bacarmışdır.

Mülki aviasiya standartlarına uyğun olaraq hərbi məqsədlərə yarayan Baykar Makina tərəfindən yaradılmış Bayraktar TB2 Bayraktar komandası tərəfindən əsas istehsal yeri Türkiyə olmaqla hər kəs üçün istehsal edilmişdir.[4]

Sistem 2014-cü ildə Türkiyə Silahlı Qüvvələri arsenalına daxil edilmişdir. Türk Silahlı Qüvvələrinin həyata keçirdiyi Pəncə Əməliyyatlarında, Suriyadakı vətəndaş müharibəsində və İkinci Liviya vətəndaş müharibəsindəki müdaxilələr dövründəki əməliyyatlarda fəal şəkildə istifadə edilmişdir. Bu sistemdən Türkiyə ordusundan başqa Azərbaycan ordusu[8], Qətər ordusu və Ukrayna ordusu[9] da istifadə edir.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2007-ci ildə Müdafiə Sənayesi Xidməti tərəfindən rəqabət əsasında (hər hansı bir AR-GE dəstəyi olmadan[10]) Taktik Pilotsuz Uçuş Aparatı Sisteminin İnkişafı Proqramı başladıldı. Bu proqram çərçivəsində Bayraktar Taktik PUA Sisteminin uçuş testləri (tam avtomatik taksi, qalxma, uçuş, eniş, əyləc və angara qayıtmaq) sərgiləndi və Bayraktar Taktik İHA Sistemi, hədəflənən bütün performans meyarlarını uğurla tamamladı.[11][12]

Sınaq mərhələlərindən sonra şirkət və İdarə Heyəti arasında 2 Taktik PUA Sisteminin müqavilə danışıqları 2010-cu ilin yanvarında Müdafiə Sənayesi İcra Heyətində başladıldı. 2012-ci ilin yanvar ayında müqavilə imzalanandan sonra Taktik PUA İnkişafı Layihəsi proqramının cədvəli çıxarıldı və iş qrafikə uyğun olaraq istehsala başlandı. Müqavilə imzalandıqdan sonra 2012-ci ilin avqust ayına qədər aparılan ilkin dronqayırma işləri uğurla başa çatdırıldı və kütləvi istehsalın əsası qoyuldu.

İlk prototip sistemlər 2013-cü ilin yanvarında hazırlanmış və bu sistemlərin uçuş sınaqları 2014-cü ilin martında başlamışdır. Testlər davam edərkən, kütləvi istehsala start verilmişdir.

Xüsusiyyəti

[redaktə | mənbəni redaktə et]

10 saat hava qalır, 18.000 funt yüksəklik, 150 km rabitə radiusu əsas xüsusiyyətləridir.

Silahları

[redaktə | mənbəni redaktə et]
UMTAS raketləri "Zbroya ta bezpeka" (Silah və Təhlükəsizlik) sərgisində. Kiyev, 2017

Tank əleyhinə raketlər və hava bombaları daşımaq qabiliyyətinə malikdir. Belə ki, 2015-ci ilin dekabr ayında UMTAS ATGM-nin sınaq buraxılışı baş tutmuşdur.[13]

Dörd raketlə silahlanan Bayraktar TB2 12 saatdan çox havada qala bilər. Bu, davamlı hava növbəsi keçirməyə və hədəfləri müəyyənləşdirdikdən sonra raketlər atmaq üçün cəbhə xəttinə sürətlə yaxınlaşmağa imkan verir. Reaksiya müddəti aviasiya ilə müqayisədə çox yüksək olur və bu az bir zaman müddətində mövcud olan hədəflərə təsirli bir şəkildə müdaxilə etməyi mümkün edir.

Texniki göstəriciləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Dronun idarəetmə mərkəzi. Yarıya bölünmüş model.
  • Uzunluq: 6.5 m
  • Qanad genişliyi: 12 m
  • Maksimum qalxma çəkisi: 650 kq
  • Yük tutumu: 55 kq
  • Maksimum sürət: 222 km/saat
  • Seyredici sürəti: 130 km/saat
  • Fəaliyyət radiusu: 150 km
  • Ən yüksək hədd: 8200 m
  • Avtonom idarəetmə: 24 saat[14]

PUA Rotax 912 daxili yanma mühərriki ilə təchiz olunmuşdur, gövdə kompozit materiallardan hazırlanmışdır və avtomatik qalxma-enmə sistemi ilə təchiz edilmişdir. Jurnalistlərin fikrincə, PUA-da köhnə hava hücumundan müdafiə sistemlərini zərərsizləşdirmək üçün elektron döyüş avadanlığı ola bilər.[15]

İstifadə tarixcəsi

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bayraktar TB2 Runway
  • 08 iyun 2009-cu il tarixində Bayraktar Blok Keşan Hərbi Hava Limanında ilk avtomatik test uçuşu keçirdi.[16][17]
  • 3 oktyabr 2009-cu ildə Bayraktar Blok A, Sinop Hava Limanında rəsmi nümayəndə heyətinin iştirakı ilə uçuş sınaqlarını keçirdi.
  • 06 yanvar 2010 Müdafiə Sənayesi İcra Heyətinin qərarı ilə Baykar ilə 2 Taktik PUA Sistemi üçün müqavilə danışıqlarına başlamağa qərar verildi.[18]
  • Müqavilə 20 dekabr 2011-ci il tarixli idarə heyəti qərarından iki il sonra imzalandı.[19]
  • Taktik PUA İnkişafı Layihəsi 06 yanvar 2012-ci ildə başlamışdır.
  • 29 aprel 2014-cü ildə Bayraktar Blok B ilk avtomatik uçuş sınağı tamamlandı.[20][21][22]
  • 14 iyun 2014 tarixində Bayraktardaki B Blokunu tam yüklə 27.030 metr yüksəkliyə qalxaraq Türkiyədəki yüksəklik rekordunu qırdı.[23]
  • 5 – 6 avqust 2014 tarixində B Blokunda Bayraktar, 2400 Saat 34 Dəqiqə keçərək cəmi 4.040 km yolda 18.000 metr yüksəklikdə tam yüklənmiş halda havada qalaraq Türkiyə rekordunu qırdı.[24][25]
  • Maksimum sürət testləri 11 sentyabr 2014-cü il tarixində keçirilmiş avtomatik uçuş testində həyata keçirilmişdir.[26]
  • İlk kütləvi təqdimat 25 – 28 sentyabr 2014-cü il tarixlərində "İstanbul Airshow"da 2014-də oldu.[27][28][29]
  • Təhvil verilmə hazırlıqları 2014-cü ilin noyabr ayında tamamlandı.[30][31][32]
  • 17 – 22 noyabr 2014-cü il tarixlərində həyata keçirilən qəbul işləri tamamlandı.[33][34][35][36][37][38][39]
  • Baykar Bayraktar TB2, Denizqurdu hərbi təlimlərinə qatıldı.[40]
  • Baykar Bayraktar TB2, iki paket təhvili reallaşdırıldı.[41]
  • Təhlükəsizlik Ümumi Müdirliyi Bayraktar TB2-ni əldə etmək sifarişi verdi.[42][43][44][45]
  • 09 dekabr 2015-ci il tarixindən etibarən ilk 1000 uçuş saatı fasiləsiz tamamlandı.[46]
  • 17 dekabr 2015-ci il tarixində Roketsan MAM-L milli tank əleyhinə idarə olunan bomba (cansız sursat) ilə ilk birbaşa hücumunu kerçəkləşdirdi.[47][48][49][50][51][52][53][54]
  • Baykan Bayraktar TB2, 2019-cu ilin iyun ayında 100.000 uçuş saatına çatan Türkiyə istehsalı ilk PUA oldu.[55]

Döyüşdə istifadə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2016-cı ildə ATGM UMTAS ilə silahlanmış pilotsuz uçuş aparatının kürd yaraqlılarına qarşı döyüşdə uğurlu istifadəsi barədə rəsmi məlumatlar verildi. Bu onun elan edilmiş taktiki və texniki xüsusiyyətlərini təsdiqlədi.[56]

2019-cu ildə Liviyada Həftarın ordusuna qarşı Bayraktar TB2-dən istifadə edildi.[57]

Bayraktar TB2 PUA-larından 2020-ci ilin fevralında Suriyanın İdlib vilayətində[58] Türkiyənin keçirdiyi "Bahar qalxanı" əməliyyatı çərçivəsində Suriyanın hökumət qüvvələrinə və hökumətə sadiq olan digər hərbi birləşmələrə qarşı geniş istifadə edildi.

Bayraktar PUA-ları Azərbaycan tərəfindən 27 sentyabr 2020-ci ildə başlayan Qondarma Dağlıq Qarabağ Respublikasına qarşı döyüşlərdə istifadə edilmişdir.[59]

İtkilər

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Liviya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Liviya Milli Ordusu (LMO) müntəzəm olaraq Türkiyə PUA-larını vuduğunu iddia edir.

2019-cu ilin dekabrın 8-də Liviya Milli Ordusu Tripoli yaxınlığındakı Ain Zarah bölgəsində iki Türk TB2 PUA-sını vurduğunu bildirmişdi.[60]

31 mart 2020-ci ildə Liviya Milli Ordusu Liviyanın Tripoli şəhəri yaxınlığında başqa bir Türkiyə döyüş dronu Bayraktar TB2-ni vurmuşdu.[61]

2 may 2020-ci ildə "Əl-Mərsad" nəşri Türkiyə istehsalı olan Bayraktar TB2 PUA-sının Mitiga hava limanının cənubundakı Tripolinin Arad rayonunda yaşayış binasına çırpıldığını bildirmişdir.[62]

9 may 2020-ci il tarixində Liviya Milli Ordusunun hərbi məlumat şöbəsi LMO hava hücumundan müdafiə sistemlərinin Ain Zardaki əl-Kəbail bölgəsində Bayraktar TB2 PUA-sını vurduğunu iddia etmişdir.

12 may 2020-ci il tarixdə, LMO-nun 82-ci Piyada Taburunun nümayəndələrinin Əl-Şvarif bölgəsinin yaxınlığında, LMO hava hücumundan müdafiə vasitələrinin bir Türkiyə PUA-nı vurmağı bacardığı barədə xəbərlər yayılmışdır.

LMO Hərbi Məlumat Şöbəsi qalıqların fotoşəkilini də[63] yayımlamışdır, bundan da PUA-nın Bayraktar TB2 modeli olduğunu görsənirdi.

Suriya

[redaktə | mənbəni redaktə et]

18 mart 2020-ci il tarixdə ANNA News Sarakib şəhərində vurulan Bayraktar TB2 PUA-sının qalıqlarının tapılması barədə məlumat vermişdi.[64][65]

Türkiyə

[redaktə | mənbəni redaktə et]

2 iyul 2018-ci ildə Hatay vilayətində modernləşdirilmiş Türkiyə Hərbi Hava Qüvvələrinə məxsus Bayraktar TB2, ehtimal ki, mühərrik nasazlığı səbəbindən qəzaya uğramışdır.[66]

Azərbaycan

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İkinci Qarabağ müharibəsi zamanı 20 oktyabr 2020-ci il tarixdə Dağlıq Qarabağ səmasında Azərbaycana məxsus Bayraktar TB2 erməni qüvvələri tərəfindən hava hücumundan müdafiə silahları ilə vuruldu.[67] Noyabrın 8-də daha bir Bayraktar TB2 Qarabağın cənub-şərq hissəsində Ermənistan qüvvələri tərəfindən vuruldu.[68][69]

İstifadə edən ölkələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Bayraktar TB2 istifadəçi ölkələr.

Qalereya

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  • Bayraktar TB2
    Bayraktar TB2
  • Dronu yaradanlar komandası.
    Dronu yaradanlar komandası.
  • Bayraktar TB2 komandası.
    Bayraktar TB2 komandası.
  • Bayraktar Taktik TB2-nin İdarəedici İnterfeysi Proqramı
    Bayraktar Taktik TB2-nin İdarəedici İnterfeysi Proqramı
  • Bayraktar TB2 dronu. Saros körfəzində günəş doğarkən 6.000 metr məsafədə quyruq hissəsində quraşdırılmış kamera ilə çəkilmişdir.
    Bayraktar TB2 dronu. Saros körfəzində günəş doğarkən 6.000 metr məsafədə quyruq hissəsində quraşdırılmış kamera ilə çəkilmişdir.

Həmçinin bax

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ 1 2 3 4 https://www.defensenews.com/unmanned/2020/06/25/azerbaijan-to-buy-armed-drones-from-turkey/.
  2. ↑ "Турецкий ударный беспилотник Bayraktar TB2". 2021-12-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-03.
  3. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2014-08-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  4. ↑ 1 2 "Arxivlənmiş surət". 2016-03-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  5. ↑ Bayraktar Taktik İnsansız Hava Aracı (İHA) Sistemi yeni bir rekora imza atarak 24 saat 34 dakika uçtu. http://askerhaber.net/2014/08/06/bayraktar-taktik-insansiz-hava-araci-iha-sistemi-yeni-bir-rekora-imza-atarak-24-saat-34-dakika-uctu/. 12 Ağustos 2014 https://web.archive.org/web/20140812223356/ (#bare_url_missing_title).
  6. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2016-11-25 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  7. ↑ Yerli İHA’dan uçuş rekoru! http://www.gazetevatan.com/yerli-iha-dan-ucus-rekoru--665776-gundem/. 12 Ağustos 2014 https://web.archive.org/web/20140812205739/ (#bare_url_missing_title).
  8. ↑ "Azərbaycan Türkiyədən hansı PUA-ları ala bilər?| Qardaş ölkənin əsas PUA istehsalçısı "Baykar" (HƏRBİ EKSPERT) – I HİSSƏ". 2020-08-07 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  9. ↑ "Ukrayna Türkiyədən əlavə "Bayraktar TB2" almağa hazırlaşır". 2020-10-11 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  10. ↑ ‘Çaldıran'ın yapım öyküsü. Hürriyet. Yalçın Bayer. http://hurarsiv.hurriyet.com.tr/goster/haber.aspx?id=12609180. 12 Ağustos 2014 https://web.archive.org/web/20140812214035/ (#bare_url_missing_title).
  11. ↑ ‘Heron’a karşı ‘Çaldıran’. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/12596150.asp. 12 Ağustos 2014 https://web.archive.org/web/20140812213638/ (#bare_url_missing_title).
  12. ↑ Türk Heron’lar Gabar’da doğdu. http://www.milliyet.com.tr/turk-heron-lar-gabar-da-dogdu/guncel/gundemdetay/04.07.2010/1258874/default.htm. 12 Ağustos 2014 https://web.archive.org/web/20140812214032/ (#bare_url_missing_title).
  13. ↑ "Turkish UMTAS Missile Dropped From a Bayraktar Tactical Drone". 2022-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  14. ↑ "Турецкий ударный БПЛА «Bayraktar TB2»". 2020-03-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  15. ↑ "Турецким беспилотникам приписали фантастические успехи в Сирии". ВЗГЛЯД.РУ (rus). 2020-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-04.
  16. ↑ İlk uçuş testi video çekim. "Arxivlənmiş surət". 11 Ocak 2019. Archived from the original on 2019-01-11. İstifadə tarixi: 2022-08-19.
  17. ↑ Airport TV Röportaj. https://www.youtube.com/watch?v=w9uhdNIuEjM. 1 Nisan 2016 https://web.archive.org/web/20160401035614/ (#bare_url_missing_title).
  18. ↑ Savunma Sanayi İcra Kurulu Kararı. http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/hizli/duyurular/PressReleases/arsiv/2010/Sayfalar/20100106ssikbasinaciklamasi.aspx. 12 Ağustos 2014 https://web.archive.org/web/20140812211538/ (#bare_url_missing_title).
  19. ↑ Savunma Sanayi Müsteşarlığı Proje Sayfası http://www.ssm.gov.tr/anasayfa/projeler/Sayfalar/proje.aspx?projeID=157. 12 Ağustos 2014 https://web.archive.org/web/20140812212316/ (#bare_url_missing_title).
  20. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-12-16 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  21. ↑ Dünyanın en gelişmiş İHA'sını Türkler yaptı. http://haber.stargazete.com/guncel/dunyanin-en-gelismis-ihasini-turkler-yapti/haber-880375. 6 Ekim 2014 https://web.archive.org/web/20141006081606/ (#bare_url_missing_title).
  22. ↑ Türkler bunu da yaptı. http://www.sabah.com.tr/Ekonomi/2014/05/08/turkler-bunu-da-yapti. 12 Ağustos 2014 https://web.archive.org/web/20140812214205/ (#bare_url_missing_title).
  23. ↑ Bayraktar yüksekten uçuyor! http://kokpit.aero/bayraktar-rekor-kirdi. 12 Ağustos 2014 https://web.archive.org/web/20140812203700/ (#bare_url_missing_title).
  24. ↑ Bayraktar havada bir günü devirdi! http://kokpit.aero/bayraktar-24-saat-rekoru-kirdi?filter_tag=bayraktar Arxivləşdirilib 2017-02-11 at the Wayback Machine
  25. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2020-06-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  26. ↑ Azami hız testi. http://www.youtube.com/watch?v=1DKR7e8KYUY&feature=youtu.be Arxivləşdirilib 2023-07-02 at the Wayback Machine
  27. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2014-10-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  28. ↑ TRT Haber Arxivləşdirilib 2023-07-02 at the Wayback Machine Kanalı Röportaj
  29. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2016-03-31 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  30. ↑ Bayraktar İHA teslimata hazırlanıyor http://kokpit.aero/bayraktar-iha-teslimata-hazirlaniyor. 9 Kasım 2014 https://web.archive.org/web/20141109174304/ (#bare_url_missing_title).
  31. ↑ Gece uçan ne? http://kokpit.aero/gece-ucusu-yapan-iha. 12 Kasım 2014 https://web.archive.org/web/20141112102103/ (#bare_url_missing_title).
  32. ↑ İlk milli İHA’lar teslime hazır. http://www.gazetevatan.com/ilk-milli-iha-lar-teslime-hazir-696958-gundem/. 9 Nisan 2017 https://web.archive.org/web/20170409034759/ (#bare_url_missing_title).
  33. ↑ Milli İHA kabul testlerini geçti. http://www.gazetevatan.com/milli-iha-kabul-testlerini-gecti-700330-gundem/. 4 Aralık 2014 https://web.archive.org/web/20141204212114/ (#bare_url_missing_title).
  34. ↑ Bayraktar'a TSK'dan kabul. http://www.hurriyet.com.tr/gundem/27641192.asp. 27 Kasım 2014 https://web.archive.org/web/20141127122626/ (#bare_url_missing_title).
  35. ↑ Ve karar verildi! http://www.gazetevatan.com/ve-karar-verildi--700143-ekonomi/. 27 Kasım 2014 https://web.archive.org/web/20141127085620/ (#bare_url_missing_title).
  36. ↑ Türk malı insansız hava aracı Bayraktar'a tam not. http://www.zaman.com.tr/ekonomi_turk-mali-insansiz-hava-araci-bayraktara-tam-not_2259848.html. 27 Kasım 2014 https://web.archive.org/web/20141127055810/ (#bare_url_missing_title).
  37. ↑ Bayraktar Taktik İnsansız Hava Aracı kabul edildi. http://www.sabah.com.tr/ekonomi/2014/11/24/bayraktar-taktik-insansiz-hava-araci-kabul-edildi. 27 Kasım 2014 https://web.archive.org/web/20141127072915/ (#bare_url_missing_title).
  38. ↑ Bayraktar İHA'ya tam not. http://www.milliyet.com.tr/bayraktar-iha-ya-tam-not/ekonomi/detay/1974282/default.htm. 19 Aralık 2014 https://web.archive.org/web/20141219173406/ (#bare_url_missing_title).
  39. ↑ Göreve hazır! http://www.haberturk.com/ekonomi/teknoloji/haber/1008790-goreve-hazir. 24 Eylül 2015 https://web.archive.org/web/20150924024758/ (#bare_url_missing_title).
  40. ↑ Göçmenleri ölümden İHA’lar kurtaracak. http://www.gazetevatan.com/gocmenleri-olumden-iha-lar-kurtaracak-788083-gundem/. 29 Temmuz 2015 https://web.archive.org/web/20150729022335/ (#bare_url_missing_title).
  41. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-07-23 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  42. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2015-08-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  43. ↑ Emniyete yerli İnsansız Hava Aracı. http://www.milliyet.com.tr/emniyete-yerli-insansiz-hava-araci-gundem-2105701/. 25 Ağustos 2015 https://web.archive.org/web/20150825045919/ (#bare_url_missing_title).
  44. ↑ Emniyete yerli İnsansız Hava Aracı. http://www.aksam.com.tr/siyaset/emniyete-yerli-insansiz-hava-araci/haber-435009. 22 Ağustos 2015 https://web.archive.org/web/20150822131129/ (#bare_url_missing_title).
  45. ↑ Emniyete İHA takviyesi. http://www.aa.com.tr/tr/rss/578977--emniyete-iha-takviyesi Arxivləşdirilib 2015-10-10 at the Wayback Machine
  46. ↑ 1000 saat tamamlandı! http://kokpit.aero/gokyuzunde-bin-saat. 12 Aralık 2015 https://web.archive.org/web/20151212022543/ (#bare_url_missing_title).
  47. ↑ Milli İHA’ya yerli füze! http://www.gazetevatan.com/milli-iha-ya-yerli-fuze--895738-gundem/ Arxivləşdirilib 2015-12-20 at the Wayback Machine "Arxivlənmiş surət". 20 Aralık 2015. Archived from the original on 2015-12-20. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  48. ↑ Yerli İHA yerli raket attı http://www.hurriyet.com.tr/yerli-iha-yerli-raket-atti-40028737. 21 Aralık 2015 https://web.archive.org/web/20151221000830/ (#bare_url_missing_title).
  49. ↑ Milli İHA Bayraktar silahlandı http://www.sabah.com.tr/ekonomi/2015/12/18/milli-iha-bayraktar-silahlandi. 21 Aralık 2015 https://web.archive.org/web/20151221192943/ (#bare_url_missing_title).
  50. ↑ Bayraktar TB2 Roketsan’ın UMTAS Füzesi’ni attı http://kokpit.aero/bayraktar-yerli-fuze-atti. 20 Aralık 2015 https://web.archive.org/web/20151220232430/ (#bare_url_missing_title).
  51. ↑ Milli İHA’ya yerli füze! http://www.milliyet.com.tr/milli-iha-ya-yerli-fuze--gundem-2165666/. 21 Aralık 2015 https://web.archive.org/web/20151221081020/ (#bare_url_missing_title).
  52. ↑ Yerli İHA Bayraktar, ilk raketli denemesini yaptı http://www.cumhuriyet.com.tr/video/video_haber/450232/Yerli_iHA_Bayraktar__ilk_raketli_denemesini_yapti.html. 22 Aralık 2015 https://web.archive.org/web/20151222095853/ (#bare_url_missing_title).
  53. ↑ Yerli İHA Bayraktar yerli raket attı http://www.sozcu.com.tr/2015/gundem/yerli-iha-bayraktar-yerli-raket-atti-1011913/ Arxivləşdirilib 2015-12-21 at the Wayback Machine
  54. ↑ Yerli İHA Bayraktar, ilk raketli denemesini yaptıhttp://www.zaman.com.tr/gundem_yerli-iha-bayraktar-ilk-raketli-denemesini-yapti_2333428.html. 20 Aralık 2015 https://web.archive.org/web/20151220230536/ (#bare_url_missing_title).
  55. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-07-02 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  56. ↑ "Турецкие военные расширяют использование беспилотников". 2019-05-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  57. ↑ "Libya: Turkish-made Bayraktar TB2 UAV seen at the GNA-held airbase". 2021-12-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  58. ↑ "Эрдоган сдал трассу М4 ради перемирия". 2021-12-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  59. ↑ "Bayraktar TB2 — tarix yazan Azərbaycan Ordusunun səmadakı yumruğu". 2023-07-02 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-06.
  60. ↑ "Libya: LNA Downs Two Turkish Drones in Tripoli" (ingilis). Asharq AL-awsat. 2020-07-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-26.
  61. ↑ "New drone shot down south of Tripoli" (ingilis). ItaMilRadar. 2020-03-31. 2020-06-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-26.
  62. ↑ "Al-Heliq: International Community Must Withdraw Recognition from the GNA and Stop Turkish Invasion of Libya" (ingilis). Al Marsad. 2020-05-05 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-26.
  63. ↑ "الجيش يسقط طائرة تركية مسيرة بالقرب من مدينة الشويرف" (ərəb). Libya 24 - ليبيا 24. 2020-05-12. İstifadə tarixi: 2020-05-26.[ölü keçid]
  64. ↑ "Wreckage Of Turkish Combat Drone Uncovered In Southeast Idlib (Photos)" (ingilis). LATEST NEWS. 2020-03-18. 2020-03-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-26.
  65. ↑ "ANNA-NEWS|Новости|Сирия|Донбасс". Telegram. 2020-03-18 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-26.
  66. ↑ "Turkish Air Force Bayraktar TB-2S armed drone crashed in Hatay province" (ingilis). Fighter Jets World. 2018-07-02. 2020-09-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-05-26.
  67. ↑ "27 Sentyabrdan bəri Türkiyənin "Bayraktar TB2" PUA-sının Ermənilərə vurduğu zərər". 2020-11-25 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-29.
  68. ↑ "Armenia claims it shot down Azerbaijani Bayraktar TB2 combat drone". 8 November 2020. 9 December 2020 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 November 2020.
  69. ↑ "Karabakh air defense shoots down another Turkey-made Bayraktar drone of Azerbaijan (PHOTOS)". Armenia News. 8 November 2020. 30 June 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 9 November 2020.
  70. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2020-07-06 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  71. ↑ "Arxivlənmiş surət". www.gazetevatan.com. 2016-05-15 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  72. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2017-10-14 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  73. ↑ 1 2 3 "Arxivlənmiş surət". 2018-03-22 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  74. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2019-03-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  75. ↑ "Arxivlənmiş surət". 2018-06-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2020-10-05.
  76. ↑ "Albaniya Türkiyədən "Bayraktar" PUA-ları alıb". Oxu.Az (az.). 2024-03-01. 2024-03-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-03-01.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Bayraktar_TB2&oldid=7839740"