Yaponiya himni

Vikipediya, azad ensiklopediya
Naviqasiyaya keç Axtarışa keç
yap. 君が代
Kimiqayo
İmperatorun hakimiyyəti
Himnin notları
Himnin notları
Yaponiya rəsmi himni
Bəstəkar Yoşiisa Oku, Akimori Hayaşi və Frans fon Ekkert, 1880
Sözlərin müəllifi vaka şeiri, Heyan dövrü (794–1185)
Təsdiqi 1888 (de fakto)
13 avqust 1999 (de yure)
Audio nümunəsi
Sözlə müsiqi (1930)
Vikianbarın loqosu Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Kimiqayo (yap. 君が代, adətən "İmperatorun hakimiyyəti" kimi tərcümə edilir) — Yaponiya dövlət himni. Himnin sözləri dünyanın ən qədim himnlərindən sayılır. 11 sıra və 32 xarakterdən ibarət olunan "Kimi qa yo" həm də dünyada ən qısa himnlərdən biridir. Himnin sözləri Heyan dövründə (794–1185) yazılan vaka şeiridir,[1] və cari melodiyası 1880-ci ildə seçilmişdir, 11 il əvvəl ibarət qeyri-populyar melodiyanı əvəz edir. "Kimi qa yo" adətən "İmperatoru Əlahəzrət hakimiyyəti" kimi tərcüməsinə baxmayaraq, himnin adı və ya sözlərinin rəsmi tərcüməsi qanunla müəyyən edilməmişdir.[2]

1888-ci ildən 1945-ci ilə kimi, "Kimi qa yo" Yaponiya imperiyasının milli himni kimi xidmət etmişdir. İmperatorluq İkinci dünya müharibəsinin sonunda təslim olub və ləğv onduğu zaman, Yaponiya Dövləti 1945-ci ildə onu əvəz etmişdir. Bu varis dövlət parlament demokratiyası idi və hökumət buna görə də imperiya suverenliyi əsasından məşhur suverenlik sisteminə dəyişdi. İmperator Hirohito hakimiyyətdən qovulmadı, və "Kimi qa yo" de-fakto milli himn kimi qaldı. 1999-cu ildə "Milli bayraq və himn haqqında akt" qanunu himni rəsmi etdi.

Tarixi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1945-dən 1999-cu ilə kimi

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Yaponiyanın Amerika tərəfindən işğalı zamanı, Müttəfiq Dövlətlərin Ali Baş Komandandanından Yaponiya hökumətinin "Kimi qa yo"-nun istifadəsinin məhdudlaşdırması üçün heç bir direktivləri yox idi. Bu Hinomaru bayrağının istifadə məhdudlaşdırılmasına verilən qaydalardan fərqli idi.[3] Məktəblərdə "Kimi qa yo"-nu müdafiə təhsili və vətənpərvərliyi təbliğini istifadə etmək təşviqi ilə yanaşı, milli yayım şirkəti olan NHK, öz verilişlərinin əvvəlində və sonunda himni istifadə edirdi.[4]

1999-cu ildən sonra

[redaktə | mənbəni redaktə et]
A page with Asian characters and a black-and-white version of the Japanese flag left above
1999-cu ildə qəzetdə nümayiş olunan Milli bayraq və himn haqqında akt

1999-cu ildə Yaponiyanın milli simvol Hinomaru və "Kimi qa yo"-nu seçildi və Milli bayraq və himn haqqında akt qəbul edildi. Qanunun keçidi Hiroşimada məktəb direktorunun intiharından qaynaqlanmışdır. Direktor onun məktəb idarə heyəti və müəllimləri arasında Hinomaru və "Kimi qa yo"-nun istifadə mübahisəni həll edə bilmədiyi üçün intihar etmişdir.[5]

2000-ci ildə Baş nazir Keyzo Obuçi Yaponiyanda Hinomaru və "Kimi qa yo" rəsmi simvolları etmək üçün, qanun layihəsinin hazırlanması haqqında qərar verdi. Onun Kabinetin Baş Katibi, Hiromu Nonaka, imperatoru Akihitonun tacqoyma mərasimin 10 illiyinə kimi qanunvericilik prosesinin başa çatmasını istəyirdi.[6] Hər iki rəmzlərin rəsmi edilməsi üçün qanunvericiliyin qəbul olunması, ilk dəfə deyl idi. 1974-cü ildə, Yaponiyaya 1972-ci ildə Okinavanın qaytarılması və 1973-cü ildə neft böhranı fonunda, Baş nazir Tanaka Kakuei hər iki rəmzlərin rəsmiləşdirməsi üzrə qanun yaratmaq istəyirdi.[7]

Protokol

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Dövlət məktəblərində

[redaktə | mənbəni redaktə et]

İkinci dünya müharibəsinin sonundan sonra, Yaponiya Təhsil Nazirliyi məktəblərdə Hinomaru və "Kimi qa yo"-nu istifadəsini təşviq etmək üçün bəyanatlar və qaydalar yaratmışdır. İlk bəyanat 1950-ci ildə çıxmışdır; bəyənatda hər iki rəmzlərin istifadəsi arzuolunan olsa da, lakin məcburi deyl idi. Bu istək sonra rəmzlərin milli bayram və təntənəli tədbirlər zamanı, tələbələrə milli bayram və müdafiə təhsilini təşviq etmək üçün genişlənmişdir.

Müasir gündə qəbulu

[redaktə | mənbəni redaktə et]

1999-cu ildə TV Asahi tərəfindən aparılan sorğuya görə, yaponların əksəriyyəti Yaponiya himnini Milli bayraq və himn haqqında aktdan da mühüm qəbul edir.[8] Lakin, eyni ildə Mayniçi Şimbun tərəfindən aparılan sorğuda, respondentlərin əksəriyyəti "Kimi qa yo"-nu himn edilmə qanunvericiliyinə qarşıdır və ya Parlamentin belə bir qanunun qəbul etməsinə daha çox vaxtı lazımdır.[9] Giriş və məzuniyyət mərasimlərində himni oxuyan yapon tələbələrin əksəriyyətinə görə, onlar köhnə dildə lirikanı dərk edə bilmir və himnin tarixi istifadəsi üzrə təhsil almayıblar.[10] Məktəb tədbirlərində himnin istifadə edilməsi mübahisələri hələ də mövcüddur.

Himnin sözləri

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Rəsmi[11] Kana (Hiraqana)[11] Romaci Azərbaycanca tərcüməsi[12]

君が代は
千代に八千代に
さざれ（細）石の
いわお（巌）となりて
こけ（苔）の生すまで

きみがよは
ちよにやちよに
さざれいしの
いわおとなりて
こけのむすまで

Kimiqayo va
Çiyo ni yaçiyo ni
Sazare-işi no
Ivao to narite
Koke no mısı made

Hökmranlıq edə biləsən
Min, səkkiz min nəsil davam edəsən
Çay daşlarından
Qayalara artanadək
Sulu mamır ilə

İngilis professoru Basil Hol Çemberleynin ingiliscə poetik tərcüməsi[13]

Thousands of years of happy reign be thine;
Rule on, my lord, until what are pebbles now
By ages united to mighty rocks shall grow
Whose venerable sides the moss doth line.

Mübahisələr

[redaktə | mənbəni redaktə et]

Məktəblər himni və milli bayraq üzrə mübahisə mərkəzi olmuşdur.[14] Tokio Təhsil İdarə Heyəti onların yurisdiksiyası altında, tədbirlərdə himn və bayrağın istifadəsini tələb edir. Nizama əsasən məktəb müəllimləri hər iki simvola hörmətlə yanaşmalı yoxsa onlar işlərini itirmək riskini yaradır.[15] 1999-cu ildə Hiroşimada Hiroşima Təhsil İdarə Heyətinin xəbərdarlığına baxmayaraq, bir neçə müəllim himni səsləndirməkdən imtina etmişdi. Onların arasında yaranmış gərginlik, məktəb direktorunun intiharına səbəb olmuşdu. 2010-cu ildə Osakada oxşar hadisə də, 32 müəllim himni səsləndirməkdən imtina etmişdi. 2011-ci ildə daha 9 müəllim, 2012-ci ildə isə 8 müəllim üsyana qoşulmuşdu.[16] Osakanın meri Haşimoto Toro müəllimləri hədəfləyib, onları "cinayətkar" adlandırmışdı.[17] Bəziləri idarə həyətinin Birləşmiş Millətlər Təşkilatının Ümumdünya insan hüquqları bəyannaməsinin və Yaponiya konstitutsiyasının pozulmasında ittiham edib, etiraz etmişdilər.[18] Lakin, idarə həyəti məktəbin hökumət orqanları olduğundan, onların əməkdaşlarının tələbələrə yaxşı Yaponiya vətəndaşlıq öyrətmək öhdəliyini vurğulamışdı. Müəllimlər onlara Yaponiya himni və bayrağının təqdis etdirməyinə görə, Tokio qubernatoru Şintaro İşihara və yüksək vəzifəli rəsmilərə qarşı uğursuz cinayət şikayəti etmişdir.[19] Əvvəlki müxalifətdən sonra, Yaponiya Müəllimlər Birliyi bayraq və himninin istifadə qəbul etmişdir; kiçik olan Bütün Yaponiya Müəllim və Kollektivi Birliyi hələ də rəmzlərin məktəb sistemi daxilində istifadəsinə qarşıdır.[20]

2006-cı ildə Tokioda təqaüdçü müəllim, Katsuhisa Fucita, İtabaşi Liseyində məzuniyyət mərasimi zamanı, iştirakçıları himn zamanı oturmağa səsləndirdiyindən, 200,000 yen məbləğində cəza almış və azadlıqdan məhrum etmə ilə hədələnmişdir.[21] Fucitanın cəzasına qədər, 345 müəllim himnə aid tədbirdə iştirakı rədd etdiyi üçün cəzalandırılsa baxmayaraq, Fucita himnlə bağlı məhkum edilmiş yeganə insandır.[22]

İstinadlar

[redaktə | mənbəni redaktə et]
  1. ↑ "Japan – Kimigayo". NationalAnthems.me. 2011-12-27 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-11-28.
  2. ↑ "Elementary schools face new mandate: Patriotism, 'Kimigayo'". The Japan Times Online. Kyodo News. 2008-03-29. 2018-12-26 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2011-08-20.
  3. ↑ Goodman, Neary, 1996. səh. 81.
  4. ↑ Goodman, Neary, 1996. səh. 82.
  5. ↑ Aspinall, 2001. səh. 126.
  6. ↑ Itoh, 2003. səh. 209–210
  7. ↑ Goodman, Neary, 1996. səh. 82–83.
  8. ↑ "国旗・国歌法制化について" ( (yap.)). TV Asahi. 1999-07-18. 2008-05-23 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-03-11.
  9. ↑ "Flag-anthem law no end to controversy" ( (ing.)). Japan Times. 1999-07-09. 2022-04-21 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2015-12-21.
  10. ↑ [www.japantimes.co.jp/news/1999/07/22/national/kimigayo-controversy-leaves-students-indifferent-confused/ "'Kimigayo' controversy leaves students indifferent, confused"] (#bad_url) ( (ing.)). Japan Times. 1999-07-09. İstifadə tarixi: 2015-12-21.
  11. ↑ 1 2 国旗及び国歌に関する法律
  12. ↑ Hood, Christopher. Japanese Education Reform: Nakasone's Legacy. Routledge. 2001. səh. 166. ISBN 978-0-415-23283-8. İstifadə tarixi: 2010-10-13.
  13. ↑ "Politika i ekonomija (Upoznajte Japan)" (Serbian). Japanska ambasada u Srbiji i Crnoj Gori. 2003. 2010-04-28 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-05-17.
  14. ↑ Weisman, Steven R. "For Japanese, Flag and Anthem Sometimes Divide". The New York Times. 1990-04-29. 2019-06-08 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-01-02.
  15. ↑ McCurry, Justin. "A touchy subject". Guardian Unlimited. The Guardian. 2006-06-05. 2012-10-29 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2008-01-14.
  16. ↑ "8 Osaka teachers to be punished for refusal to sing national anthem". Japan Today. Japan Today. June 16, 2016 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: February 25, 2012.
  17. ↑ "Teachers Who Refused To Sing National Anthem Face Punishment". japanCRUSH. Beth. April 21, 2022 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: March 6, 2013.
  18. ↑ Grossman; Lee, Wing On; Kennedy, Kerry. Citizenship Curriculum in Asia and the Pacific. Springer. 2008. səh. 85. ISBN 978-1-4020-8744-8. İstifadə tarixi: 2010-10-12.
  19. ↑ "Ishihara's Hinomaru order called legit". The Japan Times Online. The Japan Times. 2006-01-05. 2011-06-06 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2007-12-04.
  20. ↑ Heenan, 1998. səh. 206.
  21. ↑ Kyodo News. "FEATURE: Upcoming verdict on retired teacher draws attention". KYODO NEWS ON THE WEB. Published by Kyodo News. 2006-05-24. 2006-06-18 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2006-07-29.
  22. ↑ "Japanese teacher fined for anthem protest". The Taipei Times. AFP. 2006-05-31. 2022-08-30 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2010-10-14.

Xarici keçidlər

[redaktə | mənbəni redaktə et]
Vikianbarda Yaponiya himni ilə əlaqəli mediafayllar var.
Mənbə — "https://az.wikipedia.org/w/index.php?title=Yaponiya_himni&oldid=6978439"