آیی‌کیمیلر اوچون قایناغا باخین

{{Short description|Family of carnivoran mammals}}
{{Automatic taxobox
| taxon = Ursidae
| name = آیی‌کیمیلر
| fossil_range = {{Geological range|38|0}}Late [[Eocene]] – Recent
| image = Ours brun parcanimalierpyrenees 1.jpg
| image_caption = [[قونور آیی]] (''Ursus arctos'')
| display_parents = 3
| parent_authority = [[Richard H. Tedford|Tedford]], 1976
| authority = [[Gotthelf Fischer von Waldheim|G. Fischer de Waldheim]], 1817
| type_genus = ''[[آیی|Ursus]]''
| type_genus_authority = [[کارل لینئ|Linnaeus]], 1758
| subdivision_ranks = Subfamilies
| subdivision = {{Dagger}}[[Hemicyoninae]]<br/>
{{Dagger}}[[Ursavini|Ursavinae]]<br/>
{{Dagger}}[[Agriotheriinae]]<br/>
[[Ailuropodinae]] ([[بؤیوک پاندا|Pandas]])<br/>
[[Tremarctinae]]  ([[گؤزلوک‌لو آییترمارکتوس ورناتوس|Spectacled Bears]])<br/>
[[Ursinae]] (All other bear species)
}}
آیئ(Ayı) یا آیی کیمی‌لر (اینگیلیسجه: Bear, فارسجا: خرس‎، [[عرب دیلی|عربجه]]: دب‎، روسجا: Медвежьи، [[تورکیه تورکجه‌سی|آنادوْلو تۆرکجه‌سی‌جه]]: Ayıgiller) خوْردالیلارتیپینه عایید حئیوان نؤعو. خوْردالیلار۵۰۰ میلیون ایل بۇندان اوّل عمله گلیب. خوْردالیلارین قدیملیینه و مۆختلیفلیینه باخمایاراق اوْنلاری بیرلشدیرن عۆمومی‌لیک وار: بۇ سوْتونون اۆستون‌ده بوْرو فوْرمالی مرکزی اعصاب سیستمی یئرلشیر. اونلار جانیفورما و یا ایت کیمی تسنیف ادیلیرلر. یالنیز سککیز آیی نووو موجود اولماسینا باخمایاراق گنیش یایلمیشدیر شیمالی یاریمکورد و قیسمن جنوبی یاریمکورد موختلیف یاشاییش یرلندیرنده گورونور.

آیی، اورسیدا آیلسینین ات یین مملیلردن دیلر. اونلار جانیفورما و یا ایت کیمی تسنیف ادیلیرلر. یالنیز سککیز آیی نووو موجود اولماسینا باخمایاراق گنیش یایلمیشدیر شیمالی یاریمکورد و قیسمن جنوبی یاریمکورد موختلیف یاشاییش یرلندیرنده گورونور. آیی لار شیمالی آمریکا، جنوبی آمریکا، آوروپا و آسیا قیتلرینده تاپیلیر. معاصر آیی لارین عمومی خصوصیت لرین آراسیندا، ایری بدنی، اوزون بورونلو، کیچیک یووارلاق قولاقی، توکلو ساچلی بش دری چکیلمین پنجلی آکین پنجلری و قیسا قویروقلاری وار.

== تصنیفات ==

=== فیلوجنیا ===
قید ادک کی، بعضی دیللرده "آیی" آدلاندیریلسادا، قیرمیزی پاندا و ینوت و اولارین یاخین قوهوم لاری آیی دییل، عکسی ده موستلیددیر.

یرده اولان و فوسیل آیی نولری آراسینداکی علاقه لره دایر ایکی فیلوجنتیک فرضیه وار. بیری بوتون نوع آیی لارین یددی آلت آیلده تصنیف ادیلدیی و علاقه دارمقاللردیر:{{clade|{{Clade
   |1={{dagger}}[[Amphicynodontinae]] [[File:Kolponomos NT.jpg|75px]]
   |2={{Clade
      |1={{dagger}}[[Hemicyoninae]] 
      |2={{Clade
         |1={{dagger}}[[Ursavinae]]
         |2={{Clade
            |1={{dagger}}[[Agriotheriinae]] 
            |2={{Clade
               |1=[[Ailuropodinae]] [[File:Recherches pour servir à l'histoire naturelle des mammifères (Pl. 50) (white background).jpg|75px]]
               |2={{Clade
                  |1=[[Tremarctinae]] [[File:Spectacled bear (1829).jpg|75px]]
                  |2=[[Ursinae]] [[File:Ursus arctos - 1700-1880 - Print - Iconographia Zoologica - Special Collections University of Amsterdam - (white background).jpg|75px]]}} }} }} }} }} }}|style=font-size:105%; line-height:105%;|label1='''Ursidae'''}}

== فیزیکی خوصوصیات ==

=== اولچوسو ===
{{multiple image|direction=horizontal|width=200|align=right|image1=Polar Bear AdF.jpg|image2=Sepilok Sabah BSBCC-photos-by-Wong-Siew-Te-06.jpg|footer=Polar bear (left) and sun bear, the largest and smallest species respectively, on average}}

قوطب آییسی 350-700 کیلوگرم آغیرلیغیندا و عمومعی اوزون لوقی 4-3 متر دیر.

=== مورفولوژی ===
[[File:Bear_foot.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Bear_foot.jpg|سول|بندانگشتی|Unlike{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} most other [[:en:Carnivora|carnivorans]], bears have [[:en:Plantigrade|plantigrade]] feet. Drawing by [[:en:Richard_Owen|Richard Owen]], 1866.]]
آیی لار عمومی یتلر قیسا قویروق و موحکم حیوان دیلار. کیشی لر عمومی یتله داها بویوک اودوقلاری اوچون اولچوسی باخیمیندان جینسی اولاراق دیفورم اولولار.
[[File:Black_bear_large.jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Black_bear_large.jpg|بندانگشتی|Despite{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} being [[:en:Quadruped|quadrupeds]], bears can stand and sit as humans do.]]
ایستیلیک ایتکیسینی مینیموما ادیرمک اوچون آیی لارین کیجیک یووارلاق قولاقلاری وار، لکین اشیتمه و گورمه خوصوصا کسکین دییل.

== پایلانماسی  و یاشاییش ساحسی ==
[[File:Spectacled_Bear_161_(2).jpg|پیوند=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Spectacled_Bear_161_(2).jpg|بندانگشتی|The{{Dead link|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[:en:Spectacled_bear|spectacled bear]] is the only species found in South America.<ref name="ServheenForeword">{{cite book|url=https://books.google.com/books?id=XXQ03uVmCAIC&pg=PR5|title=Bears: Status Survey and Conservation Action Plan|author1=Servheen, C.|author2=Herrero, S.|author3=Peyton, B.|publisher=IUCN|year=1999|isbn=978-2-8317-0462-3|pages=5–10|quote=They are opportunistic omnivores whose diet varies from plant foliage, roots, and fruits; insect adults, larvae, and eggs; animal matter from carrion; animal matter from predation; and fish. Their dentition and digestive system reflects this varied diet.}}</ref>]]
اوزاق آییلار اساسا شیمالی یاریمکوردکی آلتمیش اولکده راست گلینیر و آسیا، شیمالی آمریکا و آوروپادا جملشیر.

== داورانیش و اکولوجیا ==
قهوه ای و [[آمریکا بیرلشمیش ایالتلری|آمریکالی]] قارا آیی لار عمومیتله دیومومدولار، اساساگوندوزلری یم ییه بیلسلرده ، گون اراسیندا چوخ حیسهدیلر.

=== قیدالانما ===
یارپاقلاردان، کوکلردن و تزه ات و بالیقلارا قدر هر هانسی بیر شی ییرلر و هضم سیستمی و دیشلری بله بیر پهریزه یوغونلاش دیریلمیشدیر

بروملیادلار اینکلی ایینین پهریزین 50%-نی تشکیل اده بیلرکی، یودا اونلاری آچماق اوچون گوجلو چنلرله مالیک دیر.

گونش آیی لار هم بوجیی و هم ده بالی اولاماق اوچون اوزون دیللریندن ایستفاده ادیرلر.
=== رابیطه ===
== اینسانلارلا موناسیبت ==
{{باشلیق گئنیش‌ لندیرماق}}
=== قوروما ===
{{باشلیق گئنیش‌ لندیرماق}}
=== هوجوم ===
{{باشلیق گئنیش‌ لندیرماق}}
بیر نچه آیی نوعو اینسانلار اوچون تهلوکلیدیر.

== گورونتولر ==
[[بؤلمه:ویدئو کلیپلری اولان مقاله‌لر]]
<gallery widths="120" heights="200" perrow="6">
فایل:Ursus thibetanus 01.JPG
فایل:Ursus arctos in Izhevsk Zoo-1.jpg
فایل:Polar Bear AdF.jpg
فایل:Eurasian Brown Bear.jpg
فایل:Brown bear (Ursus arctos arctos) running.jpg
فایل:Endangered arctic - starving polar bear.jpg
فایل:Grosser Panda.JPG
فایل:Ailuropoda melanoleuca (Panda géant) - 445.jpg
فایل:Chengdu-pandas-d10.jpg
</gallery>

==قایناقلار==