Йонава

Йонава
	Йонава
	лит. Jonava
Байраҡ	Герб
Нигеҙләү датаһы	1740
Рәсми атамаһы	Jonava
Ҡушамат	Jonų ir Janinų sostinė һәм The capital of Jonai and Janinos
Этнохороним	Jonavietis, Jonaviškis, Jonavietė һәм Jonaviškė
Дәүләт	Литва
Административ үҙәге	Йонавское районное самоуправление[d] һәм Ионавское городское староство[d]
Административ-территориаль берәмек	Ионавское городское староство[d]
Сәғәт бүлкәте	UTC+2:00[d]
Ойошма ағзаһы	Union of the Baltic Cities[d]
Халыҡ һаны	27 134 кеше (1 ғинуар 2023)
Диңгеҙ кимәленән бейеклек	65 метр
Туғандаш ҡала	Багратионовск[d], Дечин[d], Кендзежин-Козле[d], Полоцк[d], Пучоаса[d], Рийхимяки[d] һәм Смела[d]
Милке	Central stadium of Jonava[d]
Майҙан	13,67 км²
Почта индексы	55000–55999
Рәсми сайт	jonava.lt/web/jonava/pra…; jonava.lt/en/pradzia
Каналдың URL-ы	jonava.lt/lt/rss-kanalai
Иң тәүге яҙма ваҡыты	1740
Урындағы телефон коды	841
Номер тамғаһы коды	K
	Йонава Викимилектә

Йонава^[4] (лит. Jonava) — Литвала ҡала, Йонава районының административ үҙәге.

Географияһы

Нярис йылғаһының уң ярында Вильнюстан төньяҡ-көнбайышҡа ҡарай 106 км һәм Каунастан төньяҡ-көнсығышҡа табан 32 км алыҫлыҡта урынлашҡан.

Халҡы

1970 йылда Йонавала 14 563 кеше, 1979 йылда — 28 413 кеше йәшәгән; 1989 йылда халыҡ һаны 36 520 кеше, 2001 йылда — 34 954 тәшкил иткән. Йонава - Литвала халыҡ һаны буйынса туғыҙынсы ҡала.

Ионаваның халыҡ динамикаһы
Йыл	1823	1897	1923	1939	1959
кеше	600	5 000	4 115	5 500	5 000
Йыл	1970	1979	1989	2001	2007
кеше	14 563	28 413	36 520	34 954	34 528

Исеме

Ҡалаға нигеҙ һалыусының улы Ян исемен йөрөтә. Ҡаланың исеме 1915 йылға тиклем - Яново (урыҫса) йәки Janowo (пол.).

Гербы

Аҡ аҡҡош һүрәте менән Ионава гербы 1996 йылда Литва президенты декреты менән раҫлана.

Сауҙа һәм хеҙмәттәр өлкәһе

Ионавала Maxima селтәренең 3 йорт янында магазин Maxima X, 3 IKI супермаркеты, 1 Cento дискаунтеры, 2 Norfa супермаркет-дискаунтеры, 1 Supernetto дискуантер форматындағы магазиндар эшләй.

Тарихы

Ҡаланың башланғысы XVIII быуат башында һалына, Доминик Коссаковскийҙың тол ҡатыны Коссаковская Мария үҙенең поместьеһында ағас костёл төҙөй. Король Август III 1750 йылда Мария Коссаковскаяға айырым хоҡуҡтарға ҡул ҡуя, был өҫтөнлөктәргә ярашлы Коссаковская баҙары менән ҙур ауыл ойоштора, һәм унда төрлө дин кешеләренә төпләнергә мөмкин була^[5].

1835 йылда Санкт-Петербург - Варшава почта тракты үткәрелә, ҡалала почта станцияһы төҙөлә, ә 1838 йылда оптик телеграфы линияһы үткәрелә. 1871 йылда Либава - Кошедары (хәҙер Кайшядорис), тимер юл станцияһы төҙөлә.

Ионавала шағир Алексис Хургинас тыуған һәм бала сағын үткәргән.

«Азот» производство берекмәһендә авария

1989 йылдың 20 мартында ҡаланың көнсығыш ситендә, тораҡ йорттарҙан 4 км алыҫлыҡта урынлашҡан «Азот» производство берекмәһендә авария һәм янғын һөҙөмтәһендә донъя практикаһында аналогы булмаған күләмдә атмосфераға ағыулы матдәләр сығарып ташлана (аммиак, хлор һ. б.)^[6]. Был «СССР-ҙа ерҙең химик зарарланыуының беренсе осрағы» тип рәсми һанала^[7].