Historya kan Tsina
An sibilisasyon kan Tsina sinasabing naggikan sa magkapirang sentrong rehiyonal sa mga wadi kan Salog Giyaw (Yellow River) asin sa Salog Yangtze kan Neolitikong era, pero an Salog Giyaw iyo an saboot Kuna kan Sibilisayon kan Kaiintsikan. An nakatalang historya kan Tsina masusumpongan mas amay pa sa Dinastiyang Shang (c. 1700 - 1046 BC), dawa totoo an mga soanoy na tekstong historiko siring kan Rekord kan Dakulang Historyador (ca. 100 BC) asin an Mga Antigong Guhit sa Kawayan (Bamboo Annals) nakikiasusangan na igwang Dinastiyang Xia bago an Shang. Mga tu'lang sa orakulo na may mga antigong kinalingking na surat-Intsik kan panahon kan Dinastiyang Shang napetsahan na, kan pig-carbon dating, natongod sa kaamayi kan 1500 BC. An ginikanan kan presenteng kulturang Intsik, an literatura asin pilosopiya kaini, nagtuhaw asin nagtalubo durante kan Dinastiyang Zhou 1045-256 BGC).
An Dinastiyang Zhou nagpoon magkobkob sa eksternal asin internal na presyon kan ika-8 siglo BC, asin an kahadean nangyaring magsiriblag sa saradit na mga estado, poon kan Tigburakan asin Tigtarataan na Periodo (Spring asin Autumn Period) asin namuk'kad na husto kan Periodo nin Pagdiringkilan kan mga Estado. Iyo ini an magkapirang panahon na bagsak an estado sa historya kan Tsina, na an ehemplo ngane kani iyo an dai pa sana nahaloy na gera sibil sa Tsina.
Sa pag'ultan kan mga era nin dakulon na kahadean asin wardlordism. an mga dinstiyang Intsik- o mga republika kun baga- iyo mansana an nagkontrol kan enterong kahiwasan kan Tsina na dai diyan ka-rapot an Xinjiang asin Tibet pero sa ibang era o panahon, kaiba na diyan an presenteng panahon, na nakokontrol ninda an Xinjiang asin Tibet. An praktis na ini nagpoon sa dinastiyang Qin. Kan 221 BC, si Qin Shi Huang nabonyog an manlaenlaen na nagdidiringkilan na mga kahaean asin gibo kaini siya an enot nakatogdas nin Imperyong Intsik. An mga nagsurunod pang mga dinastiya sa historya kan Tsina nagkaag asin nagpawarak kan mga sistemang burokratiko na nagtaong kakayahan sa emperador na direktang makontrol an saiyang mga mahihiwas na teritoryo.
An pana'naw na ordinaryo sa historya nin Intsik iyo na magkaribay-ribay an pagkaburonyog sa pulitika asin pagkawatakwatak kaini. Kun minsan an Tsina man an nasasakop kan mga tauhan sa Inner Asia na an kultura kaini daing liban nahihigop asin nasasakop kan kulturang Han. An mga impluensyang kultural asin pulitikal gikan sa manlaenlaen na parte kan Asya, na dara kan sunodsunod na sulog nin imigrasyon, pagpahiwas asin asimilisasyon kultural iyo na an nagin kaparte nanggad kan modernong kultura kan Tsina.
Mga panluwas na takod
[baguhon | baguhon an source]- Chinese Database Archived 2016-11-20 at the Wayback Machine. by Academia Sinica Plantilya:Zh icon
- Manuscript and Graphics Database Archived 2020-05-06 at the Wayback Machine. by Academia Sinica Plantilya:Zh icon
- China Chronology World History Database Archived 2010-11-08 at the Wayback Machine.
- A universal guide for China studies Archived 2012-11-29 at the Wayback Machine.
- History of Ancient China Archived 2011-02-07 at the Wayback Machine.
- Oriental Style The Genuine Soul of Ancient Chinese People
- Chinese Text Project Texts and translations of historical Chinese works.
- Chinese Siege Warfare - Mechanical Artillery and Siege Weapons of Antiquity - An Illustrated History bought to you by History Forum
- Yin Yu Tang: A Chinese Home Explore the historical contents of domestic architecture during the Qing dynasty and its pertinence to Chinese heritage and historical culture.
- Early Medieval China Archived 2006-07-19 at the Wayback Machine. is a journal devoted to academic scholarship relating to the period roughly between the end of the Han and beginning of the Tang eras.
- Cultural Revolution Propaganda Poster
- China Rediscovers its Own History 100 minute lecture on Chinese history given by renowned scholar/author Yu Ying-shih, Emeritus Professor of East Asian Studies and History at Princeton University.
- Resources for Middle School students Archived 2008-01-05 at the Wayback Machine. Readable resources for students in grades 5-9 - more than 250 links.
- Wolfram Eberhard, A history of China (online), February 7, 2006 [EBook #17695], ISO-8859-1
- China from the Inside - 2006 PBS documentary. KQED Public Television and Granada Television for PBS, Granada International and the BBC
- Ancient Asian World Archived 2012-05-15 at the Wayback Machine. History, culture and archaeology of the ancient Asian continent. Many articles and pictures
- History of China: Table of Contents - Chaos Group at University of Maryland
