Jump to content

Tataramon na Cuyonon

Gikan sa Bikol Sentral na Wikipedia, an talingkas na ensiklopedya
(Nakatukdo hali sa Tataramon na Cuyunon)
Cuyonon
Subong saFilipinas
Rehiyonbaybayon kan Palawan, mga isla nin Cuyo na natatangâ sa Palawan, asin Panay
Subong na mga parataram
(120,000 pigbanggit 1990 sensus)[1]
Mga kodigo nin tataramon
ISO 639-3cyo
Glotologocuyo1237

An Cuyonon saróng rehiyunal na tataramon na Bisaya na tinataram sa baybayon kan Palawan, asin sa mga isla nin Cuyo sa Filipinas.[2] An Cuyonon an lingua franca (tataramon na piggagamit sa pakikikomunika) kan provincia nin Palawan hanggan mabilis na uminabot an mga migrante na gikan sa Rehiyon Sur na Tagalog. 43% kan total na population kan Palawan kan kasagsagan kan 1980s piggagamit an Cuyonon bilan saindang tataramon. Kalaunan sa pan'adal na pigsagibo, buminabá an numero kan mga parataram ta tibaad sa paglangkaw kan mga parataram nin tataramon na Tagalog na imigrante gikan sa Luzon.

Pigklasipikar an tataramon na Cuyonon kan Summer Institute of Linguistics bilan parte o maibahan sa Katahawan na Filipino, Sulnopan na Bisaya, sub-grupong Kuyan. An pinakadakol nin parataram nakaistar sa mga grupo nin mga isla nin Cuyo, na kun saen natatangâ ining mahihiling sa Norteng Palawan asin isla nin Panay.

Simpleng mga pambati

[baguhon | baguhon an source]
  • Marhay na Hapon - Mayad nga apon
  • Marhay na banggi - Mayad nga gabi
  • Kumusta ká? - Kumusta kaw?
  • Marhay man/Maray man, ika? - Mayad da, ay ikaw?
  • Marhay man, sa grasya kan kagurangnan - Kaloy' Dios mayad da.
  • Dios Mabalos - Salamat
  • Sain ka maduman? - Adin kaw mapakon?
  • Anong piggigibo mo? - Anono imong ingbuwoat?
  • Mayo man. - Ara ra.
  • Dagos kamo. - Dayon kamo.
  • Haloy takang dae nahiling. - Mabway kita reng ara agkita.

Komun na ekspresiyon

[baguhon | baguhon an source]
Cuyonon Kinaray-a Tagalog Katahawan na Bikol
Mayad nga temprano Mayad nga aga Magandáng umaga Mar(h)ay na aga
Mayad nga ugtong adlaw Mayad nga adlawon Magandáng tanghalì Mar(h)ay na udto
Mayad nga apon Mayad nga hapon Magandáng hapon Mar(h)ay na hapon
Mayad nga sirem Mayad nga sirum Magandáng takipsilim Mar(h)ay na banggi
Mayad nga gabi Mayad nga gabi-i Magandáng gabí Mar(h)ay na banggi
Mayad nga adlaw Mayad nga adlaw Magandáng araw Mar(h)ay na aldaw
Aruman Sarum-an Bukas Sa-ága
Dominggo Domingo Linggo Dominggo
Bulan Bulan Buwán Bulan
Dagon Tuig Taón Taon
Matamang salamat (Duro/Raku) nga salamat Maraming salamat Diyos Mabalos
Ing gegegman ta kaw Guinhigugma ta ikaw Mahal kitá Padangat taka, Padaba taka
Ing etekan ako kanimo Ga-ugot takun kanimo Naiinís akó sa iyo Nasusuyá ako saimo
Een Huod Oo Iyo
Beken/Indi Indi/Bukon Hindî Dai
Amos Dali ron Tara na (Madya, Mari, Mos) na
Maderep Mapisan Masipag Mahigos, Maurop
Maambeng Masadya Masayá Maugma
Masabor Manamit Masaráp Masiram
Mabaskeg Mabaskog Malakás Makusog
Ambog Hambog Mayabang Hambogon
Kabos Mango Bobo Bobo, Patal, Palpal
Engey Buang/Buangit Baliw Bua, Kapay, Ribong
Bengel Bungol Bingí Bungog
Maiseg Maisog Matapang Maisog
Maluyo Mahinay Mabagal Maluway
Tekagan/Biga-il Biga-un/Bigatlan Malandî Gìtil, Durat
Yawâ Yawa Masama Maraot
Buring Higku/Buring Dumi Atî
Makurî Mabudlay/Malisud Mahirap Masakit, Dipisil
Adlek Hadluk Takót Takót
Lalaki Lalaki Lalaki Lalaki
Babai' Babayi Babae Babayi
Manong Manong Kuya Kuya, Manoy
Manang Manang Ate Ate, Manay
Matinlo kaw Gwapa kaw Maganda ka Magayon ka
Gwapo kaw Gwapo kaw Pogi ka Guwapo ka
Lebaan kaw Ma-alwan kaw Mabait ka Mabuot ka
Pag-amblig Halong/Mag-amlig Magingat ka Mag-ingat ka
Karawat Sipal Laro Kawat
Tyo' Ayam Aso Ayam, Ido
Kuti' Kuti Pusa Ikos
Ambe Balabaw Daga Kinô
Palamingko' Lasga/Guyum Langgam Tanga
Kalag Kalag Kaluluwa Kalag
Aso' Aso Usok Asó
Tubig Tubig Tubig Tubig
Ugbong Babaw Itaas Itaas
Idalem Idalum Ilalim Ibaba
Kwarta Kwarta Salapí Kuwarta, Pirak
Sensilyo Sinsilyo Barya Sensilyo, Bariya
Palengke Mercado/Tienda Pamilihan Merkado/Sa(o)dán

Mga parte kan lawas

[baguhon | baguhon an source]
Cuyonon Kinaray-a Katahawan na Bikol
Ulo Ulo Payo
Mata Mata Mata
Buk Buhok Buhok
Irong Irong Dungô
Talingâ Talinga Talinga
Bibig Bibig Ngábil
Bâbâ Baba Ngusò, Ngimot
Ipën Unto Ngipon
Èyen Yahun Pisngi
Daí Dahi Angog

Mga Toltolan

[baguhon | baguhon an source]
  1. ↑ Cuyonon sa Ethnologue (18th ed., 2015)
  2. ↑ Palawan Tourism Council. Accessed August 28, 2008.

Mga panluwas na Takod

[baguhon | baguhon an source]
Kinua sa "https://bcl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tataramon_na_Cuyonon&oldid=270795"