Оскар Вістынг

Оскар Вістынг
нарв.: Oscar Wisting
Род дзейнасці	падарожнік-даследчык
Дата нараджэння	6 чэрвеня 1871(1871-06-06)
Месца нараджэння	Ларвік, Вестфал, Эстланд, Нарвегія
Дата смерці	5 снежня 1936(1936-12-05) (65 гадоў)
Месца смерці	Осла, камуна Осла[d], Нарвегія
Грамадзянства	Нарвегія
Узнагароды і прэміі	South Pole Medal[d]
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Оскар Адольф Вістынг (нарв.: Oscar Adolf Wisting; 6 чэрвеня 1871, Ларвік, Нарвегія — 5 снежня 1936, Осла, Нарвегія) — нарвежскі палярны даследчык, спадарожнік Амундсена ў экспедыцыях да Паўднёвага полюса, па Паўночна-Усходнім праходзе. Першы чалавек (сумесна з Амундсенам), які пабываў на абодвух геаграфічных полюсах планеты.

Біяграфія

Оскар Вістынг нарадзіўся ў 1871 годзе. Ва ўзросце 16 гадоў пайшоў у мора і затым стаў служыць у Нарвежскім ваенна-марскім флоце. Ён працаваў марскім стралком на галоўнай ваенна-марской базе Нарвегіі ў Карлёхансверн побач з Хортэнам (цяпер раён Хортэна) у 1909 годзе, калі папрасіў Руаля Амундсена узяць яго ў экспедыцыю да Паўночнага полюса. Аднак Амундсен сакрэтна змяніў свой план, адправіўшыся да Паўднёвага. Оскар Вістынг даведаўся, што экспедыцыя рушыць на паўднёвы полюс, толькі на судне.

Паўднёвы полюс

Ва Фрамхейме Вістынг у асноўным займаўся намётамі, рыштункам і рознымі швейнымі справамі.

«Не было такой рэчы ў кравецкім рамястве, з якой не справіўся б Вістынг», — піша Амундсен. Акрамя таго, Вістынг займаўся афарбоўкай намётаў, а падчас паходу да полюса разам з Амундсенам, Хансенам, Б’ёланам і Хаселем выконваў абавязкі ветэрынара і нярэдка кока. Перад тым як пакінуць бар’ер, Вістынг ўваткнуў у снег сваю зламаную лыжу. Пасля вяртання да бар’еру, калі экспедыцыя не магла зарыентавацца і знайсці склад, Хансен заўважыў лыжу Вістынга, што дазволіла ўдзельнікам шчасна перабрацца на бар’ер.

Мод

У 1918—1925 гадах Вістынг прымаў удзел у плаванні Паўночна-Усходнім праходам на судне «Мод», дзе выконваў функцыі лекара і аказаў Амундсену дапамогу пры пераломе рукі.

Далейшае жыццё

Вістынг быў адным з лепшых сяброў Руаля Амундсена і выпрабаваным таварышам. Ён не адвярнуўся ад яго нават у цяжкія для апошняга часы ў 1924 годзе, калі, здавалася, усё абярнулася супраць Амундсена. У падзяку Амундсен узяў Хансена ў трансатлантычны палёт з Лінкальнам Элсвартам, каб той падзяліў славу першага чалавека, які пабыў на абодвух полюсах. Амундсен так апісвае гэта:

«Пятнаццаццю гадамі пазней, калі шчодрасць Элсварта дала мне магчымасць ажыццявіць і іншую мару майго жыцця, а менавіта пераляцець праз Паўночны Ледавіты акіян над Паўночным полюсам з Еўропы ў Амерыку, мне даставіла найвялікшае шчасце магчымасць спытаць у аднаго з тых чатырох смелых нарвежцаў, якія суправаджалі мяне на Паўднёвы полюс, не згодны ён і цяпер мне спадарожнічаць. Гэты чалавек быў Оскар Вістынг. Калі б я зайздросціў іншым у аказаных ім пашанах, калі б я быў эгаістам, то сёння меў бы бясспрэчны гонар быць адзіным у свеце чалавекам, які пабываў на абодвух полюсах. Але для мяне такое адрозненне ўяўляла значна меншую каштоўнасць, чым магчымасць зрабіць так, каб мой адважны таварыш і верны сябар Вістынг падзяліў са мною гонар пабываць першым на абодвух полюсах».

На дырыжаблі «Нарвегія» Вістынг стаяў ля руля вышыні.

Пазней, у 1930 годзе, Вістынг выдаў кнігу «16 гадоў з Руалем Амундсенам» (нарв.: 16 aar med Roald Amundsen).

6 сакавіка 1935 года «Фрам» пад камандай Вістынга быў адбуксіраваны ў Осла. Капітан стаяў на борце «Фрама» пры яго ўсталёўцы, накіроўваючы ход работ. Аперацыя па яго ўладкаванні на сушы заняла больш за два месяцы: судна цягнуў электраматор магутнасцю 2 л. с., забяспечваючы хуткасць ўздыму не больш 1 см/хв. У 1936 годзе Вістынгу было прапанавана стаць дырэктарам музея «Фрама». Вістынг пагадзіўся. Адкрыццё музея адбылося 20 мая 1936 года. Оскар Вістынг ва ўзросце 57 гадоў памёр на борце «Фрама» ў ноч на 4 снежня 1936 года. Ён збіраўся падрыхтаваць даклад да святкавання 25-годдзя заваявання Паўднёвага полюса; жыў і працаваў у сваёй каюце. Згодна з паданнем, ён лёг у ложак свайго начальніка — Амундсена — і памёр у сне, «верны да апошняга ўздыху», па выразе Т. Бумана-Ларсена.

Як паэтычна апавядае пісьменнік Генадзь Фіш:

«І калі карабель, назаўсёды развітаўшыся з салёнай хваляй, устаў на жалезабетонныя апоры, сэрца старога палярніка не вытрымала… Оскар Вістынг памёр ад разрыву сэрца на палубе ўлюбёнага карабля…»

Памяць

• У гонар Вістынга названая гара ў Антарктыдзе

Літаратура

• Буманн-Ларсен, Тур. Амундсен / Пер. Т. В. Доброницкой, Н. Н. Фёдоровой. — М.: Молодая гвардия, 2005. — (Серия ЖЗЛ). — ISBN 5-235-02860-0.
• Саннес Т. Б. «Фрам»: приключения полярных экспедиций / Пер. с нем. А. Л. Маковкина. — Л.: Судостроение, 1991. — ISBN 5-7355-0120-8.

Спасылкі

• Picture archive — 3rd Фрам voyage Фатаграфіі трэцяй экспедыцыі на «Фраме».