Рапейніца

Рапейніца (лац.: Vanessa carduiVanessa cardui) — дзённы матылёк з сямейства Nymphalidae. Відавая лацінская назва паходзіць ад лац. Carduus — чартапалох, адной з кармавых раслін вусеняў дадзенага віду.

Сінонімы:

• Cynthia cardui
• Papilio cardui
• Pyrameis cardui

Апісанне

Даўжыня пярэдняга крыла 26-31 мм, размах крылаў 47-65 мм.

  Колер крылаў зверху светла-цагляна-чырвоны з чорнымі плямамі, якія ўтвараюць пасярэдзіне пярэдняга крыла папярочную перавязь. Вяршыня пярэдніх крылаў чорная з белымі плямамі. Ніжні бок задніх крылаў з цёмнымі і светлымі разводамі і 4-5-ю вочкавымі плямамі (жоўтымі з сінім ядром) перад аблямоўкай.

Палавы дымарфізм не выражаны.

Распаўсюджанне

Шырока распаўсюджаная, не сустракаецца толькі ў Паўднёвай Амерыцы. На поўначы Еўропы даходзіць да узбярэжжаў арктычных мораў, некаторыя асобіны далятаюць да Ісландыі, Шпіцбергена, Калгуева і іншых паўночных астравоў, аднак зімаваць можа толькі на поўдні Еўропы. на поўнач ад Альп матылькі мігруюць.

На поўначы матылі пранікаюць у тундры, але нашчадкаў там не пакідаюць; у тайговай зоне, на поўдзень ад гіпаарктычнага поясу, мясцовым з'яўляецца толькі летняе пакаленне.

Месцапражыванні

Сустракаецца на лясных узлесках, палянах, абочынах дарог, на палях, лугах, па берагах рэк, у пустках, зарослых пустазеллем. Таксама шырока сустракаецца ў антрапагенных біятопах. У гарах часам падымаецца да вышыннага пояса ў 2500-3000 м над узроўнем мора.

Час лёту

У сярэдняй паласе Усходняй Еўропы першыя матылі гэтага віду сустракаюцца ў канцы мая — сярэдзіне чэрвеня. Адрозніваюцца патрапаным і аблезлым знешнім выглядам. Гэта пакаленне матылькоў, тых, хто прыляцеў з поўдня. Матылі другога пакалення лётаюць з сярэдзіны ліпеня да першай дэкады кастрычніка і, хутчэй за ўсё, мігруюць назад на поўдзень. У паўднёвых раёнах Усходняй Еўропы магчыма развіццё да 4 пакаленняў за год, у залежнасці ад кліматычных умоў. У дадзеных рэгіёнах адзначаецца «змазванне» феналагічных паказчыкаў: так, у стэпавай зоне Украіны ў другой палове лета адначасова можна выявіць усе стадыі развіцця дадзенага выгляду. У гэтых жа рэгіёнах магчымая зімоўка на стадыі імага або (значна радзей) кукалкі.

Размнажэнне

Самкі адкладаюць па 1 яйку на лісце кармавых парод расліны. Вусені будуюць прытулкі з некалькіх складзеных лістоў, змацаваных паміж сабой шаўкавінай. У падобным «прытулку» вусень выядае адтуліну паміж жылкамі лісця. На працягу свайго жыцця адзін вусень робіць 7-9 падобных «сховішчаў» з лісця. Акукліванне адбываецца там жа. Кукалка свабодная, прымацаваная галавой ўніз. Працягласць стадыі кукалкі — 2-3 тыдні.

Кармавыя расліны вусеняў

Крываўнік, чартапалох, Urtica urens, соя культурная, падбел звычайны, крапіва двухдомная. На поўначы вусені развіваюцца амаль выключна на Urtica urens, чартапалохе кучаравым і бадзяку палявым.

Міграцыі

Схема маршруту міграцыі рапейніцы ў Еўропе.

Здольная да міграцый. Матылі летняга пакалення зімуюць у Паўночнай Афрыцы, дзе яны размнажаюцца і новае пакаленне рапейніц мігруе на поўнач, дзе выводзіцца летняе пакаленне матылькоў. У канцы лета матылі гэтага пакалення мігруюць назад у Афрыку. Вясной цыкл паўтараецца зноў. Пры міграцыях рапейніцы ляцяць групамі, з хуткасцю 25-30 км/ч і могуць пераадольваць да 500 км у дзень. Агульная працягласць іх пералёту дасягае 5000 км. Рапейніцы, якія насяляюць у Паўночнай Амерыцы і Аўстраліі, таксама здзяйсняюць асенне-вясновыя міграцыі, але маршруты гэтых міграцый іншыя. Найбольш масавыя міграцыі рапейнііцы на Еўрапейскі Поўнач, якія праходзілі шырокім фронтам ад Урала да Скандынавіі, назіраліся ў 1996, 1996 і 2009 гг.

• Стадии развития бабочки
• 
  Яйка
• 
  Вусень
• 
  Куколка
• 
  Имаго
• 
  Имаго