Тамбора

Тамбора
індан. Tambora
Кальдэра вулкана Тамбара
Краіна	Інданезія
Востраў	Сумбава
Форма вулкана	стратавулкан
Дыяметр кратара	6500—7000 м
Глыбіня кратара	700 м
Перыяд утварэння	57 000 гадоў таму
Апошняе вывяржэнне	2011
Вышыня вяршыні	2722 м
Адносная вышыня	2 722 м
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Тамбо́ра — стратавулкан у Інданезіі на востраве Сумбава.

Вывяржэнне вулкана ў красавіку 1815 года — наймацнейшае вулканічнае вывяржэнне ў рэгістраванай гісторыі чалавецтва (магнітуда VEI 7).

Вывяржэнне ў 1815 годзе

Магнітуда 10,1. Энергія выбуху 10²⁷ эрг. Аб’ём выкінутага матэрыялу 50—185 км³ (найбольш верагодна, больш за 100 км³).

Перад падзеямі

Перад вывяржэннем вышыня вулкану была прыкладна 4000 м. Ажыўленне вулканічнай дзейнасці пачалося не пазней за 1812 год, калі былі заўважаны газавыя струмені каля вяршыні.

Вывяржэнне

Першыя магутныя выбухі адбыліся 5 красавіка 1815 г. Іх гук быў чутны на адлегласці да 1400 км. Хмары вулканічнага попелу закрылі неба над вялікай тэрыторыяй. Масіўныя выпаданні попелу адбыліся на астравах Сумбава, Ламбок, Балі, Мадура, Ява.

Наступныя магутныя выбухі адбыліся 10, 11, 12 красавіка 1815 г. Яны адчуваліся на адлегласці да 1800 км. Неба над тэрыторыяй да 500 тыс. км² было цалкам закрытая хмарамі попелу. Камяні вагой да 5 кг выкідаліся з кратэра на адлегласць болей за 40 км. На востраве Ламбок слой попелу дасягнуў 60 см. Палі і сады на тэрыторыі выпадання попелу былі цалкам знішчаны.

Пасля вывяржэння

Вышыня вулкана зменшылася да 2850 м, утварылася кальдэра 6×6,5 км, глыбінёю 700 м. Загінула 92 тыс. чал., з іх 10 тыс. непасрэдна ў час выбухаў, а 82 тыс. у выніку неўраджаю і голаду.

Гл. таксама

• Культура Тамбора

Літаратура

• Тамбо́ра // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 15: Следавікі — Трыо / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 2002. — Т. 15. — С. 413. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0251-2 (т. 15).
• Географический энциклопедический словарь: Географические названия / Гл. ред А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев, А. Г. Воронов и др.. — М.: Сов. энциклопедия, 1983. — С. 418. — 538 с. — 100 000 экз. (руск.)
• The Year without a summer? : world climate in 1816 / ed. by C. R. Harrington. — Ottawa: Canadian Museum of Nature, 1992. ISBN 0-660-13063-7 (англ.)
• Stommel H., Stommel E. Volcano Weather: The Story of 1816, the Year without a Summer. — Newport RI, 1983. ISBN 0-915160-71-4 (англ.)
• Тамбо́ра // Т. 25. Струнино — Тихорецк. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 244. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Тамбо́ра // Географический энциклопедический словарь: Географические названия (руск.) / Гл. ред. А. Ф. Трёшников; Ред. кол.: Э. Б. Алаев, П. М. Алампиев (зам. гл. ред.) и др. — 2-е изд., исправл. и дополн. — М.: Советская энциклопедия, 1989. — С. 468. — 592 с. — 210 000 экз. — ISBN 5-85270-057-6.
• Тамбо́ра // Энциклопедический географический словарь (руск.). — М.: РИПОЛ классик, 2011. — С. 659. — 800 с. — (Словари но­вого века). — 5 000 экз. — ISBN 978-5-386-03063-6.

Спасылкі

• Пра археалагічныя раскопкі (англ.)
• Пра археалагічныя раскопкі Архівавана 2 кастрычніка 2008.
• Indonesia Volcanoes and Volcanics (нявызн.). Cascades Volcano Observatory. USGS. Праверана 19 сакавіка 2006. (англ.)
• Tambora, Sumbawa, Indonesia (нявызн.)(недаступная спасылка). Volcano World. Department of Geosciences at Oregon State University. Архівавана з першакрыніцы 2 ліпеня 2007. Праверана 22 студзеня 2012. (англ.)