Знешняя палітыка Кітайскай Народнай Рэспублікі

У знешняй палітыцы Кітайская Народная Рэспубліка прытрымліваецца шляху мірнага развіцця, адстойвае дыпламатычны курс «добры зварот да суседніх краінаў і разгляд суседзяў як партнёраў». Дзяржава нязменна праводзіць прынцып неўмяшання ва ўнутраныя справы іншых краін. Нягледзячы на добрасуседскую і міралюбную палітыку, КНР мае шэраг тэрытарыяльных прэтэнзій да Індыі, Тайваня (разглядаецца як суверэнная частка Кітайскай Народнай Рэспублікі ў кантэксце працягу de jure грамадзянскай вайны ў Кітаі, таму адносіны з ім уладамі КНР пазіцыянуюцца і ўспрымаюцца як унутраная палітыка; станам на 2023 год урад Кітайскай Рэспублікі (Тайваня) мае аналагічнае меркаванне наконт КНР), Японіі і да некаторых іншых краін.

Расія

Расійска-кітайскае ўзаемадзеянне характарызуецца шырокім спектрам галін супрацоўніцтва, якія ўключаюць інтэнсіўныя кантакты на вышэйшым узроўні, гандлёва-эканамічныя і гуманітарныя сувязі, супрацоўніцтва на міжнароднай арэне, у тым ліку ў Савеце Бяспекі ААН.

У 1992 годзе створана расійска-кітайская змяшаная міжурадавая камісія па ваенна-тэхнічным супрацоўніцтве. Яна вызначае асноўныя напрамкі ўзаемадзеяння і шляхі рэалізацыі праектаў паміж дзвюма краінамі ў галіне ваеннага супрацоўніцтва. Камісія збіраецца адзін раз у год па чарзе ў Маскве і Пекіне.

У 2004 годзе аб’ём расійска-кітайскай гандлю склаў 21,2 млрд долараў. Для расійска-кітайскай гандлю ў 2004—2012 гадах было характэрна павелічэнне долі КНР у агульным імпарце Расіі з 6,3 % да 16,5 %. Таксама ў 2004—2012 гады ўзрасла доля КНР у экспарце Расіі з 5,6 % да 6,8 %.

ЗША

Кітай і ЗША з’яўляюцца адзін для аднаго другімі па аб’ёме гандлёвымі партнёрамі, аб’ём тавараабароту паміж імі дасягнуў у 2012 годзе 500 млрд дол. Пры гэтым дэфіцыт ЗША ў гандлі з Кітаем дасягнуў ў 2012 годзе небывала высокага ўзроўню ў 315 млрд дол. Кітай з’яўляецца самым буйным трымальнікам амерыканскага доўгу (1,3 трлн долараў у 2016 годзе).

Галоўнай праблемай адносін паміж дзяржавамі застаецца пытанне аб Тайвані. КНР лічыць востраў сваёй тэрыторыяй, не прызнаючы незалежнасць Кітайскай Рэспублікі. Урад ЗША ў сваю чаргу аказвае Тайваню шырокую ваенна-палітычную падтрымку.

Індыя

У красавіку 2005 года ў ходзе візіту ў Індыю прэм’ера Дзяржсавета КНР Вэнь Цзябаа па выніках яго перамоваў з індыйскім прэм’ер-міністрам Манмаханам Сінгхам бакі абвясцілі аб усталяванні паміж краінамі «стратэгічнага партнёрства». Кітай выкарыстоўвае гэты тэрмін для характарыстыкі адносін са сваімі найважнейшымі знешнепалітычнымі партнёрамі — напрыклад, з Расіяй і Еўрасаюзам.

Кітай і Індыя мелі намер давесці гандлёвы абарот з 13,5 млрд дол. у 2004 годзе, да 20 млрд у 2008 і 30 млрд дол. у 2010 годзе. Самай перспектыўнай вобласцю супрацоўніцтва бакі лічаць інфармацыйныя тэхналогіі.

Бутан

У дадзены момант адносіны паміж КНР і Бутанам нацягнуты з-за спрэчнай тэрыторыі, якая займае плошчу больш за 270 км². З 1980-х гадоў урады гэтых краін рэгулярна праводзяць перамовы па пагранічных пытаннях і пытаннях бяспекі, накіраваных на зніжэнне напружанасці.

Пакістан

Кітай аказвае дапамогу Пакістану ў станаўленні яго грамадзянскай ядзернай праграмы. Падтрыманне цесных адносін з Кітаем з’яўляецца цэнтральнай часткай знешняй палітыкі Пакістана. Кітай успрымае Пакістан у якасці рэгіянальнай процівагі інтарэсам НАТА і ЗША. КНР падтрымлівае пазіцыю Пакістана па пытанні аб прыналежнасці Кашміра, у той час як Пакістан падтрымлівае Кітай па пытаннях прыналежнасці Сіньцзяна, Тыбету і Тайваня. Ваеннае супрацоўніцтва пашырылася з запускам сумесных праектаў вытворчасці ўзбраенняў, пачынаючы ад стварэння кіраваных ракет для фрэгатаў і да сумеснай вытворчасці знішчальнікаў. Кітай укладвае інвестыцыі ў развіццё пакістанскай інфраструктуры, у тым ліку глыбакаводнага порта ў Гвадары.

КНДР

КНР з’яўляецца найбуйнейшым гандлёвым партнёрам Паўночнай Карэі, у той час як Паўночная Карэя займае 82-е месца ў спісе гандлёвых партнёраў КНР. КНР забяспечвае каля паловы ўсяго паўночнакарэйскага імпарту і атрымлівае чвэрць усяго экспарту.

Японія

Кітай і Японія — буйныя эканомікі свету, якія займаюць другое і трэцяе месца, адпаведна. У 2008 годзе тавараабарот паміж Кітаем і Японіяй вырас да 266,4 мільярдаў долараў. Рост на 12,5 % у 2007 годзе зрабіў Кітай і Японію галоўнымі гандлёвымі партнёрамі. Кітай таксама быў найбуйнейшым імпарцёрам японскіх тавараў у 2009 годзе.

Адносіны паміж Кітаем і Японіяй часам бываюць напружанымі з-за адмовы Японіі прызнаваць свае ваенныя злачынствы ў адносінах да Кітая, не маючы жадання выплачваць рэпарацыі.

Беларусь

Асноўны артыкул: Беларуска-кітайскія адносіны

У 2006 годзе была пераадолена мяжа тавараабароту паміж КНР і Рэспублікай Беларусь у 1 мільярд долараў. Асноўнымі пунктамі беларускага экспарту з’яўляюцца калійныя ўгнаенні, капралактам, кар’ерныя самазвалы, прадукцыя станкабудавання, электронікі і металургічнай прамысловасці. У КНР адкрыты прадстаўніцтвы некалькіх беларускіх прадпрыемстваў: МЗКЦ, МТЗ, Беларуськалія і іншых. МТЗ таксама валодае зборачным цэхам у КНР.

У адпаведнасці з указам Прэзідэнта Беларусі ад 5 чэрвеня 2012 года створаны кітайска-беларускі індустрыяльны парк «Вялікі камень», які мае статус асобнай тэрытарыяльнай адзінкі са спецыяльным прававым рэжымам, тэрмін дзеяння якога складае 50 гадоў.

З 11 па 18 ліпеня 2017 праводзіліся сумесныя беларуска-кітайскія вучэнні «Адзіны шчыт-2017». У вучэннях прымалі ўдзел падраздзяленні спецпрызначэння ўнутраных войскаў МУС Беларусі і Народнай узброенай міліцыі Кітая.

Спасылкі

• The Ministry of Foreign Affairs for the People’s Republic of China (англ.)
• Асташин Н. А. Китайско-индийские противоречия и их потенциальное влияние на БРИК//Вестник МГИМО-Университета, № 1/2010, с. 59-62. Архівавана 13 сакавіка 2014.