Перасяленне славян на Балканы
Перасяленне славян на Балканскі паўвостраў стала адным з найважнейшых міграцыйных вектараў эпохі Вялікага перасялення народаў. Актыўная фаза перасялення прыйшлася на VI-VIII стагоддзі. Старажытныя славяне пранікалі на Балканы галоўным чынам з паўночнага захаду, гэта значыць спускаючыся ўніз па цячэнні Дуная, хоць, магчыма, што частка з іх патрапіла сюды і з усходу (ціверцы), калі прайшлі праз былую рымскую Дакію і фарсіравалі ніжняе цячэнне ракі ў раёне Дабруджы.
Славяне пачалі рассяляцца са сваёй прарадзімы ўжо ў II стагоддзі. Хутчэй за ўсё, некаторыя дыялектныя моўныя адрозненні існавалі ўжо тады, але мова была адзінай, але ў V—VI стагоддзі славянская экспансія набыла велізарныя маштабы і да VII—X стагоддзяў славянскае моўнае адзінства перастала існаваць.
Інфармацыю пра першыя з'яўленні славян на Балканах у V стагоддзі можна знайсці ў працах візантыйскіх пісьменнікаў і гісторыкаў: Пракопа Кесарыйскага і Іаана Эфескага. Да VII стагоддзя славянскія плямёны трывала замацаваліся на Балканскім паўвостраве і сталі паступова рухацца ў бок Пелапанеса і Эгейскіх астравоў. Пазней, некаторыя славяне пракраліся і ў Анатолію.
Перасяленне славян не было мірнай каланізацыяй: знойдзены сляды супраціўлення з боку элінаў і ілірыйцаў, але супраціўленне не было значным з-за таго, што Візантыя была саслаблена бесперапыннымі войнамі з персамі і арабамі.
Гісторыя
[правіць | правіць зыходнік]Паводле даных археалагічных даследаванняў, славяне, якія ўваходзілі ў склад Аварскага каганата, засялілі Сярэднедунайскую нізіну не пазней канца V стагоддзя, паглынуўшы рэшткі як аварскага, так і панона-раманскага насельніцтва.
У 530-х гадах славяне ўжо актыўна фарсіруюць Дунай, які служыў натуральнай паўночнай мяжой Усходняй Рымскай імперыі. У 580-х гадах славяне абложваюць буйныя гарады імперыі.
Прасоўванне славян абывалася ў двух асноўных кірунках. Славяне рухаліся на паўднёвы ўсход, да Канстанцінопаля, Марэі і Македоніі. Некаторыя з іх добраахвотна або гвалтоўна апынуліся ў межах візантыйскай Малой Азіі. Частка з іх рухалася ў паўднёва-заходнім кірунку, засяліўшы Герцагавіну, Далмацыю, Істрыю і ўсходнія схілы Альпаў.
На пачатковым этапе свайго рассялення, славяне, як і германцы, дэманстравалі тэндэнцыю да фарміравання ўласных дзяржаў, канфліктуючы з імперскай уладай. Але да XI стагоддзя культурна-рэлігійная элінізацыя закранула значную частку паўднёвых славян, якія былі зноў уключаны ў склад Візантыйскай імперыі.
Такім чынам, славянская каланізацыя Усходняй Рымскай імперыі не суправаджалася крушэннем антычнай рымскай дзяржаўнасці, хоць яна і паскорыла яе эвалюцыю ў феадальную шматнацыянальную грэчаскую дзяржаву, вядомую як Візантыйская імперыя[1].
Адаптацыя
[правіць | правіць зыходнік]Славянскія нашэсці на некаторы час разбурылі камунікацыі ва ўнутраных раёнах Балканскага паўвострава. Так, нягледзячы на значнае скарачэнне сваёй тэрыторыі, Усходняя Рымская імперыя не спыніла сваё існаванне.
Больш таго, грэчаскае насельніцтва прыморскіх гарадоў, якія заставаліся пад уладай васілеўса, наладзіла цалкам узаемавыгадныя кантакты з земляробчымі славянскімі плямёнамі, якія нарэшце кампактна засялілі малаасвоеныя ўнутраныя рэгіёны Балканаў. Вядома, падчас гэтага працэсу ў склад славянскіх абшчын увайшлі фракійцы, часткова валахі і грэкі, ілірыйцы і булгары, якія прыйшлі з Волгі.
Усё гэта прывяло да фарміравання паўднёваславянскай групы народаў, з якой пасля вылучыліся сучасныя славянскія этнасы Балканаў. Субстратныя ўплывы іншых народаў, якія пракраліся падчас і пасля перасялення на Балканы, найбольш прыкметныя ў этнагенезе сучасных сербаў, македонцаў і балгараў, меней выяўлены яны ў харватаў і славенцаў.
Росквіт і заняпад
[правіць | правіць зыходнік]VII-IX стагоддзі сталі апагеем славянскага ўплыву ў Еўропе. У гэты перыяд Усходняя, Цэнтральная Еўропа і Балканы ўяўлялі сабой адзіны славянамоўны масіў, у які апынуліся ўключаны таксама валашская і протаалбанская культуры.
Cярэднегрэчаская культура была адціснута на самы край Балканскага паўвострава, а яе ядро перамясцілася ў Малую Азію.
Аднак ужо ў X стагоддзі германскія плямёны пачынаюць паступовы націск на ўсход. Перасяленне венгерскіх плямёнаў у самае сэрца Еўропы каля 1000 года прыводзіць да ізаляцыі паўднёвых славян ад заходніх.
Гл. таксама
[правіць | правіць зыходнік]Зноскі
- ↑ Вялікае перасяленне народаў Архівавана 4 лістапада 2011.
Літаратура
[правіць | правіць зыходнік]- Цветана Романска, Славянските народи, второ издание, С. 1977
- Увод в изучаването на южнославянските езици, БАН, С. 1986
- Peter Charanis, «The Chronicle of Monemvasia and the Question of the Slavonic Settlements in Greece» in Dumbarton Oaks Papers no. 5 (1950) pp. 139–166
- Peter Charanis, «On the Slavic Settlement in the Peloponnesus» in Byzantinische Zeitung vol. 46 (1953) pp. 91–103
- Florin Curta, The Making of the Slavs: History and Archaeology of the Lower Danube Region, C. 500—700. Cantabrigiae, 2001
- Walter Pohl, Die Awaren. 2a ed. Monaci, 2002
Спасылкі
[правіць | правіць зыходнік]
На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Перасяленне славян на Балканы- Валянцін Сядоў. Асваенне славянамі Балканскага паўвострава і Пелапанеса