diwall

Brezhoneg

Etimologiezh

(Verb) Savet diwar ar rakger « di- » ha « gwall », gant ur c'hemmadur dre vlotaat.

(Furm verb) : Savet diwar « diwall- », pennrann ar verb « diwall », hep dibenn-ger.

Verb

diwall /ˈdiwːal/ verb kreñv dieeun (displegadur)

Bezañ war evezh, gant aon rak ur gwall pe un dañjer bennak.
- Diwallit ! Emañ an Naer skoachet dindan ar vleunienn !... — (Youenn Drezen, Sizhun ar Breur Arturo, Al Liamm, 1971, p. 18.)
- Diwall mar dout bet dizonest ! — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 233.)
Diwall tud : diwall na c'hoarvezfe droug dezho.
- — « ... Rak, ma'z a tud da welout anezhi, neuze e teuio tud da ziwall anezhi, e-pad an noz, ha kenavo an heritaj ! » — (Jakez Riou, An Ti Satanazet, Skridoù Breizh, 1944, p. 78.)
- Diwall bugale.
- — Leveromp hor pedennou evit trugarekaat an Aoutrou Doue da veza herrio hon diouallet. [...]. — (Lan Inizan, Emgann Kergidu Lodenn 2, J.B. hag A. Lefournier, Brest, 1878, p. 11.)
- O tiwall ar voraerien a vez o klask o hent etre ar c'hlosennoù treitour hag ar sourneier trubard... — (Goulc'han Kervella, Brezel ar Rigadell, Al Liamm, 1994, p. 10.)
- Me n'em eus ket aon : an hini a ziwall ac'hanon en deiz a ziwallo ac'hanon en noz ivez. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
Diwall loened (saout, chatal): maesa anezho.
- diwall ar saout
- Diwall ar gwilhaoued-mañ ne c’hellin biken ! » — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 183.)
- « Diwall ar re-ze, Yannig, ac’h eus da ober betek an abardaez, ha digas anezo en-dro ivez, » eme an tieg. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 184.)
Diwall ar penn, ar revr, an treid, an daouarn, ar bizied ...
- Diwall da benn! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
Diwall traoù :
- « ... ; n'eus ket ur c'hi zoken da ziwall an ti. » — (Lan Inizan, Emgann Kergidu 1, Brest, 1877, eil emb. Al Liamm 1977, p. 36.)
- Diwall al laezh! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
- Neuze e teu da soñj d’in e tlean diwall ar vleuñvenn gaer am boa bet digant Doue, diwall anezi diouz pep aezenn fall gouest d’he lakaat da weñvi. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 74.)
- Va avalou a ya bep bloaz gant al laer, daoust d’in da lakaat tud d’o diwall noz-deiz. — (Yann ar Floc'h, Koñchennou eus Bro ar Stêr Aon, Levrdi Le Dault, Kemper, 1950, p. 154.)
gant un araogenn dirak un anv-kadarn
- gant diouzh :
  - ..., diwallet da viken diouzh ar brizh-kleñved fentus ma reer dioutañ an droug-mor. — (Jarl Priel, Va Zammig Buhez, Al Liamm, 1954, p. 88.)
  - Ar merc'hed a sav : skoulmet o deus ul lien war o fenn evit diwall o blev diouzh ar boultrenn. — (Jakez Riou, Geotenn ar Werc'hez ha danevelloù all, Al Liamm, 1957, p. 38.)
- gant dirak :
  - Hemañ a zo da ziwall dirakañ. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Première Partie, 1966, p. 140.), — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
- gant ouzh :
  - Ar pesked hag al laboused dour o deus da ziwall outañ. — (Tad Medar, An Tri Aotrou, 1981, p. 111.)
  - Gwalc'hiñ holl listri ar gegin, en ur ger, hep ankounac'haat hini pe ho po da ziwall ouzhin. — (Yann-Vari Perrot, E-tal ar poull, C'HOARIVA BREZHONEK, Pemp pezh-c'hoari berr, Skridoù Breizh, 1944, p. 46.)
  - N'eo ket Palmira eo ; ur ”gitanilla”, ne lavran ket, unan eus an orgedenned-se, da ziwall outo, ... — (Youenn Drezen, Sizhun ar Breur Arturo, Al Liamm, 1971, p. 46.)
- gant rak :
  - Diwall rakañ.
- gant diwar-hent
  - Ret eo din diwall diwar da hent. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
gant un araogenn dirak un anv-verb
- gant rak :
  - diwall rak ober udb
- gant da
  - diwall da ober un dra
- gant e :
  - Diwallit e taolfec'h hennezh war an douar. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
  - Diwallit e rafec’h gaou ouzh ho tivrec’h, — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 170.)
  - Diwall e teufe al lêz en tan. — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 316.)
  - Diwallit e lonkfec’h ho touar, 323
- gant na → Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ)
  - Diwallit, aotrou, na gouezfac'h : aze ez eus ur puns. — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 49.)
  - Sane. — Oh ! diwallit, pa lavaran d'eoc'h, na deufe unan bennak, [...]. — (Yann-Vari Perrot, An Aotrou Kerlaban Pez farsus e 3 Arvest, Brest, 1922, p. 3.)
  - Gant diwall na rajent trouz e oa graet prim an taol. — (Jakez Konan, Lannevern e kañv ha danevelloù all, Al Liamm, 1980, p. 37.)
  - Diwallit, va fried, eme ar wreg yaouank, na ve gaou a lavarfac'h ! — (G. MILIN, Gwechall-goz e oa..., Kemper, 1924, p. 35.)
  - Diwall na bokfe dit, me az ped, nag hi na den all ebet. — (Troude ha Milin, Labous ar Wirionez ha Marvailhoù all, Skridoù Breizh, 1950, p. 110.)
  - ..., he dorn war ar pakadoù da ziwall na gouezhje tra pe dra pe na dorrje ar c'herdin, ... — (Roparz Hemon, Ho kervel a rin en noz ha marvailhoù all, Al Liamm, 1970, p. 15.)
  - Diwallit mat na lesfac'h an ourgouilh da vezañ mestr war ko kaloun pe war ho teod... — (SKK2, p. 164.)
da ziwall zo : ret eo diwall

Deveradoù

Troidigezhioù

galleg : protéger ^(fr) (quelqu'un), se protéger ^(fr) ; veiller ^(fr) (sur qqu) ; faire attention ^(fr) .
saozneg : to protect ^(en) , to guard ^(en) someone

Anv-kadarn

diwall /ˈdiwːal/ gourel (liester diwalloù)

→ Termenadur da glokaat (Ouzhpennañ) .

Troidigezhioù

galleg : protection ^(fr)

Furm verb

diwall /ˈdiwːal/

Furm ar verb diwall e trede gour unan an amzer-vremañ, en doare-disklêriañ.
Furm ar verb diwall en eil gour unan an doare-gourc'hemenn.
- Ha diwall petra a rafes ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
- Diwall al laezh ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)
- Diwall da benn ! — (Jules Gros, Le trésor du breton parlé Deuxième Partie, 1970, p. 126.)