Nobelova nagrada za hemiju
| Nobelova nagrada za hemiju | |
|---|---|
 Otkrića u oblasti hemije | |
| Lokacija | Stockholm, Švedska |
| Prvi put dodijeljena | 1901. |
| Službeni veb-sajt | www |
Nobelova nagrada za hemiju (švedski: Nobelpriset i kemi) je godišnja nagrada koju dodjeljuje Švedska kraljevska akademija nauka naučnicima iz različitih oblasti hemije. Jedna je od pet Nobelovih nagrada koju je 1895. godine ustanovio švedski naučnik i inovator Alfred Nobel za izuzetne doprinose u hemiji, fizici, književnosti, fiziologiji ili medicini kao i dostignuća na uspostavljanju mira u svijetu. Sredstva za nagrade se isplaćuju iz Nobelovog fonda a nagrade dodjeljuje Švedska kraljevska akademija nauka na prijedlog Nobelovog komiteta za hemiju, koji se sastoji od pet članova koje je izabrala Akademija. Nagrada se dodjeljuje u Stockholmu, na godišnjoj ceremoniji koja se održava 10. decembra, na godišnjicu smrti utemeljitelja nagrade.
Prva Nobelova nagrada za hemiju dodijeljena je 1901. holandskom hemičaru Jacobus Henricus van 't Hoffu za otkrivanja zakona hemijske dinamike i osmotskog pritiska u rastvorima. Od 1901. do 2018. godine, nagrada je dodijeljena za ukupno 180 osoba.[1] Britanski biohemičar Frederick Sanger je jedina osoba koja je dvostruki dobitnik Nobelove nagrade za hemiju (1958. i 1980).
Dobitnici nagrade za 2018. godinu su naučnici Frances Arnold, George P. Smith i Gregory Winter.
Nagrade
[uredi | uredi izvor]Dobitnici Nobelove nagrade za hemiju dobivaju zlatnu medalju, diplomu sa citatom i određenu sumu novca.[2]
Nobelove medalje
[uredi | uredi izvor]Medalje koje se dodjeljuju laureatima se kuju u švedskoj kovnici Myntverket[3] kao i norveškoj kovnici od 1902. godine. Ove medalje su registrovane kao zaštitni znaci Nobelove fondacije. Svaka medalja ima sliku Alfreda Nobela u lijevom profilu na spoljnoj, prednjoj strani medalje. Medalje Nobelove nagrade za fiziku, hemiju, fiziologiju ili medicinu i književnost imaju identične prednje strane, na kojoj je prikazana sliku Alfreda Nobela i godine njegovog rođenja odnosno smrti (1833-1896). Nobelov portret se takođe pojavljuje na prednjoj strani Nobelove nagrade za mir i Medalje Nobelove nagradu za ekonomiju, ali sa izmjenjenim dizajnom.[4][5] Izgled poleđine medalje varira u zavisnosti od institucije koja dodjeljuje nagradu. Zadnja strana medalje Nobelove nagrade za hemiju i fiziku su istog dizajna.[6]
Diplome
[uredi | uredi izvor]Laureatima Nobelove nagrade diplomu direktno uručuje švedski kralj. Svaka diploma je jedinstveno dizajnirana od strane nagrađenih institucija za dobitnika nagrade. Diploma sadrži sliku i ime laureata a uglavnom sadrži i citat vezan za doprinos laureata.[7]
Novčana nagrada
[uredi | uredi izvor]Na ceremoniji dodjele nagrada, dobitniku se uručuje dokument koji ukazuje na iznos nagrade. Iznos novčane naknade može se razlikovati iz godine u godinu, na osnovu sredstava koja su dostupna od Nobelove fondacije. Na primjer, 2009. godine ukupan iznos novčanih sredstava iznosio je 10 miliona švedskih kruna (SEK)[8] dok je 2012. godine fond nagrada iznosio 8 miliona kruna.[9] Ako u određenoj kategoriji ima dva laureata, nagrada se ravnomjerno podijeli na dva dijela, ali ako ih ima tri, komisija za dodjelu može odlučiti da li da svi laureati dobiju isti iznos nagrade ili da polovinu novčanog iznosa dodjeli jednom laureatu a po četvrtinu preostala dva laureata.[10][11][12][13]
Laureati
[uredi | uredi izvor]Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]- Alfred Nobel
- Nobelova nagrada
- Spisak dobitnika Nobelove nagrade za hemiju
- Nobelova nagrada za ekonomiju
- Nobelova nagrada za fiziku
- Nobelova nagrada za književnost
- Nobelova nagrada za fiziologiju ili medicinu
- Nobelova nagrada za mir
Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ "Facts on the Nobel Prize in Chemistry". nobelprize.org. Pristupljeno 10. 12. 2018.
- ^ Tom Rivers (10. 12. 2009). "2009 Nobel Laureates Receive Their Honors | Europe| English". .voanews.com. Pristupljeno 15. 1. 2010.
- ^ "Medalj – ett traditionellt hantverk" (jezik: Swedish). Myntverket. Arhivirano s originala, 18. 12. 2007. Pristupljeno 15. 12. 2007.CS1 održavanje: nepoznati jezik (link)
- ^ "The Nobel Prize for Peace" Arhivirano 16. 9. 2009. na Wayback Machine, "Linus Pauling: Awards, Honors, and Medals", Linus Pauling and The Nature of the Chemical Bond: A Documentary History, the The Valley Library, Oregon State University. Pristupljeno 10. decembra 2018.
- ^ "The Nobel Medals". Ceptualinstitute.com. Arhivirano s originala, 19. 12. 2007. Pristupljeno 10. 12. 2018.
- ^ "Nobel Prize for Chemistry. Front and back images of the medal. 1954" Arhivirano 12. 8. 2011. na Wayback Machine, "Source: Photo by Eric Arnold. Ava Helen and Linus Pauling Papers. Honors and Awards, 1954h2.1", "All Documents and Media: Pictures and Illustrations", Linus Pauling and The Nature of the Chemical Bond: A Documentary History, the The Valley Library, Oregon State University. Pristupljeno 10. decembra 2018.
- ^ "The Nobel Diplomas". Nobelprize.org. Pristupljeno 10. 12. 2018.
- ^ "The Nobel Prize Amounts". Nobelprize.org. Pristupljeno 10. 12. 2018.
- ^ "Nobel prize amounts to be cut 20% in 2012". CNN. 11. 6. 2012. Arhivirano s originala, 9. 7. 2012.
- ^ Sample, Ian (5. 10. 2009). "Nobel prize for medicine shared by scientists for work on ageing and cancer | Science | guardian.co.uk". London: Guardian. Pristupljeno 10. 12. 2018.
- ^ Ian Sample, Science correspondent (7. 10. 2008). "Three share Nobel prize for physics | Science | guardian.co.uk". London: Guardian. Pristupljeno 10. 12. 2018.
- ^ David Landes. "Americans claim Nobel economics prize – The Local". Thelocal.se. Pristupljeno 10. 12. 2018.
- ^ "The 2009 Nobel Prize in Physics – Press Release". Nobelprize.org. 6. 10. 2009. Pristupljeno 10. 12. 2018.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]