Univerzitet

Profesor drži predavanje na Helsinškom univerzitu tehnologije

Univerzitet je institucija višeg obrazovanja i istraživanja, koja daje akademske rangove. Riječ univerzitet je nastala od latinskog universitas, koja znači udruženje jer su prvi srednjovjekovni univerziteti u Evrope bili obične grupe učenjaka). Studenti koji su diplomirali postaju alumni te institucije.

Historija

Zbog gore navedene definicije, najstariji univerziteti na svijetu su svi evropski, jer dodjeljivanje akademskih rangova nije bio običaj starih škola u Aziji i Africi. Ipak, institucije sa višim školstvom, koje su bile dosta starije od starih evropskih univerziteta, su postojale u zemljama kao što su Kina, Egipat i Indija.

Akademija, koju je osnovao grčki filozof Platon 387. p. n. e. u gaju Academos blizu Atene, je podučavala studente u filozofiji, matematici i gimnastici, a ponekad se smatra prethodnici modernih evropskih univerziteta. Drugi grčki gradovi s istaknutim obrazovnim institucijama su bili na Kosu (dom Hipokratesa), koji je imao medicinsku školu, i Rodos, koji je imao filozofske škole. Drugi klasični poznati univerzitet je bio Muzej i biblioteka grada Aleksandrije.

Oko hiljadu godina nakon Platona, institucije koje nose neke sličnosti sa sadašnjim univerzitetima su postojali u Perziji i Islamskom svijetu, npr. Gundišapurska akademija, a kasnije i al-Azhar univerzitet u Kairu.

U Aziji su postojale mnoge institucije višeg obrazovanja koje su imale vrlo malo sličnosti sa evropskim shvatanjem institucije univerziteta. Npr., rana kineska država je ovisila o pismenim i obrazovanim službenicima da bi mogla funkcionisati, a carski ispit i obrazovni sistem je bio osnovan u Han Dinastiji (206. p. n. e.-220) kako bi ocijenila i odabrala službenike iz naroda. Antički gradovi Nalanda, Vikramasila, Kančipura i Takšasila su bili poznati centri učenja na Istoku, sa studentima iz cijele Azije. Posebno je Nalanda bio poznati centar budističke učenosti, i kao takav je privlačio veliki broj budističkih učenjaka iz Kine, centralne Azije i južnoistočne Azije.

Prvi srednjovjekovni univerzitet u Evropi je bio Magnaurski Univerzitet u Carigradu, (sada Istanbul, Turska), koji je osnovao car Bardas 849. Onda su slijedili Univerzitet u Bolonji i Univerzitet u Parizu. Mnogi srednjovjekovni univerziteti u zapadnoj Evropi su stvoreni pod okriljem Katoličke Crkve, obično kao katedralske škole.

U Evropi su mladići nastavili sa obrazovanjem na univerzietima kada završe studije triviuma – prethodna znanja o gramatici, retorike i logike – kvadriviuma: aritmetika, geometrija, musika i astronomija.

Univerziteti su uglavnom bili osnovani po statutu ili povelji. U Velikoj Britaniji se univerzitet osniva po dekretu koji se donosi u parlamentu, ili kraljevskoj povelji; u oba slučaja se zakon odobrava od strane Državnog Savjeta (Privy Council of the United Kingdom).

Francuska

U Francuskoj studenti mogu pohađati grandes écoles, koji su veoma prestižne i elitne škole, sa malim brojem studenata— obično par stotina studenata i koji imaju veoma selektivne prolazne ispite. Postoje grandes écoles za literaturu, biznis i inžinjerstvo. Standard u ovim školama je obično bolji nego na odgovarajućim francuskim univerzitetima. Sistem sa grandes écoles je specifičan za francuski obrazovni sistem.

Sjedinjene Američke Države

U SAD-u univerziteti se smatraju kao svako drugo preduzeće, iako su mnoge savezne države uvele posebne odgovornosti kako bi osigurale dobrobit i napredak studenata. S obzirom na to da se federalna vlada ne upliće direktno u organizaciju ili regulaciju univerziteta, osnovan je neslužben ali formaliziran sistem akreditacije od strane regionalnih mreža akademskih institucija.

Krajem 19. vijeka američki Kongres je podstakao stvaranje mnogih univerziteta, tzv. land-grant colleges. Posljednjih decenija 20. vijeka je onovano više "mega univerzieta", na kojima se nastava vrši tehnikama "učenja na daljinu".

Većina američkih privatnih u javnih univerziteta rade na bazi non-profita (što znači da se svaki višak ulaže u poboljšanje usluga), ali su početkom 1970-ih mnogi koledži i univerziteti osnovani sa ciljem zarade novca.

Govorno (nekolokvijalno) korištenje

Kolokvijalno, izraz univerzitet je korišten širom svijeta kao faza u nečijem životu: "kada sam studirao na univerzitetu u SAD-u, koledž je često korištena riječ: "kada sam bio na koledžu". U Australiji se "univerzitet" često naziva "Uni".

Bosna i Hercegovina

U Bosni i Hercegovini se visokoškolska ustanova koja sačinjava više fakulteta naziva "univerzitetom". Po Okvirnom Zakonu o visokom obrazovanju da bi se visokoškolska ustanova mogla registrovati kao univerzitet treba da ispunjava najmanje sljedeće uslove:

Da organizuje nastavu na nivou prvog, magistarskog i doktorskog ciklusa.

Da obavlja naučna istraživanja pored nastave.

Da realizira najmanje najmanje pet različitih studijskih programa iz najmanje tri naučne oblasti.

Naučno-nastavna zvanja na univerzitetima su asistent, viši asistent, lektor, docent, vanredni profesor i redovni profesor.

Visokoškolske ustanove koje realiziraju najmanje jedan studijski program iz jedne naučne oblasti registriraju se kao visoke škole. One izvode nastavu samo prvog ciklusa. Zvanja na visokim školama su nastavna i uslovi za njihovo sticanje su nešto drugačiji od uslova za sticanje naučno-nastavnih zvanja na univerzitetima. Nastavna zvanja na visokim školama su asistent, predavač i profesor.

Spisak univerziteta, visokih škola i drugih visokoškolskih institucija

Univerziteti u regionu

Slične teme

akademija - Bolonjska deklaracija - Grandes écoles - kampus - koledž - dekan - diploma - disciplina - Docent - fakultet - student - vječni student - profesor - rektor

Reference

Walter Ruegg (ed), A History of the University in Europe, Cambridge University Press, Cambridge (3 vols) ISBN 0-521-36107-9.

Commons logo

Commons ima datoteke na temu: Univerzitet