Unska pruga

Unska pruga je željeznička pruga na dionici Novi Grad (Bosanski Novi) - Bihać - Knin, ukupne dužine 179 km, koja od Sunje povezuje željezničku prugu Zagreb - Beograd sa Splitom. Kroz Bosnu i Hercegovinu prolazi 120 km, a kroz Hrvatsku 59 km. Ime je dobila zbog činjenice da između ovih krajnjih odredišta ide duž toka rijeke Une. Na sedam mjesta prelazi iz Hrvatske u Bosnu i Hercegovinu i obrnuto.^[1]

Izgradnja

Austro-Ugarska je relaciju Dobrljin - Bosanski Novi u dužini od 14 km pustila u saobraćaj 24. juna 1879. Od Dobrljina pruga je preko Sunje produžena do Siska (47,7 km) i završena 10. aprila 1882. Izgrađeni dijelovi su dio željeznice od Banje Luke do Zagreba i dalje prema Beču.^[2]

Prvi dio Unske pruge, između Novog Grada i Bosanske Krupe u dužini 34 km, izgradila je Kraljevina SHS, a u saobraćaj je pušten 7. oktobra 1920. Nastavak do Bihaća (32 km) završen je 17. januara 1924. Trasiranje dijela prema Kninu počelo je 1936. Pred Drugi svjetski rat bilo je gotovo 4/5 pruge, kolosijek je bio položen od Bihaća do 25,8 km i od Knina prema Bihaću 24 km. Stanični kolosijeci sa skretnicama bili su položeni u stanicama Bihaću, Ripču, Loskunu, Kninu, Golubiću i Drenovcu. Za izgraditi ostalo je još 25 km tračnica i 12 km pragova. Izgradnju je prekinuo rat.

U saobraćaj je puštena 1948. i pripadala je Jugoslavenkoj državnoj željeznici (JDŽ), odnosno Jugoslavenskoj željeznici od 1953. Između Ličke Kaldrme i Knina, dužine 35 km. pruga je izgrađena trasom nekadašnje Steinbeis–Šipadove pruge. U potpunosti je elektrificirana 1987. god. pa su vozovi mogli dostizati brzinu od 120 km/h. Prolazi kroz 36 tunela ukupne dužine od 12 km, s nekoliko vijadukta i dva mosta preko Une.

Pruga je postala najvažnija i najbrža poveznica Zagreba i Splita. Bila je jedna od najvažnijih za čitavu Jugoslaviju (najviše za Hrvatsku i za BiH), otvarajući sjeverozapadnoj Bosni more i povezujući luke Split, Šibenik i Zadar sa srednjom Evropom, prevozeći pritom milion putnika i četiri miliona tona robe godišnje.

Sadašnje stanje

Nakon raspada Jugoslavije saobraćaj je znatno smanjen. Tokom rata na pruzi su srušena 3 mosta. Jedinice SFOR-a. obnovile su prugu o trošku Evropske unije, uz predhodno razminiranje pojasa od 15 m sa obe strane. Samo je jedan putnički voz prošao 2001. godine od Zagreba do Knina. Dionicom je prošlo još nekoliko teretnih vozova, a onda je dijelom prepuštena zubu vremena. Željezničkom infrastrukturom upravljaju tri željezničke uprave: Željeznice Republike Srpske, Željeznice Federacije Bosne i Hercegovine i HŽ Infrastruktura.^[3]

Bosanskohercegovačka dionica Novi Grad-Bihać je u funkciji. Nakon završetka projekta sanacije kontaktne mreže na dionici Blatna – Bihać u dužini od 47 km, promotivni BH Voz za Bihać, sa Talgo garniturama, svečano je krenuo sa Željezničke stanice Sarajevo 2. jula 2018. godine. Realizacijom ovog projekta, Željeznice FBiH su ispunile svoj cilj da povežu sve veće bosanskohercegovačke gradove u jedinstvenu željezničku putničku mrežu. Uz sanaciju kontaktne mreže, uređene su i stanica Bihać, Cazin Srbljani, Bosanska Krupa i Bosanska Otoka.^[4]