Zita od Burbon-Parme
| Zita od Burbon-Parme | |
|---|---|
 Zita kao tek okrunjena ugarska kraljica | |
| Carica Austrije; kraljica Ugarske, Hrvatske i Češke | |
| Krunidba | 30. decembar 1916 |
| Supružnik | Karlo, car Austrije |
| Djeca | Oton, krunski princ od Austrije Adelhajda Austrijska Robert, nadvojvoda od Austrije-Este Feliks Austrijski Karlo Ludovik Austrijski Rudolf Austrijski Karla Austrijska Elizabeta Austrijska |
| Dinastija | Burbon-Parma |
| Otac | Robert, vojvoda Parme |
| Majka | Marija Antonija Portugalska |
| Rođenje | 9. maj 1892 |
| Smrt | 14. mart 1989 |
Zita od Burbon-Parme (9. maj 1892 – 14. mart 1989) je bila posljednja carica Austrije, posljednja kraljica Ugarske, te posljednja kraljica Češke.
Mladost
[uredi | uredi izvor]
Bila je treća kćerka i peto zajedničko dijete Roberta, posljednjeg vladajućeg vojvode Parme, i portugalske infante Marije Antonije. Njen otac je iz prvog braka imao dvanaestero djece (šestero s mentalnom retardacijom), te još dvanaestero iz drugog braka (u kojem je rođena i Zita), a Zita je bila njegovo sedamnaesto dijete. Ime je dobila po Ziti, italijanskoj svetici iz 13. stoljeća. Bila je odgajana u religioznoj rimokatoličkoj porodici, te je razmišljala o odlasku u samostan, gdje su kao redovnice već živjele njene tri sestre.
Brak
[uredi | uredi izvor]
Svog budućeg supruga Karla upoznala je preko svoje tetke Marije Terezije, koja je bila udovica Karlovog djeda. Vjenčali su se 21. oktobra 1911. godine. Njen suprug je već tada bio smatran budućim carem i kraljem, pošto car Franjo Josip nije imao živih sinova, a djeca prijestolonasljednika Franje Ferdinanda nisu bila smatrana podobnom da naslijede krune zbog skromnog porijekla njihove majke Sofije. Kada je Franjo Ferdinand ubijen u Sarajevu 1914. godine, Zitin suprug je postao prijestolonasljednik.
Prvi svjetski rat je za Zitu lično bio težak, pošto su se njena braća borila na različitim stranama. Kada se Italija pridružila protivnicima Austrije, Zitina popularnost je naglo pala. Sa suprugom je imala pet sinova i tri kćerke.
Carica i kraljica
[uredi | uredi izvor]Dana 21. novembra 1916. godine umro je car Franjo Josip, te je Zita postala carica i kraljica kao supruga novoga cara i kralja. Par je okrunjen za kralja i kraljicu Ugarske 30. decembra iste godine. Imala je značajnog utjecaja na svoga supruga.
Zitin brat Siksto je nagovorio Karla da potpiše seperatni mir s Francuskom, zbog čega je Karlo postao izuzetno nepopularan. Karlo će ubrzo zatim izgubiti sve svoje krune.
Život u egzilu
[uredi | uredi izvor]Do 11. novembra 1918. sve nacije Austro-Ugarske su proglasile svoje težnje da se odvoje od Austro-Ugarske. Zitin brat je zamolio britanskog kralja Georgea V da organizuje bijeg cara, carice i njihove djece iz Beča u Švicarsku, što je George V i uradio; ubistvo njegovih rođaka, ruskog cara Nikolaja II, carice Aleksandre i njihovo petero djece bio je dovoljan razlog za zabrinutost za sigurnost austrijske carske porodice.
Karlo je bio ohrabren od strane mađarskih nacionalista, pa se dva puta tokom 1921. bezuspješno pokušao vratiti na prijestolje Mađarske. Mađarska je ostala kraljevina, ali bez kralja. Pokušaji da se vrati na prijestolje barem Mađarske nisu mu uspjeli zbog raznih faktora, uključujući izostanak podrške od strane regenta Miklósa Horthyja.
Zita i Karlo su 1921. godine protjerani na portugalsko ostrvo Madeira. Njihova djeca su ostala kod Zitine tetke (maćehe Karlovog oca) Marije Terezije, a kasnije su se pridružili roditeljima. Godine 1922. osam mjeseci trudna carica Zita je ostala udovica.
Udovištvo
[uredi | uredi izvor]
Zita je s djecom nakon muževe smrti živjela u Španiji kod kralja Alfonsa XIII, a kasnije su se preselili u Belgiju. Iz Belgije su pobjegli kada ju je nacistička Njemačka okupirala tokom Drugog svjetskog rata.
Porodica se na kraju skrasila u Kvebeku koji je bio poželjan jer se tu govori francuski jezik koji je carska porodica poznavala a četvero najmlađe djece moglo je nastaviti studij na Sveučilištu Laval[1]. Kako su ostali bez svih primanja iz Evrope, carska porodica je pala u siromaštvo. Za vrijeme Prvog svjetskog rata Zita je bila carica i kraljica, a za vrijeme Drugog svjetskog rata spremala je ručak od listova maslačka umjesto špinata.[2]
Zita se u Evropu vratila 1952. godine, i to u Luksemburg, kako bi se brinula za svoju staru majku. nakon što je austrijska vlada 1982. godine popustila u sprječavanju Habsburgovcima da ulaze u Austriju, bivša carica se nakon šest desetljeća vratila u Austriju. Kroz sljedećih nekoliko godina bivša carica se čak pojavljivala na austrijskoj televiziji, gdje je iznijela mišljenje da sin cara Franje Josipa, prestolonasljednik Rudolf, i njegova ljubavnica, Mary von Vetsera, nisu počinili samoubistvo, već da su navjerovatnije ubijeni.[2]
Umrla je u Zizersu, u Švicarskoj, u 96. godini života. Sahranjena je u Carskoj kripti u Beču zajedno s ostalim Habsburgovcima.
Također pogledajte
[uredi | uredi izvor]Reference
[uredi | uredi izvor]- ^ Bernier Arcand, Philippe (2022). "Les Bourbon-Parme dans les institutions d'enseignement du Québec". Histoire Québec (jezik: francuski). 28 (1): 24–28. ISSN 1201-4710.
- ^ a b Brook-Shepherd, Gordon: The Last Empress - The Life and Times of Zita of Austria-Hungary 1893-1989, 1991.
Vanjski linkovi
[uredi | uredi izvor]