Sinugboanon : Kalainan tali sa mga rebisyon
idioma is an exception to normal Spanish gender rules, so "idioma cebuanO" was correct. See es:Idioma cebuano |
|||
Linya 88: | Linya 88: | ||
|} |
|} |
||
uysvxytrwejiuwbxtrebuwbxuyevxytrwvxiuebxiwncuysbcuywvxuwbsytectewbuevxytrwvuuyevxtrwvsuuevxytrwibcysvxcusbvxyrwbuebvxyrwcxuwbvxuyecxtewiwbxyevcxtyrewuevxytrwvxuevibxcyvxcsbxyrwvxyvxtreuwbvxuyevxyw |
|||
=== Demonstratibong Pulingalan === |
|||
{| border="1" cellpadding="2" |
|||
! |
|||
!Absolutibo |
|||
!Ergatibo/Obliko |
|||
!Lokatibo |
|||
!Eksistensyal |
|||
|- |
|||
|'''Kinadul-an sa nagtabi''' |
|||
|kini* |
|||
|niini |
|||
|dinhi, diri |
|||
|ania, dia |
|||
|-Kinadul-an sa gitabian |
|||
|'''Kinadul-an sa gitabian''' |
|||
|kana |
|||
|niana, ana |
|niana, ana |
||
|diha, dira |
|diha, dira |
Rebisyon niadtong 14:08, 27 Abril 2018
Sinugboanon (Cebuano) | |
---|---|
Gisulti sa: | Pilipinas |
Rehiyon: | Tunga-tungang Kabisay-an ug amihan ug kasadpang Mindanao |
Tanang nagsulti: | Unang pinulongan: 18 milyon Ikaduhang pinulongan: 10 milyon (est.) |
Ranggo: | 62 |
Genetic nga klasipikasyon: | Austronesyano Malayo-Polinesyano |
Status Opisyal | |
Opisyal nga pinulongan sa: | rehiyonal nga pinulongan sa Pilipinas |
Regulated by: | Akademyang Bisaya |
Mga Kodigo sa Pinulongan | |
ISO 639-1 | - |
ISO 639-2 | ceb |
ISO 639-3 | ceb |
Tan-awa usab: pinulongan – Talaan sa mga pinulongan |
Ang Binisayang Sinugboanon kun Sinebwano (Kinatsila: idioma cebuano) usa sa mga Binisayang pinulongan sa Pilipinas. Gisulti kini sa Tunga-tungang Kabisay-an ug sa amihanan ug kasadpang Mindanao. Mga 20,000,000 ka tawo (sumala sa Ethnologue) ang lumad nga tigsulti niini.
Mga tingog
Ang Binisayang Sinugboanon anaay napulo'g pito ka patingog: p, t, k, ʔ (pinapiit nga pahunong), b, d, g, m, n, ng, s, h, w, l, r, y, ug j (gisulat usab nga gy kun dy). Ang mga katingog nga uug o mga alopono, nga ang u kanunay nga gigamit sa sinugdan sa silabiko, ug ang o kanunay kon sa awitan. Apan naay mga dili lakip niini ingon sa kamatuoran ug hangtúd. Ang e orihinal nga sa pipila lamang ka mga pulong sama sa "babaye", "dayeg", "gane", ug "pangadye" ug sa mga awitan silabiko sa e ang alopono sa i sa kataposang silabiko. Sa pag-abot sa Kinatsila daghan pang mga pulong ang napuno. Ang pagkabundak usa usab ka tiglahi sa mga pulong, mao nga ang dápit lahi sa dapít. Ang mga patingog nga [d] ug [r] mga alopono kaniadto apan dili magkapuli, sama sa kabungtoran [gikan sa bungtod] nga mao ang tukma ug dili *kabungtodan ug tagadiha [gikan sa diha] ug dili *tagariha.
Heyograpikanhong Pagkakatag
Ang Sugboanon gitabi nga lunlon sa mga nagpuyo sa Sugbo, Bohol, sidlakang Negros, kasadpang bahin sa Leyte ug Biliran, ikatulong tunga sa Masbate ug sa kinatibuk-an sa Mindanao. Gitabi usab kini sa ubang mga lungsod sa Samar, ug sa Metro Manila. Hangtod sa tuig 1975, ang Sugboanon milabaw sa Tinagalog sa gidaghanon sa mga manggagamit, apan ang Sugboanon gihapon ang labing daghan og lumad nga manggagamit. Ang mga pagpamalhin sa Sugbo, Bohol ug Negros Oriental ngadto sa Mindanao ug bali-bali nakapadaghan sa Sugboanon nga mga manabiay sa Pilipinas. Ang ubang sinultian sa Sugboanon naghatag og lain-laing ngalan sa ilang pinulongan. Ang mga nagpuyo sa Bohol motawag niini og Bol-anon samtang ang mga Sugboanon ang pinulongan sa dapit sa Leyte motawag niini usahay og Kana. Kadaghanan sa ubang dapit motawag niining pinulongan isip Binisaya lang.
Gitabi usab kini sa mga Waray sa Leyte ug Samar, Porohanon sa Poro, mga Ilonggo sa Negros Oriental, Eskaya sa Bohol, ug sa mga lumad (sama sa mga Ata, Bagobo, Butuanon, Maranao ug Tausug) ug mga mibalhin nga mga Pilipinhong hungpong lumadnon (sama sa Ilokano ug Ilonggo), tagagawas nga mga lumadnong hugpong (sama sa Katsila-Pilipino, Intsek-Pilipino, Hapon-Pilipino, ug mga Koreyano-Pilipino, ug ubang mga tawo sa Mindanao isip ikaduhang pinulongan.
Batadila
Pulingalan
Ang mga pulingalan mausab ang awitan sa persona, numero, ug kaso.
Ang upat ka mga kaso mao ang nominatibo, pagpanag-iyang giuna, pagpanag-iyang giulahi ug obliko.
Absolutibo | Pangpanag-iya₁ (Giulahi) |
Pangpanag-iya₂ (Giuna) |
Obliko | |
---|---|---|---|---|
1ng tawo pang-usa | ako, ko, (ta kon ang giingnan ka o mo) | nako, ko | ako, akoa | kanako, nako |
ika-duhang tawo pang-usa | ikaw, ka | nimo, mo | imo, imoha | kanimo, nimo |
ika-tulong tawo pang-usa | siya | niya | iya, iyaha | kaniya, niya |
1ng tawo pangdaghan inklusibo | kita, ta | nato | ato, atoa | kanato, nato |
1ng tawo pangdaghan eksklusibo | kami, mi | namo | amo, amoa | kanamo, namo |
ika-duhang tawo pangdaghan | kamo, mo | ninyo | inyo, inyoha | kaninyo, ninyo |
ika-tulong tawo pangdaghan | sila | nila | ila, ilaha | kanila, nila |
uysvxytrwejiuwbxtrebuwbxuyevxytrwvxiuebxiwncuysbcuywvxuwbsytectewbuevxytrwvuuyevxtrwvsuuevxytrwibcysvxcusbvxyrwbuebvxyrwcxuwbvxuyecxtewiwbxyevcxtyrewuevxytrwvxuevibxcyvxcsbxyrwvxyvxtreuwbvxuyevxyw |niana, ana |diha, dira |anaa |- |Layo sa duha |kadto, kato |niadto |didto |atua, |}
Mamahimo usab nga:
- (*)kiri, kari, kani