Maya (langgam)

Ang termino nga maya gitumong sa usa ka folk taxonomy nga kanunay gigamit sa Pilipinas sa mga nagkalain-laing gagmay, kasagarang naobserbahan nga mga langgam sa passerine, lakip ang mga goryon, finch ug munias.

Mayang pula, o chestnut munia ( Lonchura atricapilla )

Kini nga grupo naglakip sa Lonchura atricapilla, nga tinawag usab sa komon nga ngan nga mayang pula ("red maya"), nga giila nga nasudnong langgam sa Pilipinas hangtod sa tuig 1995, sa dihang pormal nga gibalhin ni kanhi Presidente Fidel V. Ramos ang pasidungog ngadto sa agila nga Pilipinhon.

Kini naglakip usab sa goryon (Eurasian tree sparrow), Passer montanus, nga gikan sa Europe ug lokal nga gitawag nga mayang simbahan – usa ka nagsulbong nga espisye nga labing namatikdan sa mga urbanong lugar, nga nakapahimo sa mga urbanong Pilipino sa sayop nga paghunahuna nga kini ra ang espisyeng gitawag nga "maya."

Mga espisye

Pipila sa mga espisye nga giilang ilalum sa kategoriya nga 'maya' naglakip sa:

• Lonchura atricapilla – lokal nga gitawag nga mayang pula ("red maya") sa Filipino, nasudnong langgam sa Pilipinas hangtod sa 1995. Kanhi gikonsiderar nga conspecific sa Lonchura malacca, diin kini kanunay nga naglibog. Usahay gitawag usab nga mayang bungol (deaf maya), o mayang bukid (ricefield maya).
• Lonchura leucogastra – lokal nga gitawag nga mayang bato ("rock maya") sa Filipino.
• Lonchura punctulata – lokal nga gitumong sa mayang paking (laing baryasyon sa "deaf maya").
• Padda oryzivora – lokal nga gitumong sa mayang costa ("coast maya").
• Passer montanus – ang goryon (Eurasian tree sparrow), gipaila gikan sa Europe ug lokal nga gitawag nga mayang simbahan ("church maya") sa Filipino.
• Oriolus steerii – ang Philippine oriole usahay gitawag usab nga "maya," ug usahay malibog sa Lonchura atricapilla o Passer montanus tungod sa pagngalan.

Pagngalan ug kalibog

Tungod sa mga puwersa globalisasyon ug urbanisasyon, ang mga Pilipino nahimong dili kaayo pamilyar sa pag-ila sa mga espisye sa langgam sa ilang lugar sa paglabay sa panahon. Ingon nga resulta, ang paggamit sa kinatibuk-ang ngalan nga 'maya' alang sa daghang mga espisye miresulta sa kasagaran nga pagkalibog nila sa usag usa, bisan pa man sa klaro nga makita nga mga kalainan sa morpolohiya.

Labina sa mga urbanong lugar, diin ang goryon nahimong labing dominante isip usa ka nagsulbong nga espisye, ang 'maya' kasagarang sayop nga gihunahuna nga ngalan niini nga usa ra ka espisye, bisan og dili kini lumad nga nagagikan sa Pilipinas.