سانی
سانی ناوی تەواوی عەبدوڵڵا کوڕی کاک عەلی کوڕی کاک عەبدوڵڵا کوڕی کاک مستەفایە، سەردەمی لە دایکبوونی سانی نەزانراوە، بەڵام دیارە کەسێتی شیعری لە نیوەی دووەمی سەدەی نۆزدەم و سەرەتای سەدەی بیستەم بووە، خوێندنی سەرەتایی لە مەڵبەندی خۆی بووە و ھەر بۆ ئەم مەبەستەش ناوچەکانی دیکەی خۆشناوەتی بەسەر کردۆتەوە، پەیوەندی و تێکەڵاوی لەگەڵ کۆیە زۆر بووە بەتایبەتی نموونەی بڵاوبوونەوە و پەرەسەندنی قوتابخانەی نالی لە خاکی سۆران لە کۆیە بووە لە نیوەی دووەمی سەدەی نۆزدەم، لە ڕووی بەڕێوەبردن و کاروباری میرییەوە مەڵبەندی بنەماڵەی کاکی ھیران گوندەکانی ھیران و نازەنین سەر بە کۆیە بوون. ناوی باپیری عەبدوڵڵا بووە، ئەوەی بە عەبدوڵڵای یەکەم داناوە خۆشی بە عەبدوڵڵای دووەم، بەڵام وشە عەرەبییەکەی ھەڵبژ‌اردووە بۆ نازناوی "سانی = الثانی". نازناوی شیعری "سانی" بووە، ئەمەی لە وشەی "الثانی" عەرەبی وەرگرتووە.
سانی کەسێک بووە لە ئەنجامی چێژی شاعیری و ئاواز گیرۆدەی گۆرانی و سروود و مۆسیقا بووە، غەزەلەکانی لەسەر ئاوازی دەف دەنگخۆشەکان چڕیویانە. سانی شاعیرێکی ڕەسەن و خاوەن چێژی شیعری بووە، ئاگاداری مێژووی شیعری نیوەی یەکەمی سەدەی نۆزدەهەمی نالی و هاوڕێیانی بووە. شارەزای بەرهەمی شاعیرانی سەردەمی ژیانی خۆی بووە. هەر چۆنێک بێت شیعری زیاتر بووە لەوەی کە ئێستا لەبەردەستدایە.
شاعیر تەمەنێکی درێژی برۆتە سەر و لە ساڵی ١٩٠٦ کۆچی دواییکردووە و لە گۆڕستانی بنەماڵە لە گوندی ھیران نێژراوە.
شیعرەکانی
[دەستکاری]نموونەیەک لە شیعری سانی:
| دەخیل ساقی وەرە وەعدەی وەفاتم | بدە جامێ بە قوربانی وەفاتم | |
| لەبەر جەوری ڕەقـــــیب و دەردی دووری | ھەمیشە چاوەڕێی مەرگە حەیاتم | |
| ھەزار دەفعە شەو و ڕۆژ گەر دەرم کەی | غولام و بەندەیی تۆم خاکی پاتم | |
| لە عەشقی چاوەکانی مەستی لەیلا | وەکو مەجنوون شەیدایی وڵاتم | |
| گوتم (سانی) ھەڵێ بۆ خۆت ھەڕاکە | گوتی چارەم نەبوو ھەرچەند ھەڵاتم |
سەرچاوەکان
[دەستکاری]کتێبی: مێژووی ئەدەبی کوردی، بەرگی چوارەم - نیوەی دووەمی سەدەی نۆزدەهەم و سەرەتای سەدەی بیستەم (١٨٥١-١٩١٤)، نووسینی: دکتۆر مارف خەزنەدار، لاپەڕە ٦٧. چاپی دووەم ٢٠١٠ دەزگای ئاراس.
