لێدانی ڕاستەوخۆ (تۆپی پێی)

لێدانێکی سزای ڕاستەوخۆ لەلایەن ئار بی سالزبۆرگەوە دەکرێت

لێدانێکی سزای ڕاستەوخۆ لەلایەن یانەی ڤێرسای تۆمارکرا

لێدانی ڕاستەوخۆ شێوازێکە بۆ دەستپێکردنەوەی یاری لە تۆپی پێ و ھەندێک وەرزشی تردا. دوای پێشێلکردنی یاساکان لەلایەن یانەی بەرامبەرەوە ئەنجام دەدرێت.

لێدانی ڕاستەوخۆ و ناڕاستەوخۆ

لێدانەکان دەکرێت ڕاستەوخۆ بێت یان ناڕاستەوخۆ، بەم شێوەیە جیا دەکرێتەوە:

ڕەنگە گۆڵ لە لێدانی ڕاستەوخۆ تۆمار بکرێت، بەڵام لە لێدانی ناڕاستەوخۆ نا.
لێدانی ڕاستەوخۆ بۆ تاوانە قورسەکان دەدرێت، لەکاتێکدا لێدانی ناڕاستەوخۆ بۆ تاوانە کەمتر قورسەکان دەدرێت.
لێدانی ڕاستەوخۆ ناتوانرێت لە ناوچەی سزای یانەی ھێرشبەردا بکرێت: ئەگەر یانەیەک لە ناوچەی سزای خۆیدا تاوانێک ئەنجام بدات کە بە شێوەیەکی ئاسایی بە لێدانی سزای، سزا دەدرێت.

ڕێکار

زۆرجار چەند یاریزانێک (سوور) ڕیز دەبن بۆ لێدانی سزا، بەجۆرێک مەبەستەکانیان بۆ تیپی بەرگری (شین) داپۆشن.

ئاماژە

ناوبژیوان ئاماژەیە بۆ لێدانی سزای ناڕاستەوخۆ بە بەرزکردنەوەی قۆڵی ڕاست لە سەرووی سەرەوە؛ لێدانی سزای ڕاستەوخۆ بە درێژکردنەوەی قۆڵ بە شێوەیەکی ئاسۆیی ئاماژەی پێدەکرێت. شێوازێکی بەناوبانگ بۆ ناسینەوەی سیگناڵە جیاوازەکان ئەوەیە کە، بۆ لێدانی سزای ناڕاستەوخۆ، ناوبژیوان دەستی لە سەرووی سەرییەوە دەگرێت، پیتی «من» دروست دەکات، بۆ لێدانی سزای ناڕاستەوخۆ.

شوێن

لێدانی سزا لەو شوێنە وەرگیراوە کە پێشێلکارییەکە تێیدا ڕوویداوە، بەم جۆرە جگە لەمانەی خوارەوە:

ئەگەر ھێرشبەرەکە لە ناوچەی گۆڵی تیپی لێدانەکە بووبێت، دەتوانرێت لێدانی سزاکە لە ھەر شوێنێکی ناوچەی گۆڵەوە وەربگیرێت.
ئەگەر لێدانی سزای ناڕاستەوخۆ بۆ ھێرشبردنێک لە ناوچەی گۆڵی تیپی ھێرشبەردا بدرێت، لێدانەکە لە نزیکترین خاڵەوە لەسەر ھێڵی ناوچەی گۆڵ وەرگیراوە کە ھاوتەریب لەگەڵ ھێڵی گۆڵدا دەڕوات.
ئەگەر ھێرشەکە لە دەرەوەی گۆڕەپانی یارییەکە ڕوویدابێت، لێدانی سزا لە ھێڵی سنوورەوە دەگیرێت کە نزیکترینە لەو شوێنەی کە ھێرشەکە ڕوویداوە.
بۆ ھەندێک تاوانی تەکنیکی (یاریزانێکی یەدەگ یارییەک دەستپێدەکات بەبێ ئەوەی ناوبژیوان ئاگادار بکرێتەوە؛ یاریزانێک یان بەرپرسێکی تیپ بەبێ مۆڵەتی ناوبژیوان دەچێتە ناوچەی یاریکردن بەڵام بەبێ ئەوەی دەستوەردان لە یارییەکەدا بکات)یارییەکە بە لێدانی سزای ناڕاستەوخۆ لەو شوێنە دەستپێدەکات کە تۆپەکەی لێیە کاتێک بوو کە یاریکردن وەستا.

لێدان

تۆپەکە دەبێت جێگیر بێت و لەسەر زەوی بێت. یاریزانانی بەرامبەر دەبێت بەلایەنی کەمەوە ٩٫١٥ م (١٠ یاردە) لە تۆپەکەوە دوور بن تاوەکو لە یارییەکەدا بێت، مەگەر لەسەر ھێڵی گۆڵی خۆیان بن لە نێوان پۆستەکانی گۆڵدا. ئەگەر لێدانی سزا لە ناوچەی سزای تیپی لێدان وەرگیرا، ئەوا دەبێت بەرامبەرەکان لە دەرەوەی ناوچەی سزا بن. ئەگەر تیپی بەرگریکار "دیوار"ێک لە سێ یاریزان یان زیاتر پێکبھێنێت، ئەوا دەبێت ھەموو یاریزانە ھێرشبەرەکان لانیکەم ١ م (١ یاردە) لە دیوارەکەوە دوور بن تاوەکو تۆپەکە لە یاریکردندایە.

تۆپەکە ھەر کە لێیدرا دەبێتە یاریکردن و بە ڕوونی دەجووڵێت. دەبێت تۆپەکە لێبدرێت (ڕەنگە گۆڵپارێز تۆپەکە ھەڵنەگرێت). لێدانی سزا دەتوانرێت بە بەرزکردنەوەی تۆپ بە پێیەک یان ھەردوو پێ لە یەک کاتدا ئەنجام بدرێت. یاسایییە کە خۆنمایشکردن بۆ لێدانی سزا بۆ سەرلێشێواندنی ڕکابەرەکان. (ئەمە لێدانی سزا لە لێدانی سزا جیا دەکاتەوە، کە کاتێک یارییەکە تەواو بوو، خۆنمایشکردن نایاسایییە).

ڕەنگە یاریزانێک بەھۆی ھێرشبەری ئۆفسایدەوە لە لێدانی سزا سزا بدرێت. ئەمەش لێدانی سزا لە زۆربەی شێوازەکانی تری دەستپێکردنەوەی یارییەکە جیادەکاتەوە، کە لێیەوە ناتوانرێت یاریزانێک تاوانی ئۆفساید ئەنجام بدات.

تۆمارکردنی گۆڵ ڕاستەوخۆ لە لێدانی سزا

تۆپ دەڕوات ڕاستەوخۆ بۆ ناو	جۆری لێدانی سزا
	ڕاستەوخۆ	ناڕاستەوخۆ
گۆڵی ڕکابەرەکان	Goal scored	Goal-kick to opponents
گۆڵی خۆی	Corner-kick to opponents

ڕەنگە گۆڵێک ڕاستەوخۆ لە لێدانی سزای ڕاستەوخۆ بەرامبەر بە لایەنی بەرامبەر تۆمار بکرێت. ڕەنگە گۆڵێک ڕاستەوخۆ لە لێدانی سزای ناڕاستەوخۆ تۆمار نەکرێت، گۆڵی خودیش ڕەنگە ڕاستەوخۆ لە ھیچ لێدانی سزایەکەوە تۆمار نەکرێت. ئەگەر تۆپەکە ڕاستەوخۆ بچێتە ناو گۆڵی تیپی بەرامبەر لە لێدانی سزای ناڕاستەوخۆ، لێدانی گۆڵ دەدرێتە تیپی بەرامبەر. ئەگەر تۆپەکە ڕاستەوخۆ بچێتە ناو گۆڵی خۆی تیپی لێدەرەوە، لێدانی گۆشە دەبەخشرێتە تیپی بەرامبەر.

کاتێک لێدانی سزای ناڕاستەوخۆ درا، ناوبژیوان دەبێت قۆڵی بەرزکراوەی ڕاست بپارێزێت تا ئەو کاتەی لێدانەکە وەرگیراوە و تۆپەکە دەستی لە یاریزانێکی تر دەکەوێت، لە یاریکردن دەردەچێت، یان ڕوون دەبێتەوە کە ناتوانرێت ڕاستەوخۆ گۆڵ تۆمار بکرێت. ئەگەر ناوبژیوان نەیتوانی ئاماژە بەوە بکات کە لێدانی سزا ناڕاستەوخۆیە، و تۆپەکە ڕاستەوخۆ بچێتە ناو گۆڵی بەرامبەرەوە، ئەوا دەبێت لێدانەکە وەربگیرێتەوە.

پێشێلکاری و سزاکان

لە ساڵانی ڕابردوودا سپرای لەناوچوون بەکارھێنراوە بۆ ئاماژەدان بە کەمترین مەودا بۆ لێدانی سزا.

ئەگەر تۆپەکە بجوڵێت، یان لە شوێنێکی ھەڵەدا بێت، لێدانەکە وەرگیراوەتەوە. یاریزانێک کە لێدانی سزا لە شوێنی ھەڵە وەربگرێت بۆ ئەوەی بە زۆر دووبارە وەرگرتنەوەی یارییەکە بکاتەوە، یان لەڕادەبەدەر دەستپێکردنەوەی یارییەکە دوابخات، ئاگادار دەکرێتەوە.

ئەگەر یاریزانێکی بەرامبەر کەمتر بێت لە ٩٫١٥ م (١٠ یاردە) لەو شوێنەی کە لێدانەکە لێی گیراوە، ئەوا لێدانەکە دووبارە دەکرێتەوە مەگەر تیمی لێدانەکە ھەڵبژێرێت «لێدانی ئازادی خێرا» پێش ئەوەی بەرامبەرەکان بتوانن مەودای پێویست پاشەکشە بکەن. ھەروەھا ڕەنگە یاریزانی بەرامبەر ئاگادار بکرێتەوە (کارتی زەرد) بەھۆی ئەوەی نەیتوانیوە پاشەکشە بکات لە ٩٫١٥ م (١٠ یاردە)، یان بەھۆی ئەوەی بە ئەنقەست ڕێگری لە لێدانی سزای خێرا کردووە.

ئەگەر لێدەرەکە بۆ جاری دووەم دەست لە تۆپەکە بدات پێش ئەوەی دەستی لە یاریزانێکی تر بگات، لێدانی سزای ناڕاستەوخۆ دەدرێتە تیپی بەرامبەر، مەگەر ئەم دەست لێدانە دووەم تاوانێکی تۆپی دەستی نایاسایی بێت، لەم حاڵەتەدا لێدانی سزای ڕاستەوخۆ یان لێدانی سزا دەدرێت.

ئەگەر یاریزانێکی ھێرشبەر لە ماوەی ١ م (١ یاردە) لە «دیوارێک»ەوە بوەستێت کە ٣ یاریزانی بەرگریکار یان زیاتری تێدایە، لێدانی سزای ناڕاستەوخۆ دەدرێت بە تیپی بەرامبەر.

سەرچاوەکان

بەشداربووانی ویکیپیدیا، «Free kick (association football)»، ویکیپیدیای ئینگلیزی. سەردان لە ٥ی ئابی ٢٠٢٤.