Commons:Eerste stappen/Licentie bepalen
- Eerste stappen op Commons
- Doel van Commons (korte samenvatting)
- Een account aanmaken
- Uploaden van bestanden
- Licenties
- Advies en hulpmiddelen
- Gebruik van bestanden door derden
Hoe de juiste licentie te selecteren
Bij elke afbeelding die wordt geüpload, dient een licentie te worden aangegeven.
Het uitzoeken van de juiste licentie is een belangrijke zaak omdat alle afbeeldingen op Commons een vrije licentie moeten bezitten. Het licentiesjabloon dient om aan te geven dat u de rechten op de afbeelding bezit en dus niet andermans werk vrijgeeft! De diagram hieronder geeft de belangrijkste punten aan die bij de beslissing spelen.
Advies
- Over het algemeen geldt dat het vrijgeven van een bestand onder een vrije licentie een onomkeerbare beslissing is. De licentie kan, eenmaal gegeven, niet meer worden ingetrokken.
- Enkele vrije licenties bevatten automatisch meerdere versies van de betreffende inhoud, omdat volgens het toepasselijke recht die versies worden beschouwd als hetzelfde werk. Voorbeeld, u kunt bestanden in een thumbnail-formaat onder een Creative Commons licentie vrijgeven en de 'raw' versie en die met een betere resolutie onder een niet vrije licenties willen vrijgeven. Als u dat doet dan kan dat tot gevolg hebben dat het als het zelfde werk wordt beschouwd en de vrije licentie dan van toepassing is op al het werk.
- Als u een licentie aan gebruikers verleend om een versie van uw werk te gebruiken, dan kan dat ze ook het recht geven om alle versies te gebruiken. Dat verschilt natuurlijk per land of jurisdictie wat als een werk wordt beschouwd, bij een versie is belangrijk of er genoeg creatieve expressie is gebruikt in die versie. Details
- De eenvoudigste soort vrije bestanden zijn zelf getekende figuren. Zelf gemaakte foto's zijn iets problematischer, omdat bijvoorbeeld gefotografeerde herkenbare personen allen hun toestemming voor publicatie moeten geven. Dit geldt echter niet als de foto in de openbare ruimte genomen is, of bij foto's van bekende personen - tenzij de foto in de privé-omgeving van de betreffende persoon genomen is. Deze regels kunnen per land verschillen.
- Kunstwerken die blijvend in de openbare ruimte staan vallen in sommige landen (bijvoorbeeld Nederland, Duitsland, Zwitserland en Oostenrijk) onder panoramavrijheid. Andere landen hebben deze vrijheid echter niet (bijvoorbeeld Frankrijk en België). Foto's van kunstwerken in de openbare ruimte waarvoor panoramavrijheid geldt, kunnen zonder moeilijkheden worden geüpload. Als echter geen panoramavrijheid geldt, kan een dergelijke afbeelding niet worden geüpload. Een bekend voorbeeld zijn foto's van het Atomium in Brussel, die niet kunnen worden vrijgegeven.
- Ook als een object slechts tijdelijk in de openbare ruimte zichtbaar was, geldt daarvoor vaak geen panoramavrijheid. Een bekend voorbeeld daarvan zijn foto's van de in 1995 door Christo ingepakte Reichstag in Berlijn. Deze vallen niet onder panoramavrijheid ondanks dat het object zich in de publieke ruimte bevond. Voor kunstobjecten in musea of op privé-terrein is nadrukkelijk de toestemming van de maker nodig.
- De meeste afbeeldingen op internet kunnen niet zomaar naar Commons worden overgezet, tenzij de eigenaar expliciet vermeldt dat ze onder een vrije licentie vallen. Natuurlijk kunt u de eigenaar van de website wel om toestemming vragen, door een e-mail te sturen. Standaardbrieven en e-mails zijn hier te vinden. Als u op die manier toestemming voor het vrijgeven van een afbeelding verkrijgt, stuur de email dan door naar permissions-nl@wikimedia.org en verwijs naar de mail bij het uploaden. Wij raden aan om een standaardverklaring toe te voegen als bijlage zoals Commons:Email templates aan uw e-mail bij het vragen om toestemming.
- In de meeste landen komt werk 70 jaar na de dood van de maker vrij in het publiek domein. In bijna al zulke gevallen kunnen afbeeldingen of scans ervan onder een vrije licentie worden geüpload. Hieronder vallen ook latere reproducties van het werk door anderen, omdat een eigen auteursrecht alleen geldt als een bepaalde mate van creativiteit in het werk is gaan zitten. Op een afbeelding van een kunstwerk uit de 16e eeuw in een boek uit 2006 zitten bijvoorbeeld geen auteursrechten.
Op de pagina Commons:Licentiëring staat uitgebreidere informatie over auteursrechten, licenties en de verschillen hierin tussen landen.
Beschikbare licenties
| Term | Betekenis |
|---|---|
| Licentie | Een document dat aangeeft in hoeverre het gebruik van media is toegestaan. De licentie kan alleen aangegeven worden door de rechthebbende. |
| CC | Creative Commons, een organisatie die zich inzet voor het schrijven van licenties die publiek gebruik toestaan. Zulke licenties zijn te herkennen door de prefix CC. |
| Attribute ("vermelding") | De plicht de auteur te vermelden. In CC-licenties wordt dit afgekort tot BY. |
| Share-alike ("gelijk delen") | Licenties voor afgeleid werk van een bron waarop copyleft geldt |
| Copyleft | Meer vormen van gebruik zijn toegestaan dan bij traditionele licenties het geval is |
| Fair use | Het recht voor het publiek materiaal waarop auteursrechten gelden voor sommige doeleinden te gebruiken. Fair use bestaat niet in Nederland en België, wel in de VS en het Verenigd Koninkrijk. |
Als het bestand dat u wilt uploaden uw eigen werk is, heeft u een aantal verschillende licenties om uit te kiezen. Wanneer u geen belang hecht aan uw rechten en vooral snel een bestand wilt toevoegen, worden de opties onder "vrijste licenties" aangeraden. Als u bepaalde rechten voor uzelf wilt houden wordt aangeraden alle licenties te bestuderen en op basis van uw persoonlijke criteria een keuze te maken. Hieronder volgt een korte beschrijving van elke licentie, waarbij de door Commons aangeraden opties bovenaan staan.
Als u een licentie wilt geven die niet in de lijst staat, kan dit door niets in te vullen bij "Licentie" (laat de keuze staan op "Maak een keuze"), en de licentie later handmatig toe te voegen. Voor een lijst van alle toegestane licenties zie Commons:Auteursrechtentags. Dit wordt echter alleen aangeraden als u weet wat u doet, u moet hiervoor de exacte naam van het sjabloon voor de gewenste licentie kennen.
- "Ik weet niet wat de licentie is"
- Dat is geen geldige optie, maar een test om te zien dat je weet wat je doet. Bestanden die met deze optie worden geüpload worden verwijderd. In het bijzonder zijn Fair use en andere niet vrije licenties (zoals toestemming voor niet commercieel gebruik) niet toegestaan op Wikimedia Commons.
Vrijste licenties
- "Eigen werk, copyleft (Multi-licentie GFDL, alle CC-BY-SA)"
- Het is mogelijk uw eigen werk onder meerdere licenties te uploaden. Deze combinatie houdt in dat de auteur van het bestand moet worden vermeld en toekomstig afgeleid werk dezelfde licentie moet krijgen. Deze optie wordt aanbevolen, omdat het gebruik van het bestand makkelijk is terwijl u nog steeds enige rechten behoudt.
- "Eigen werk, copyleft (GFDL, CC-BY 4.0)"
- Een andere meervoudige licentie, deze optie vereist het noemen en/of vrijgeven van afgeleid werk onder vergelijkbare licenties.
- "Eigen werk, alle rechten afgestaan (Publiek domein)" ({{CC0}})
- Met deze optie geeft u iedereen toestemming uw werk te gebruiken voor welke doeleinden dan ook. Naamsvermelding is daarbij niet verplicht. Wanneer een bestand op deze manier eenmaal wordt vrijgegeven, kan de licentie niet weer worden ingetrokken. Alle rechten van de auteur vervallen dus, terwijl andere vrije licenties nog wel enige rechten bij de auteur houden.
Deze licenties zijn gemaakt door de Creative Commons, die een groep modulaire licenties heeft gemaakt die in meerdere combinaties gebruikt kunnen worden. Alle gepubliceerde versies van de twee licenties zijn geaccepteerd. In 2015 is de 4.0 versie de meest recente versie; de 2.0 versie wordt vaak gebruikt voor uploads uit Flickr omdat daar alleen die versie beschikbaar is. Bestanden die alleen beschikbaar zijn onder licenties die "Noncommercial" en/of "NoDerivatives" bevatten zijn niet vrij en het bestand kan daarom niet worden geaccepteerd.
Controlemogelijkheid
Nadat u uw keuze gemaakt heeft, is het een goed idee onderaan op "Dit bestand volgen" te klikken. U kunt dan op uw volglijst op commons zien welke veranderingen anderen in uw media aanbrengen. Op uw volglijst is te zien welke gebruikers veranderingen aanbrengen, samen met de datum en tijd waarop de verandering werd aangebracht en mogelijk commentaar dat erbij gegeven werd. De volglijst vindt u rechtsbovenaan ("mijn volglijst"), zodra u bent ingelogd op commons.
Het is mogelijk dat uw computer nadat u op "Bestand uploaden" klikt om toestemming vraagt, afhankelijk van de door u gebruikte software. Wanneer de upload compleet is zal de pagina van het nieuwe bestand automatisch laden.
Als u het bestand uploadde om te gebruiken op Wikipedia of een ander project dat Commons als opslagplek voor bestanden gebruikt, zult u nadat het bestand is geüpload nog altijd de betreffende pagina's op dat project moeten bewerken om de afbeelding daar zichtbaar te maken. Hierover kunt u meer lezen op de hulppagina's van het betreffende project. Voor de Nederlandse Wikipedia is hulp te vinden op deze pagina.
Verder lezen
Wikimedia Commons pagina's: