Australopithecus afarensis
| Delwedd:Lucy blackbg.jpg, Lucy Mexico.jpg | |
| Enghraifft o'r canlynol | ffosil (tacson)  |
|---|---|
| Math | early human migrations |
| Safle tacson | rhywogaeth |
| Rhiant dacson | Australopithecus |
| Dechreuwyd | Mileniwm 3900. CC |
| Daeth i ben | Mileniwm 2900. CC |
 Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia | |
| Australopithecus afarensis Amrediad amseryddol: Pliosen, 3.9–2.9 Miliwn o fl. CP | |
|---|---|
| |
| Adluniad o "Lucy" yn Museo Nacional de Antropología, Dinas Mecsico | |
| Dosbarthiad gwyddonol | |
| Teyrnas: | Animalia |
| Ffylwm: | Chordata |
| Dosbarth: | |
| Urdd: | Primates |
| Teulu: | Hominidae |
| Is-deulu: | Homininae |
| Genws: | Australopithecus |
| Rhywogaeth: | A. afarensis |
| Enw deuenwol | |
| Australopithecus afarensis Donald Johanson a Timothy White, 1978 | |
Hominid a fu'n byw ar y Ddaear oedd Australopithecus afarensis (Lladin: "Epa'r De o Afar"), Trigodd rhwng 3.9 a 2.9 miliwn o flynyddoedd yn ôl yng Ngorllewin Affrica.[1] Roedd yn hominid byr a thenau ei faint, yn eitha tebyg i Australopithecus africanus. Credir ei fod yn perthyn yn agos i'r genws Homo, sy'n cynnwys y bod dynol modern Homo sapiens naill ai'n uniongyrchol neu drwy hynafiad sydd eto i'w ganfod. Dyma berthynas agosaf Homo sapiens.[2] Mae 'Afar' yn derm sy'n deillio o bobl ac iaith, sy'n trigo ar 'Gorn Affrica', yn Ethiopia, ac ystyr 'Afar' yw 'Pobl Ddewr'.
Y ffosil enwocaf i'w ddarganfod yw rhan o ysgerbwd a elwir yn Lucy a drigodd 3.2 miliwn o flynyddoedd CP yn y wlad a elwir heddiw yn Ethiopia. Fe'i canfyddwyd gan Donald Johanson a'i gydweithwyr a fedyddiodd y sgerbwd yn 'Lucy' gan fod yr archaeolegwyr ar y pryd yn gwrando'n ddi-baid ar gân o'r un enw gan y Beatles, sef Lucy in the Sky with Diamonds.[3][4][5]
-
Adluniad fforensig o A. afarensis -
Adluniad o sgerbwd Lucy; Amgueddfa Hanes Naturiol, Cleveland -
Stamp gyda llun o Lucy
Anatomeg
[golygu | golygu cod]O'i gymharu gydag epaod modern a'r rhai sydd wedi darfod, mae gan A. afarensis ddannedd llai. Mae ganddo hefyd ymennydd llai: tuag 380–430 cm3 a gên sy'n ymthio allan, ac ymlaen.
Ceir cryn ddadlau ai creadur deudroed yn unig oedd, ynteu a oedd ar adegau'n goedrigol (arboreal). Mae esgyrn y dwylo, y traed, yr ysgwyddau'n awgrymu ei fod am ran helaeth o'r dydd ar ei draed, yn debyg iawn i fodau dynol modern.[6] Mae bysedd y dwylo a'r traed, fodd bynnag, yn grwm, er mwyn bachu brigau a changhennau, a chred rhai ei fod o bosib yn parhau i fyw yn y coed.
Gweler hefyd
[golygu | golygu cod]Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Prins, Harald E. L; Walrath, Dana; McBride, Bunny (2007). Evolution And Prehistory: The Human Challenge, by William A. Haviland, Harald E. L. Prins, Dana Walrath, Bunny McBride . ISBN 9780495381907.
- ↑ Cartmill, Matt; Fred H. Smith; Kaye B. Brown (2009). The Human Lineage. Wiley-Blackwell. t. 151. ISBN 978-0-471-21491-5.
- ↑ Johanson & Maitland 1981, tt. 283–297
- ↑ Johanson, D.C. (2009). "Lucy (Australopithecus afarensis)". In Michael Ruse & Joseph Travis (gol.). Evolution: The First Four Billion Years. Cambridge, Massachusetts: The Belknap Press of Harvard University Press. tt. 693–697. ISBN 978-0-674-03175-3.CS1 maint: uses editors parameter (link)
- ↑ Wood, B.A. (1994). "Evolution of australopithecines". In Jones, S., Martin, R. & Pilbeam, D. (gol.). The Cambridge Encyclopedia of Human Evolution. Cambridge, U.K.: Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-32370-3.CS1 maint: uses editors parameter (link) Also ISBN 0-521-46786-1 (paperback).
- ↑ Green, D. J.; Alemseged, Z. (2012). "Australopithecus afarensis Scapular Ontogeny, Function, and the Role of Climbing in Human Evolution". Science 338 (6106): 514–517. Bibcode 2012Sci...338..514G. doi:10.1126/science.1227123. PMID 23112331.