Neidio i'r cynnwys

Llanefydd

Oddi ar Wicipedia
Llanefydd
Mathpentref, cymuned Edit this on Wikidata
Poblogaeth590, 546 Edit this on Wikidata
Daearyddiaeth
SirConwy Edit this on Wikidata
GwladBaner Cymru Cymru
Arwynebedd3,074.11 ha Edit this on Wikidata
Cyfesurynnau53.223°N 3.527°W Edit this on Wikidata
Cod SYGW04000128 Edit this on Wikidata
Cod OSSH981706 Edit this on Wikidata
Gwleidyddiaeth
AS/au CymruDarren Millar (Ceidwadwyr)
AS/au y DUDavid Jones (Ceidwadwr)
Map

Pentref, cymuned a phlwyf eglwysig ym mwrdeistref sirol Conwy, Cymru, yw Llanefydd[1] neu Llannefydd.[2] Roedd yn rhan o Sir Ddinbych cynt. Mae'n bentref bychan a leolir tua 5 milltir i'r gogledd-orllewin o dref Dinbych a thua'r un pellter i'r de-orllewin o Lanelwy.

Canol pentref Llanefydd

Ceir dau sant ac un santes o'r enw Nefydd, i gyd yn perthyn i linach Brychan Brycheiniog, ond nid oes sicrwydd pa un ohonynt yw nawddsant y plwyf. Ceir Ffynnon Nefydd 300m o'r eglwys.

Tua milltir i gyfeiriad y gogledd-orllewin ceir Mynydd y Gaer a goronir gan fryngaer.

Enwogion y fro

[golygu | golygu cod]

Ceir tystiolaeth ddibynadwy fod Ithel Goch, tad y bardd enwog Iolo Goch, wedi ymsefydlu ar dir yn Llechwedd a Berain, yn y plwyf, ar ôl gorfod symud o Lewenni, ger Dinbych, mewn canlyniad i bolisi'r awdurdodau Seisnig o orfodi'r Cymry i symud o gyffiniau'r dref honno er mwyn sefydlu Saeson yn eu lle. Mae'n eithaf tebyg y bu gan Iolo Goch ei hun dŷ yn Llechwedd.[3]

Mae'r plwyf yn cynnwys Cefn Berain, lle ganed Catrin o Ferain, "Mam Cymru", chwedl ei chyfoeswyr, ac yma yn yr eglwys leol y claddwyd hi; mae'r bedd, bellach, ar goll.

Ganwyd yr anterliwtwr enwog Twm o'r Nant ym Mhenparchell Uchaf yn y plwyf yn 1739.

Henebion

[golygu | golygu cod]

Mae Crug Moel Fodiar, fel mae'r enw'n ei awgrymu ar Foel Fodiar, rhwng Cefn Berain a Llansannan; dwy km i'r de o Lannefydd. Crug crwn ydy o wedi'i godi gan bobl Oes Newydd y Cerrig neu Oes yr Efydd fel rhan o'u seremonïau neu i gladdu'r meirw.

Cyfrifiad 2011

[golygu | golygu cod]

Yng nghyfrifiad 2011 roedd y sefyllfa fel a ganlyn:[4][5][6]

Cyfrifiad 2011
Poblogaeth cymuned Llanefydd (pob oed) (590)
  
100%
Y nifer dros 3 oed sy'n siarad Cymraeg (Llanefydd) (348)
  
60.9%
:Y ganran drwy Gymru
  
19%
Y nifer sydd wedi'u geni yng Nghymru (Llanefydd) (441)
  
74.7%
:Y ganran drwy Gymru
  
73%
Y nifer dros 16 sydd mewn gwaith (Llanefydd) (48)
  
22.1%
:Y ganran drwy Gymru
  
67.1%

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. "Rhestr o Enwau Lleoedd Safonol Cymru". Llywodraeth Cymru. 13 Hydref 2021.
  2. British Place Names; adalwyd 20 Tachwedd 2021
  3. Dafydd Johnston, Iolo Goch (Cyfres Llên y Llenor, 1989.
  4. "Ystadegau Allweddol ar gyfer Cymru". Swyddfa Ystadegau Gwladol. Cyrchwyd 2012-12-12.. Poblogaeth: ks101ew. Iaith: ks207wa - noder mae'r canran hwn yn seiliedig ar y nier sy'n siarad Cymraeg allan o'r niferoedd sydd dros 3 oed. Ganwyd yng Nghymru: ks204ew. Diweithdra: ks106ew; adalwyd 16 Mai 2013.
  5. Canran y diwaith drwy Gymru; Golwg 360; 11 Rhagfyr 2012; adalwyd 16 Mai 2013
  6. Gwefan Swyddfa Ystadegau Gwladol; Niferoedd Di-waith rhwng 16 a 74 oed; adalwyd 16 Mai 2013.