Mari Griffith

Mari Griffith
Ganwyd	1940  Maesteg
Bu farw	13 Mai 2019  Pen-y-bont ar Ogwr
Man preswyl	Llanilltud Fawr
Dinasyddiaeth	Cymru
Galwedigaeth	cyflwynydd teledu, cyhoeddwr dilyniant, canwr, llenor, cyflwynydd, cyfarwyddwr, cyflwynydd radio, hanesydd celf
Gwefan	http://www.marigriffith.co.uk/

Darlledwraig, cantores a nofelydd oedd Mari Griffith (1940 – 13 Mai 2019).

Bywyd cynnar

Fe'i magwyd ym Maesteg yn ferch i brifathro ac actores amatur. Pan oedd yn ferch ifanc, daeth Richard Dimbleby i Faesteg i recordio eitem ar gyfer rhaglen Down Your Way ar y BBC Home Service. Roedd yn cyfweld ei chwaer Ann Griffiths am ei dawn yn chwarae'r delyn. Arhosodd am baned o de a chacen 'Victoria sponge' a sgwrsio gyda'r teulu. Cynigiodd Mari ddysgu Dimbleby i chwarae "Three Blind Mice" ar y delyn a dyna oedd cychwyn ei chariad at ddarlledu. Mynychodd ysgol Ramadeg Maesteg a dysgodd chwarae y piano a'r soddgrwth. Bu'n canu fel unawdydd i gyfeiliant ei chwaer ar y delyn. Profiad cynnar arall oedd ymddangos gyda'i chwaer ar raglen deledu All Your Own o Lundain.

Enillodd ysgoloriaeth i fynd i'r brifysgol yng Nghaerdydd, gyda anogaeth ei rhieni er ei bod eisiau bod yn gantores.

Gyrfa

Ei swydd cyntaf oedd fel aelod craidd o'r BBC Northern Singers, ym Manceinion. Er ei bod yn mwynhau'r cydweithio roedd hefyd yn mwynhau canu fel unawdydd a dysgodd chwarae'r gitâr i gyfeilio iddi'i hun. Ymddangosodd ar raglenni radio ac yna teledu yn ystod ei chyfnod yng ngogledd Lloegr. Cafodd ei gwahodd i fod yn gantores sefydlog ar raglen deledu Tich’s Space Trips lle gweithiodd gyda'r tafleisiwr Ray Allan ac yr arlunydd Tony Hart. Cafodd y cyfle hefyd i gyflwyno rhaglenni. Bu'n perfformio fel canwr gwerin yn ystod chwyldro cerddorol y 1960au. Cafodd wahoddiad unwaith i chwarae yn y Cavern Club, Lerpwl ond fe drodd y cynnig lawr.

Daeth yn ôl i Gymru wrth i BBC Cymru ddatblygu yr adran adloniant, gan weithio ar gontract gyda chriw o berfformwyr proffesiynol. Bu'n gweithio gyda Ronnie Williams ar y rhaglen ddychanol Stiwdio B ac aeth ymlaen i ymddangos yn rheolaidd ar y rhaglen Ryan a Ronnie. Roedd hefyd yn wyneb cyfarwydd ar y rhaglen gerddoriaeth Disc a Dawn.

Gweithiodd ar raglenni yn Llundain ar gyfer gwasanaeth BBC Schools lle gweithiodd gyda Ian Humphris ar nifer o gyfresi yn cynnwys Music Time ar BBC 2. Ail-recordiodd y catalog cyfan o hwiangerddi ar gyfer rhaglen Listen with Mother.

Roedd yn ymddangos yn rheolaidd ar y rhaglen Poems and Pints ar BBC Two, yn rhannu llwyfan gyda Philip Madoc a Max Boyce. Cafodd gyfres ei hun ar BBC Wales o'r enw With a Little Help ….

Yn 1978 cychwynnodd swydd barhaol fel cyhoeddwr dilyniant dwyieithog yn BBC Cymru, a oedd yn cynnwys cyhoeddi ar Radio Wales, Radio 3 a Radio Cymru. Cyflwynodd y cyngerdd cyntaf i'w ddarlledu o Neuadd Dewi Sant, Caerdydd yn 1982 a bu'n cyflwyno o Eisteddfod Ryngwladol Llangollen. Cafodd gyfle wedyn i sefydlu adran ar gyfer creu hyrwyddiadau rhaglenni teledu a hyfforddodd fel cyfarwyddwyr. Gadawodd y BBC gan weithio ar liwt ei hun, gyda'r cyfle i gynhyrchu a chyfarwyddo rhaglenni yng Nghymru a thu hwnt. Bu hefyd yn gweithio fel golygydd ar gyfer rhai o raglenni cerddoriaeth S4C.

Wedi ymddeol, cychwynnodd ysgrifennu nofelau ac yn 75 mlwydd oed cyhoeddoedd nofel wedi ei osod yn Oes y Tuduriaid, gyda ail nofel y flwyddyn ganlynol.

Bywyd personol

Roedd yn byw yn Llanilltud Fawr gyda'i phartner, Jonah Jones. Bu farw o ganser mewn hosbis ym Mhen-y-bont ar Ogwr.

Disgyddiaeth

• Carnival (EP 7", Cambrian – CEP 423, 1968)
• Welsh Folk (Albwm feinyl, Rediffusion – ZS 131, 1973)
• Another Round Of Poems And Pints (Cyfraniadau ar Albwm feinyl amlgyfrannog, EMI – NTS 150, 1978)
• Music Time (Albwm feinyl, BBC Records – RBT 14, 1972)

Llyfryddiaeth

• The Witch of Eye (Accent Press, Gorffennaf 2016, ISBN 9781783759507)
• Root of the Tudor Rose (Accent Press, Mehefin 2015, ISBN 9781783753291)
• Pretty Maids (Graffeg, Medi 2019, ISBN 9781912213856)

Dolenni allanol

• Gwefan swyddogol