Neidio i'r cynnwys

Plantaginaceae

Oddi ar Wicipedia
Teulu'r llyriad
Scoparia dulcis
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas: Plantae
Ddim wedi'i restru: Angiosbermau
Ddim wedi'i restru: Ewdicotau
Ddim wedi'i restru: Asteridau
Urdd: Lamiales
Teulu: Plantaginaceae
Juss.
Llwythi
  • Angelonieae
  • Antirrhineae
  • Callitricheae
  • Cheloneae
  • Digitalideae
  • Globularieae
  • Gratioleae
  • Hemiphragmeae
  • Plantagineae
  • Russelieae
  • Sipthorpieae
  • Veroniceae
Cyfystyron

Antirrhinaceae Pers.
Aragoaceae D.Don
Callitrichaceae Link nom. cons.
Chelonaceae Martinov
Digitalaceae Martinov
Ellisiophyllaceae Honda
Globulariaceae DC. nom. cons.
Gratiolaceae Martinov
Hippuridaceae Vest nom. cons.
Littorellaceae Gray
Psylliaceae Horan.
Sibthorpiaceae D.Don
Veronicaceae Cassel

Teulu o blanhigion blodeuol yw'r Plantaginaceae, neudeulu'r llyriad, sy'n perthyn i'r urdd Lamiales. Y teipdylwyth yw Plantago L., sy'n cynnwys P. major a P. coronopus.

Tan yn ddiweddar, roedd yn deulu bychan o fewn urdd ei hun – y Plantaginales – ond mae astudiaethau ffylogenetig, wedi eu crynhoi yn yr Angiosperm Phylogeny Group (APG), wedi dangos y dylai'r teulu gael ei gynnwys yn yr urdd Lamiales.

Trosolwg

[golygu | golygu cod]

Yn draddiodiadol, dim on tri genws oedd yn nheulu'r Plantaginaceae: Bougueria, Littorellaa Plantago. Fodd bynnag, mae ymchwil ffylogenetig wedi dangos fod y Plantaginaceae yn yr ystyr fanylaf wedi eu hamnythu o fewn y Scrophulariaceae (ond gan ffurfio grwp ac eithrio teipdylwyth y teulu hwnnw, Scrophularia). Er mai Veronicaceae (1782) yw'r enw hynnaf ar gyfer y grwp hwn, mae'r enw Plantaginaceae (1789) wedi ei warchod gan y Gyfundrefn Enwau Botanegol Ryngwladol (ICBN) ac mae ganddo felly flaenoriaeth dros unrhyw enw arall am deulu sy'n cynnwys y genws Plantago. Ar ben hynny, dydy enwau wedi eu cyhoeddi cyn 1789 ddim yn gymwys i gael eu gwarchod gan yr ICBN. Mae'r enw Antirrhinaceae wedi ei gynnig ar gyfer cael ei warchod yn lle'r enw Plantaginaceae.Yn y cyfamser, mae'r APG wedi derbyn yr enw Plantaginaceae

Yn yr ystyr ehangach, mae'r Plantaginaceae yn deulu amryfath a chosmopolitaidd ac i'w canfod yn bennaf mewn cylchfeydd tymherus. Mae'r grwp yn cynnwys llysiau, llwyni a hefyd rhai planhigion dyfrdrig gyda gwreiddiau (ee y genws Callitriche). Oherwydd yr amrywiaeth yma, mae amsgrifiad y teulu yn anodd i'w gadarnhau.[1]

Gall dail planhigion y Plantaginaceae fod yn droellog neu gyferbyn a'i gilydd, yn syml neu'n gyfansawdd.

Gall strwythur a ffurf y blodau amrywio. Mae gan rhai genera bedwar petal a phedwar sepal; mae gan aelodau erai bump i wyth o bob un.

Hadlestr neu gibyn (capsule) yw'r ffrwyth, sy'n ymagor trwy raniadau rhwng y celloedd.

Gaynerayabuelamiabchitobabi

[golygu | golygu cod]
Bacopa monnieri yn Hyderabad, India.
Achetaria azurea yn Kerala

Mae'r Plantaginaceae wedi iddo gael ei ehangu yn cynnwys 94 genws a tua 1,900 o rywogaethau.[2]Veronica yw'r genws mwyaf, gyda tua 450 rhywogaeth. Mae Veronica hefyd weithiau'n cynnwys y genera Hebe, Parahebe and Synthyris, oedd gynt yn cael eu trin fel genera ar wahan. Ar wahan i pan ddatganir yn wahanol, roedd pob aelod o'r Plantaginaceae gynt wedi ei gynnwys yn y Scrophulariaceae.

Llwyth Angelonieae
  • Angelonia Humb. & Bonpl.
  • Basistemon Turcz.
  • Melosperma Benth.
  • Monopera Barringer
  • Monttea Gay
  • Ourisia Comm. ex Juss.[3]
Llwyth Antirrhineae
  • Acanthorrhinum Rothm.
  • Albraunia Speta
  • Anarrhinum Desf.
  • Antirrhinum L.
  • Asarina Mill.
  • Chaenorhinum (DC.) Rchb.
  • Cymbalaria Hill
  • Epixiphium (Engelm. ex A.Gray) Munz
  • Galvezia Dombey ex Juss.
  • Gambelia Nutt.
  • Holmgrenanthe Elisens
  • Holzneria Speta
  • Howelliella Rothm.
  • Kickxia Dumort.
  • Linaria Mill.
  • Lophospermum D.Don
  • Mabrya Elisens
  • Maurandya Ortega
  • Misopates Raf.
  • Mohavea A.Gray
  • Neogaerrhinum Rothm.
  • Nuttallanthus D.A.Sutton
  • Pseudomisopates Güemes
  • Pseudorontium (A.Gray) Rothm.
  • Rhodochiton Zucc. ex Otto & A. Dietr.
  • Sairocarpus D.A.Sutton
  • Schweinfurthia A.Braun[4]
Llwyth Callitricheae
  • Callitriche L.
  • Hippuris L.[5]
Llwyth Cheloneae
  • Brookea Benth.
  • Chelone L.
  • Chionophila Benth.
  • Collinsia Nutt.
  • Keckiella Straw
  • Nothochelone (A.Gray) Straw
  • Penstemon Schmidel
  • Tonella Nutt. ex A.Gray
  • Uroskinnera Lindl.[6]
Llwyth  Digitalideae
  • Digitalis L.
  • Erinus L.[7]
Llwyth  Globularieae
  • Campylanthus Roth
  • Globularia L.
  • Poskea Vatke[8]
Llwyth Gratioleae
  • Achetaria Cham. & Schltdl.
  • Adenosma R.Br.
  • Bacopa Aubl.
  • Benjaminia Mart. ex Benj.
  • Boelckea Rossow
  • Capraria L.
  • Cheilophyllum Pennell ex Britton
  • Conobea Aubl.
  • Darcya B.L.Turner & C.C.Cowan
  • Deinostema T.Yamaz.
  • Dizygostemon (Benth.) Radlk. ex Wettst.
  • Dopatrium Buch.-Ham. ex Benth.
  • Fonkia Phil.
  • Geochorda Cham. & Schltdl.
  • Gratiola L.
  • Hydranthelium Kunth
  • Hydrotriche Zucc.
  • Ildefonsia Gardner
  • Leucospora Nutt.
  • Limnophila R.Br.
  • Maeviella Rossow
  • Mecardonia Ruiz & Pav.
  • Otacanthus Lindl.
  • Philcoxia P.Taylor & V.C.Souza
  • Schistophragma Benth. ex Endl.
  • Schizosepala G.M.Barroso
  • Scoparia L.
  • Sophronanthe Bentham
  • Stemodia L.
  • Tetraulacium Turcz.[9]
Llwyth  Hemiphragmeae
  • Hemiphragma Wall.[10]
Llwyth  Plantagineae
  • Aragoa Kunth
  • Littorella P.J.Bergius
  • Plantago L.[11]
Llwyth Russelieae
  • Russelia Jacq.
  • Tetranema Benth.[12]
Llwyth Sipthorpieae
  • Ellisiophyllum Maxim.
  • Sibthorpia L.[13]
Llwyth Veroniceae
  • Chionohebe B.G.Briggs & Ehrend.
  • Detzneria Schltr. ex Diels
  • Hebe Comm. ex Juss.
  • Kashmiria D.Y.Hong
  • Lagotis Gaertn.
  • Neopicrorhiza D.Y.Hong
  • Paederota L.
  • Parahebe W.R.B.Oliv.
  • Picrorhiza Royle ex Benth.
  • Scrofella Maxim.
  • Synthyris Benth.
  • Veronica L.
  • Veronicastrum Heist. ex Fabr.
  • Wulfenia Jacq.
  • Wulfeniopsis D.Y.Hong[14]

Genera wedi eu symud

[golygu | golygu cod]
  • Artanema D.Don → Linderniaceae
  • Bryodes Benth. → Phrymaceae
  • Bythophyton Hook.f. → Phrymaceae
  • Chamaegigas Dinter ex Heil → Linderniaceae
  • Craterostigma Hochst. → Linderniaceae
  • Dintera Stapf → Phrymaceae
  • Encopella Pennell → Phrymaceae
  • Legazpia Blanco → Linderniaceae
  • Limosella L. → Scrophulariaceae
  • Lindenbergia Lehm. → Orobanchaceae
  • Lindernia All. → Linderniaceae
  • Micranthemum Michx. → Linderniaceae
  • Microcarpaea R.Br. → Phrymaceae
  • Picria Lour. → Linderniaceae
  • Psammetes Hepper → Phrymaceae
  • Rehmannia Libosch. ex Fisch. & C.A.Mey. → Orobanchaceae
  • Torenia L. → Linderniaceae[15]

Cyfeiriadau

[golygu | golygu cod]
  1. ↑ Albach, D. C.; Meudt, H. M.; Oxelman, B. (2005). "Piecing together the "new" Plantaginaceae". American Journal of Botany 92 (2): 297–315. doi:10.3732/ajb.92.2.297. PMID 21652407. http://www.amjbot.org/cgi/content/full/92/2/297. Adalwyd 2018-06-27.
  2. ↑ Christenhusz, M. J. M.; Byng, J. W. (2016). "The number of known plants species in the world and its annual increase". Phytotaxa (Magnolia Press) 261 (3): 201–217. doi:10.11646/phytotaxa.261.3.1. http://biotaxa.org/Phytotaxa/article/download/phytotaxa.261.3.1/20598.
  3. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Angelonieae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  4. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Antirrhineae". Germplasm Resources Information Network. Cyrchwyd 2011-04-28.
  5. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Callitricheae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  6. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Cheloneae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  7. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Digitalideae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  8. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Globularieae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  9. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Gratioleae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  10. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Hemiphragmeae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  11. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Plantagineae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  12. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Russelieae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  13. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Sipthorpieae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  14. ↑ "GRIN Genera of Plantaginaceae tribe Veroniceae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2015-09-24. Cyrchwyd 2011-04-28.
  15. ↑ "GRIN genera sometimes placed in Plantaginaceae". Germplasm Resources Information Network. Archifwyd o'r gwreiddiol ar 2004-11-18. Cyrchwyd 2011-04-28.
Wedi dod o "https://cy.wikipedia.org/w/index.php?title=Plantaginaceae&oldid=11645295"