Rawabi
 | |
| Math | dinas  |
|---|---|
| Poblogaeth | 5,000 |
| Sefydlwyd |
|
| Cylchfa amser | UTC+2, UTC+03:00 |
| Iaith/Ieithoedd swyddogol | Arabeg |
| Daearyddiaeth | |
| Sir | Llywodraethiaeth Ramallah ac Al-Bireh |
| Gwlad | Gwladwriaeth Palesteina |
| Cyfesurynnau | 32.01°N 35.185°E |
 | |
Mae Rawabi (Arabeg: روابي, DMG Rawābī, "Y Bryniau") yn ddinas newydd Palesteinaidd Arabaidd ar tua 630 erw ym Mharth A yn Awdurdod Palesteina yn y Lan Orllewinol. Cafwyd anhawsterau yn ymwneud â'r helynt rhwng Israel a'r Palesteiniaid wrth godi'r ddinas newydd.
Cynllunio
[golygu | golygu cod]
Mae Bashar Masri, entrepreneur o Balesteina, yn adeiladu dinas newydd sbon 9 cilometr i'r gogledd o Ramallah ac i'r de o Nablus ger tref Bir Zait sy'n leoliad Prifysgol Birzeit. Mae'r ddinas wedi'i chynllunio ar gyfer 25,000 o bobl, ac ymhen amser at 40,000 o drigolion.[1][2] Adeiladir y ddinas gan gwmni Massar-Holding Masri o Ramallah mewn Partneriaeth Breifat Cyhoeddus (PPP) gydag Awdurdod Palesteina. Y bwriadu cwblhau'r prosiect gyda chymorth ariannol drwy adneuon a benthyciadau gan Gwmni Buddsoddi "Diar Real Estate", sy'n is-gwmni i Gronfa Olew a Nŵy y Qatar. Sefydlwyd y cyd-is-gwmni Bayti ("Fy Nhŷ") ar gyfer y prosiect. Cost cyfanswm y buddsoddiad yw tua $800 miliwn. Penderfynwyd ar y prosiect yng Nghynhadledd Buddsoddi Palesteina 2008.[3]
Mae'r ardal gynllunio gyfan wedi'i lleoli ym Mharth A, felly mae'r awdurdod cynllunio yn gorwedd gyda'r Awdurdod Cenedlaethol. Fodd bynnag, mae'r ffordd fynediad arfaethedig ar gyfer trigolion y dyfodol wedi'i lleoli'n rhannol ym Mharth C a reolir gan Israel. Nid yw trwydded gan awdurdodau Israel ar gael eto.[4] Cymeradwywyd ffordd dros dro ar gyfer traffig adeiladu ym mis Ionawr 2012. Heb adeiladu'r ffordd hon, roedd y datblygiad dan sylw.[5] Ar ôl sgyrsiau gyda'r diplomat Americanaidd ar gyfer y Dwyrain Canol gan George J. Mitchell ym mis Mai 2010, dangosodd lywodraeth Israel wedi dangos parodrwydd i ddarparu'r tir sydd ei angen ar gyfer adeiladu'r brif ffordd fynediad.[6]
Gwaith adeiladu
[golygu | golygu cod]
Dechreuodd y gwaith adeiladu cyntaf ar 1 Ionawr 2010. Yn gyntaf, ar lethrau mynydd teras eisoes, plannwyd cyfran o'r 25,000 o egin-blanhigion coed. Yn ogystal, dechreuodd ffyrdd adeiladu a'r sianeli ar gyfer cyflenwi trydan, nwy, dŵr ac ar gyfer gwaredu dŵr gwastraff.[7]
Er mwyn dangos cefnogaeth moesol i'r priosiect, cafwyd ymweliadau gan sawl aelod o'r gymuned fyd-eang. Ymwelodd cyn ymgeisydd arlywyddol yr Unol Daleithiau, John Kerry, ym mis Chwefror 2010, y safle adeiladu, yn ogystal â Tony Blair yn rhinwedd ei swydd fel un o Bedwarawd y Dwyrain Canol, ym mis Mehefin 2010, Ysgrifennydd Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig Ban Ki-Moon ym mis Ionawr 2012.[8]
Ym mis Mawrth 2010, cyhoeddodd Adran Masnach a Datblygu'r UD (USTDA) ddau gontract ar gyfer datblygiad pellach yn Rawabi. Bydd y contract cyntaf yn ariannu cymorth technegol ar gyfer datblygu technoleg gwybodaeth a chyfathrebu (TGCh) yn y ddinas newydd a bydd yr ail yn darparu cyllid ar gyfer astudiaeth ddichonoldeb ar gyfer adeiladu gwaith trin carthion yn Rawabi a'r cymunedau cyfagos.
Un o ofynion Masri, y mae'n rhaid i bob cwmni gadw atynt, yw na fydd "dim un sgriw a gynhyrchir mewn trefedigaeth Iddewig" (ar y Lan Orllewinnol) yn cael ei ddefnyddio ar gyfer y gwaith adeiladu. Mae cynnwys cwmnïau Israel, ar y llaw arall, yn ddymunol a hyd yn oed yn angenrheidiol. Mewn ymateb, ym mis Gorffennaf 2011, pasiwyd y gyfraith boicot yn y Knesset. Nid yw'r gyfraith hon, sy'n gwahardd boicot Israel neu hyd yn oed yr aneddiadau, yn effeithio ar Masri, ond gall fod yn broblem i gwmnïau Israel.[9]
Ym mis Mawrth 2013, cwblhawyd y cyntaf o 700 o unedau tai anorffenedig. Wedi hynny, bob mis, cwblhawyd 100 o unedau fflat newydd a'u meddiannu.
Yng ngwanwyn 2015, cytunodd awdurdodau Israel i ymuno â Rawabi gyda'r rhwydwaith dŵr yfed a weithredir gan Israel. Ers mis Ebrill 2015, mae digon o ddŵr wedi bod yn llifo ar gyfer y 1,200 cyntaf o drigolion Rawabi, a fydd yn cael ei ddrafftio erbyn 2016.
Gweinyddiaeth a Bywyd y Ddinas
[golygu | golygu cod]Ar 30 Mehefin, 2013, cynhaliodd cyngor y ddinas ei gyfarfod cyntaf dan gadeiryddiaeth maer llywodraeth Palesteina Majeed Abd Al-Fatah yn Rawabi.[10]
Agorwyd ysgol gyntaf Rawabi, ysgol cyfrwng Saesneg, Rawabi English Academy ym mis Medi 2016.[11].
Ceir hefyd ysbyty a chyfleusterau eraill yn y ddinas gan gynnwys amffitheatr sy'n eistedd 15,000 o bobl yn yr awyr agored.[11]
Dolenni
[golygu | golygu cod]- Gwefan Swyddogol rawabi.ps (Saesneg ac Arabeg)
- Fideos am Rawabi
- Florain Elsemüller: Die Musterstadt der Palästinenser (Dinas Gaerog y Palesteiniaid), Adroddiad ar gynnydd ac amcanion datblygu trefol ar 14 Mawrth 2016 (Almaeneg)
- Angela Schader, Gilles Steinmann: Rawabi: Scheitert ein palästinensischer Traum? – Ein Foto-Tableau von Andrea und Magda ("Rawabi: Diogelwch y freuddwyd Balesteinaidd?"), yn y Neue Zürcher Zeitung ar 25 Chwefror 2019 (Almaeneg)
- [1] Rawabi, une ville nouvelle en Cisjordanie, Sianel Arte, 26 Chwefror 2016 (3 munud, Ffrangeg)
Cyfeiriadau
[golygu | golygu cod]- ↑ Vorgriff auf den Palästinenserstaat. Der Standard, 21. Mai 2010
- ↑ Rawabi is building dreams brick by brick. Gulf News, 16. Jan. 2010
- ↑ Archifwyd (Dyddiad ar goll) yn ameinfo.com (Error: unknown archive URL) AMEinfo, 22 Mai 2008
- ↑ Schöner wohnen für moderne Palästinenser. NZZ, 24. Oktober 2010
- ↑ A new Palestinian city rises in the West Bank. Archifwyd 2012-08-03 yn archive.today CTV, 5. Februar 2012
- ↑ Signs of progress lacking as US envoy ends Mideast visit. Archifwyd 2010-05-23 yn y Peiriant Wayback AFP, 19. Mai 2010
- ↑ Archifwyd (Dyddiad ar goll) yn media.themedialine.org (Error: unknown archive URL) The Media Line, 14. Dezember 2009
- ↑ U.N. Leader Urges Israelis and Palestinians to Resume Talks. New York Times, 1 Chwefror 2012
- ↑ Building the Palestinien dream on a shaky ground, Ha-Aretz am 30. Juli 2011
- ↑ http://www.rawabi.ps/municipality.php
- ↑ 11.0 11.1 https://www.rawabi.ps/en/overview