Άντολφ Λος

Άντολφ Λόος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Adolf Loos (Γερμανικά)
Γέννηση	10  Δεκεμβρίου 1870 Μπρνο
Θάνατος	23  Αυγούστου 1933 Kalksburg ή Βιέννη
Τόπος ταφής	Κεντρικό Νεκροταφείο της Βιέννης
Χώρα πολιτογράφησης	Αυστρία Τσεχοσλοβακία Κισλεϊθανία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	Γερμανικά
Σπουδές	Πανεπιστήμιο εφαρμοσμένων τεχνών της Βιέννης Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο της Δρέσδης Stiftsgymnasium Melk
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	αρχιτέκτονας συγγραφέας architecture critic σχεδιαστής φωτογράφος καθηγητής θεωρητικός της τέχνης δοκιμιογράφος συλλέκτης τέχνης σχεδιαστής επίπλων
Αντιπρόσωπος	Artists Rights Society
Αξιοσημείωτο έργο	Λως Χάους Κατοικία Μίλλερ
Οικογένεια
Σύζυγος	Lina Loos Elsie Altmann-Loos Claire Beck Loos (από 1929)
Γονείς	Adolf Loos
Αδέλφια	Helene Dülberg
Σχετικά πολυμέσα

Ο Άντολφ Λος (Adolf Loos, 10 Δεκεμβρίου 1870 - 23 Αυγούστου 1933) ήταν Αυστριακός αρχιτέκτονας και πρωτοπόρος του σύγχρονου κινήματος.

Βιογραφία

Ο Άντολφ Λος (Adolf Franz Viktor Maria Loos) γεννήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου του 1870 στο Μπρνο, μια περιοχή της τότε Αυστροουγγαρίας (βρίσκεται στη σημερινή Τσεχία) λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Βιέννη. Ως γιος λιθοξόου, μεγάλωσε κοντά στο εργαστήριο παρακολουθώντας από κοντά την κατεργασία της πέτρας. Ο Λος ήταν μόλις 9 χρονών όταν έχασε τον πατέρα του. Ξεκινά τις σπουδές του στο Ράιχενμπεργκ ακολουθώντας τεχνική εκπαίδευση και συνεχίζει στη Δρέσδη σπουδάζοντας αρχιτεκτονική.

Το 1893 ταξιδεύει στην Αμερική όπου περνά τα επόμενα τρία χρόνια της ζωής του ασκώντας διάφορα επαγγέλματα καθώς δεν βρίσκει δουλειά ως αρχιτέκτονας. Εκεί επισκέπτεται τη Διεθνή Έκθεση (Chicago’s World Fair) και γνωρίζει τα πρωτοποριακά επιτεύγματα της Σχολής του Σικάγου και το έργο του Λούις Σάλλιβαν (Louis Sullivan).

Επιστρέφοντας στην Ευρώπη, εγκαθίσταται στη Βιέννη όπου έρχεται σε επαφή και αναπτύσσει στενές φιλίες με τον ποιητή Πίτερ Άλτενμπεργκ (Peter Altenberg'), τον συγγραφέα Καρλ Κράους (Karl Kraus) και τον μουσικοσυνθέτη Άρνολντ Σένμπεργκ (Arnold Schoenberg). Ξεκινά τη σταδιοδρομία του σχεδιάζοντας εσωτερικούς χώρους και αρθρογραφώντας σε εφημερίδες και περιοδικά για διάφορα θέματα από την ένδυση ως την αρχιτεκτονική.

Η προσωπική του ζωή ήταν ταραχώδης. Ο Λος συνδέθηκε με τέσσερις γυναίκες: τη Λίνα Όμπερτιμφλερ (Lina Obertimpfler), την Έλσι Άλτμαν (Elsie Altmann), την Κλαιρ Μπεκ (Claire Beck) και την Μπέσι Μπρους (Bessie Bruce). Με τις τρεις πρώτες υπήρξε παντρεμένος και όλοι του οι γάμοι κράτησαν για λίγα χρόνια. Ο Λος κατά τη διάρκεια της ζωής του ταξίδεψε σε πολλές Ευρωπαϊκές πόλεις όπως το Λονδίνο, το Παρίσι, το Βερολίνο, η Πράγα, η Βενετία, η Κοπεγχάγη και η Μαδρίτη καθώς και στην Ελλάδα, την Ιταλία και την Αλγερία, ενώ πέρασε σε κάποιες από αυτές μεγάλα διαστήματα της ζωής του. Τεράστιο ρόλο έπαιξαν γι’ αυτόν η αμερικάνικη και η αγγλική κουλτούρα από τις οποίες επηρεάστηκε βαθιά.

Στο τελευταίο του ταξίδι μετανάστευσε από τη Βιέννη στο Παρίσι το 1922, ύστερα από πρόσκληση του ντανταϊστή ποιητή Τριστάν Τζαρά (Tristan Tzara). Εκεί έμεινε για έξι χρόνια συναντώντας πολλούς καλλιτέχνες και αρχιτέκτονες της πρωτοπορίας όπως τον Λούρσατ (Lurçat), τον Λε Κορμπυζιέ (Le Corbusier) και τον Μοντριάν (Mondrian).

Το 1928 επιστρέφει στη Βιέννη όπου και μένει μέχρι το τέλος της ζωής του. Κλονισμένος από προβλήματα υγείας, σχεδόν κουφός και φτωχός, ο Λως πεθαίνει στις 23 Αυγούστου του 1933 στο νοσοκομείο του Κάλκσμπουργκ, κοντά στη Βιέννη.

Γραπτό Έργο

Ο Λος δημοσίευσε δύο βιβλία: το "Ins Leere gesprochen" και το "Trotzdem".

Το πρώτο περιλαμβάνει τα άρθρα και τα δοκίμια που δημοσίευσε ο Λος το διάστημα 1897-1900 αμέσως μετά την επιστροφή του από την Αμερική. Το δεύτερο συνίσταται από δημοσιεύσεις του την περίοδο 1900-1930. Αυτός ο τόμος μάλιστα εμπεριέχει και τα πιο φημισμένα του δοκίμια:

Το “Διακόσμηση Και Έγκλημα” (“Ornament und Verbrechen”) έκανε μεγάλη αίσθηση και θεωρείται το μανιφέστο της αφαιρετικής σύγχρονης αρχιτεκτονικής. Σε αυτό ο Λως καταγράφει την ουσία της δριμείας κριτικής του ενάντια στην διακοσμητική προσέγγιση των αρχιτεκτόνων και των καλλιτεχνών της βιεννέζικης σχολής Σεσσεσιόν (Secession). Παράλληλα, στάθηκε υπέρ της κλασσικής διακόσμησης κι εκείνης που προκύπτει από την υφή των επιφανειών διαφόρων υλικών, όπως το ξύλο και το μάρμαρο, στα οποία ενυπάρχουν εκ φύσεως τα γεωμετρικά μοτίβα. Πάντως, αν και ο ίδιος ξεκαθάρισε τη θέση του ενάντια στην πλήρη καταπίεση της διακόσμησης -και ειδικά για τους εσωτερικούς χώρους- η ουσία του έργου του παρερμηνεύτηκε κατ’ αυτόν τον τρόπο.

Το άλλο δοκίμιο, λιγότερο γνωστό αλλά εξίσου σημαντικό, ονομάζεται “Αρχιτεκτονική” (“Architektur”). Εδώ, ο Λος ασκεί κριτική πάνω στην αρχιτεκτονική της εποχής του, ξεδιπλώνοντας παράλληλα τις σκέψεις του για την τέχνη της μοντέρνας κατασκευής. Θεωρεί αναγκαίο τον διαχωρισμό της τέχνης από την αρχιτεκτονική. Σύμφωνα με τον Λως η τέχνη είναι προσωπική υπόθεση του καλλιτέχνη. Ένα σπίτι λοιπόν δεν μπορεί να είναι θέμα προσωπικού γούστου καθώς υπόκειται στη λειτουργική ανάγκη σε αντίθεση με ένα έργο τέχνης. Η μόνη εξαίρεση που κάνει είναι το μνημείο και ο τάφος. Η αρχιτεκτονική γι’ αυτόν , πρέπει αντί να καινοτομεί να μπορεί να ικανοποιεί τις ανάγκες της ανθρωπότητας έτσι όπως τίθενται.

Αρχιτεκτονικό έργο

Είσοδος του σπιτιού του Τριστάν Τζαρά στο Παρίσι

Το κτίριο του οίκου ανδρικής μόδας Goldman & Salatsch (1909-1911) στη Μιχαέλερπλάτς της Βιέννης ήταν το πρώτο του κτίριο. Η λιτή, κλασική μορφή προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων για την έλλειψη διακόσμησης.

Ο Λος είναι γνωστός κυρίως για τις ανακαινίσεις υπαρχόντων εσωτερικών χώρων σε διαμερίσματα, πολυτελή καταστήματα (κυρίως ένδυσης) και καφέ-μπαρ οι οποίες αποτελούν και την πλειοψηφία του έργου του, ενώ σημαντικό κομμάτι αποτελούν και μια σειρά μονοκατοικιών. Ο ίδιος υιοθέτησε μια απλή και κλασσική μορφή της αρχιτεκτονικής συνδυασμένη με στοιχεία της παραδοσιακής δόμησης.

Οι μονοκατοικίες που σχεδίασε είναι όγκοι πρισματικοί με κύριο στοιχείο τον κύβο και λιτές , λευκές επιφάνειες. Στους εσωτερικούς χώρους χρησιμοποιεί φυσικά υλικά όπως μάρμαρο και ξύλο με τα οποία ντύνει τις επιφάνειες των δαπέδων και των τοίχων.

Χαρακτηριστικό είναι το σύστημα σχεδιασμού Ράουμπλαν (Raumplan) που χρησιμοποίησε στις μονοκατοικίες και που σημαίνει σχέδιο χώρων. Πρόκειται για μια πολύπλοκη μέθοδο οργάνωσης του χώρου σύμφωνα με την οποία ένα κτίριο δεν αποτελείται από τυποποιημένους ορόφους αλλά από πολυεπίπεδους χώρους με διαφορετικά ύψη. Ο όρος Ράουμπλαν δεν δόθηκε από τον ίδιο αλλά από τον Χάινριχ Κούλκα (Heinrich Kulka), μαθητή και κοντινού βοηθού του.

Πέρα από αυτά ο Λως ασχολήθηκε και με κτίρια πολλαπλών χρήσεων, με εργατικές κατοικίες και με τη μελέτη μνημειακών κτιρίων συμβόλων.

Τα πιο γνωστά έργα

• 1899 - Café Museum, Βιέννη
• 1908 - American Bar (formerly called the Kärntner Bar), Βιέννη
• 1910 - Steiner House, Βιέννη
• 1910 - Goldman & Salatsch Building, Βιέννη
• 1925 - Maison Tzara, Παρίσι (Μονμάρτη)
• 1926 - Villa Moller, Βιέννη
• 1928 - Villa Müller, Πράγα

Βιβλιογραφία

• K. Frampton, “ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ, Ιστορία και κριτική”, Εκδόσεις ΘΕΜΕΛΙΟ, Αθήνα, 2009
• P. Tournikiotis, “ADOLF LOOS”, Princeton Architectural Press, Princeton, 2002
• R. Bock, “ADOLF LOOS , Works and projects”, SKIRA, Μιλάνο, 2007
• H. H. Arnason, “ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΤΕΧΝΗΣ, Ζωγραφική, Γλυπτική, Αρχιτεκτονική, Φωτογραφία“, Θεσσαλονίκη, Εκδόσεις ΕΠΙΚΕΝΤΡΟ, 2006