Χαντίθ

Με τον όρο Χαντίθ (αραβικά: حديث) αναφερόμαστε στην ισλαμική παράδοση που παραδίδει τα λόγια και τις πράξεις του προφήτη Μωάμεθ ή ακόμα την έγκρισή του για ό,τι ειπώθηκε ή τελέστηκε ενώπιόν του. Η λογοτεχνία των χαντίθ αναγνωρίζεται σήμερα ως βασικό θεμέλιο του Ισλάμ, δεύτερη σε αξία μετά το Κοράνιο. Μετά το θάνατο του Μωάμεθ, το Κοράνιο παρέμενε η κύρια πηγή καθοδήγησης των πιστών, ωστόσο σταδιακά, και καθώς νέα προβλήματα παρουσιάζονταν, δημιουργήθηκε η ανάγκη ύπαρξης μιας δευτερεύουσας επικουρικής πηγής.

Με τη συστηματοποίηση της καταγραφής των παραδόσεων και τη δημιουργία των πρώτων γραπτών συλλογών, τα χαντίθ αποτελούνταν από δύο διακριτά μέρη: την αλυσίδα των ανθρώπων που μετέδωσαν κάθε καταγεγραμμένη παράδοση (ισνάντ ή σανάντ) και το κείμενο της παράδοσης (ματν). Αρχικά, οι πρώτες συλλογές συγκέντρωναν τις παραδόσεις που παρέδιδε κάθε ακόλουθος του Μωάμεθ. Σύντομα διαπιστώθηκε πως αυτή η ταξινόμηση δημιουργούσε πρακτικά προβλήματα, καθώς υπήρχε συχνά η ανάγκη αναζήτησης μιας παράδοσης με βάση το θέμα που διαπραγματευόταν, γεγονός που οδήγησε στην ανάπτυξη ανάλογων συλλογών.

Η μελέτη των χαντίθ ονομάζεται «ουλούμ αλ-χαντίθ» (αραβ. علم الحديث, ulūm al-ḥadīth, μτφρ. «επιστήμη των χαντίθ») και συνίσταται στη διερεύνηση της αυθεντικότητας των παραδόσεων. Έξι συλλογές θεωρούνται εγκυρότερες. Μεγαλύτερο κύρος έχουν εκείνες του ιμάμη αλ-Μπουχαρί (θαν. 870) και του Μουσλίμ (θαν. 271/875), ενώ ακολουθούν τα χαντίθ των Αμπού Νταούντ (θαν. 888), αλ-Τιρμίντι (θαν. 279/892), αλ Νασάι (θαν. 303/915) και ιμπν Ματζάχ (θαν. 273/886). Οι συλλογές αυτές αναγνωρίζονται από τους Σουνίτες. Οι Σιίτες αναγνωρίζουν χαντίθ που με αναδρομή στο παρελθόν μπορούν να αποδοθούν στην οικογένεια του Αλί ιμπν Αμπού Τάλιμπ. Οι μελετητές των χαντίθ διακρίνουν τρεις κατηγορίες σύμφωνα με την αξιοπιστία τους: τα Σαχίχ (ṣaḥīḥ), δηλ. γνήσιες συλλογές για τις οποίες επαληθεύεται η αλυσίδα διάδοσης των παραδόσεων και το κείμενό τους, τα Χασάν (ḥasan) που θεωρούνται αξιόπιστα όσον αφορά στις παραδόσεις που παραδίδουν, αλλά αμφισβητείται η αλυσίδα διάδοσής τους και τα Νταΐφ (ḍaˤīf) των οποίων αμφισβητείται τόσο το περιεχόμενο όσο και η πορεία διάδοσης των παραδόσεων.

Πηγές

• Bosworth, C.E, Van Donel, E., Heinrichs, W.P., Pellat, Ch. (1991). The Encyclopedia of Islam, Vol. 3, E.J. Brill, Leiden

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Διαδικτυακή βιβλιοθήκη χαντίθ