gdyby
Lower Sorbian
editEtymology
editUniverbation of gdyž (“if”) + by (“would”)
Pronunciation
editVerb
editgdyby (defective, invariable)
- if…would
Old Polish
editEtymology
editFrom gdy + -by. First attested in 1418.
Pronunciation
editConjunction
editgdyby
- (attested in Greater Poland) introduces an unreal conditional; if
- 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 31:
- Gdyby ktho kogo zabyl, ranyl, yako mayą na nye doszwyaczycz
- [Gdyby kto kogo zabił, ranił, jako mają na nie doświaczyć]
- 1895 [1418], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici[1], volume VIIIa, page 144:
- A gdibi bil plascza ne wrzocil, tegdy tego rakoyemstwa przoszen
- [A gdyby był płaszcza nie wrocił, tegdy tego rękojemstwa prożen]
- 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 37:
- Gdyby ktho mowyl o rayczach przed dzyedzycznym panem. Pythalysczye nasz o prawo thymy szlowy: Gdyby kthory czlowyek rzekl przed dzyedzycznym paanem o rayczach mowyącz, aby nye byly prawdzywy..., czo then za tho przepadl?
- [Gdyby kto mowił o rajcach przed dziedzicznym panem. Pytaliście nas o prawo tymi słowy: Gdyby ktory człowiek rzekł przed dziedzicznem pa[a]nem o rajcach mowiąc, aby nie byli prawdziwi..., co ten za to przepadł?]
- 1858 [1498], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich[2], 2 edition, volume VI, page 273:
- Gdibi sią w sądzie zwada stala (de trubatione iuris)
- [Gdyby się w sądzie zwada stała (de trubatione iuris)]
- The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
- to, so that, in order to
- Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[3], page 549:
- Alye tego myly Cristus yavnye nye rzekl, gdyby yny slyschely, alye ysch tego nye baczyly, bo nye chczyal myly Krystus grzecha Iudaschova
- [Ale tego miły Krystus jawnie nie rzekł, gdyby ini słyszeli, ale iż tego nie baczyli, bo nie chciał miły Krystus [zjawiać] grzecha Judaszowa]
- to, so that, in order to
Derived terms
editconjunctions
Descendants
editReferences
edit- Bańkowski, Andrzej (2000) “gdyby”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
- B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “gdyby”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
Polish
editEtymology
editInherited from Old Polish gdyby. By surface analysis, gdy + -by.
Pronunciation
editConjunction
editgdyby
- introduces an unreal conditional; if
- Near-synonyms: jakby, jeśliby, jeżeliby, żeby
- Gdybym miał więcej pieniędzy, kupiłbym nowy samochód. ― If I had more money, I would buy a new car.
- Byłoby nam cieplej, gdybyś nie otworzył okna! ― We would be warmer if you hadn’t opened the window!
- Gdybym był wiedział, że się przewrócę, to bym usiadł. ― If I had known that I would fall over, I would have sat down.
- used to introduce a polite suggestion; what if
- expresses optative meaning; if only
- Near-synonym: żeby
- (obsolete) as though
- Synonym: jakby
Declension
editCombined forms of gdyby
Derived terms
editadverb
conjunction
noun
particle
phrase
verbs
- gdybać impf
Trivia
editAccording to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), gdyby is one of the most used words in Polish, appearing 25 times in scientific texts, 1 time in news, 27 times in essays, 67 times in fiction, and 103 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 223 times, making it the 248th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]
References
editFurther reading
edit- gdyby in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
- gdyby in Polish dictionaries at PWN
- Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “gdyby”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
- “GDYBY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2008 January 14
- Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “gdyby”, in Słownik języka polskiego
- Aleksander Zdanowicz (1861) “gdyby”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
- J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “gdyby”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 814
- gdyby in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego
Silesian
editEtymology
editInherited from Old Polish gdyby. By surface analysis, gdy + -by.
Pronunciation
editConjunction
editgdyby
- introduces an unreal conditional; if
Declension
editCombined forms of gdyby
Further reading
edit- gdyby in silling.org
Categories:
- Lower Sorbian univerbations
- Lower Sorbian terms with IPA pronunciation
- Lower Sorbian lemmas
- Lower Sorbian verbs
- Lower Sorbian defective verbs
- Old Polish terms suffixed with -by
- Old Polish terms with IPA pronunciation
- Old Polish lemmas
- Old Polish conjunctions
- Greater Poland Old Polish
- Old Polish terms with quotations
- Old Polish terms with uncertain meaning
- Polish terms inherited from Old Polish
- Polish terms derived from Old Polish
- Polish terms suffixed with -by
- Polish 2-syllable words
- Polish terms with IPA pronunciation
- Polish terms with audio pronunciation
- Rhymes:Polish/ɘbɘ
- Rhymes:Polish/ɘbɘ/2 syllables
- Polish lemmas
- Polish conjunctions
- Polish terms with usage examples
- Polish terms with obsolete senses
- Silesian terms inherited from Old Polish
- Silesian terms derived from Old Polish
- Silesian terms suffixed with -by
- Silesian terms with IPA pronunciation
- Rhymes:Silesian/ɪbɪ
- Rhymes:Silesian/ɪbɪ/2 syllables
- Silesian lemmas
- Silesian conjunctions