Lower Sorbian

edit

Etymology

edit

Univerbation of gdyž (if) +‎ by (would)

Pronunciation

edit

Verb

edit

gdyby (defective, invariable)

  1. if…would

Old Polish

edit

Etymology

edit

From gdy +‎ -by. First attested in 1418.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): (10th–15th CE) /ɡdɨbɨ/
  • IPA(key): (15th CE) /ɡdɨbɨ/

Conjunction

edit

gdyby

  1. (attested in Greater Poland) introduces an unreal conditional; if
    • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 31:
      Gdyby ktho kogo zabyl, ranyl, yako mayą na nye doszwyaczycz
      [Gdyby kto kogo zabił, ranił, jako mają na nie doświaczyć]
    • 1895 [1418], Archiwum Komisji Prawniczej. Collectanea ex Archivo Collegii Iuridici[1], volume VIIIa, page 144:
      A gdibi bil plascza ne wrzocil, tegdy tego rakoyemstwa przoszen
      [A gdyby był płaszcza nie wrocił, tegdy tego rękojemstwa prożen]
    • 1858 [c. 1408], Wojciech Szurkowski z Ponieca, “Wyroki sądów miejskich czyli ortyle [Urban court rulings i.e. "Ortyls"]”, in Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich [History of Slavic lawmaking], volume 6, Poniec, page 37:
      Gdyby ktho mowyl o rayczach przed dzyedzycznym panem. Pythalysczye nasz o prawo thymy szlowy: Gdyby kthory czlowyek rzekl przed dzyedzycznym paanem o rayczach mowyącz, aby nye byly prawdzywy..., czo then za tho przepadl?
      [Gdyby kto mowił o rajcach przed dziedzicznym panem. Pytaliście nas o prawo tymi słowy: Gdyby ktory człowiek rzekł przed dziedzicznem pa[a]nem o rajcach mowiąc, aby nie byli prawdziwi..., co ten za to przepadł?]
    • 1858 [1498], Wacław Aleksander Maciejowski, editor, Historia prawodawstw słowiańskich[2], 2 edition, volume VI, page 273:
      Gdibi sią w sądzie zwada stala (de trubatione iuris)
      [Gdyby się w sądzie zwada stała (de trubatione iuris)]
  2. The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
    1. to, so that, in order to
      • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa[3], page 549:
        Alye tego myly Cristus yavnye nye rzekl, gdyby yny slyschely, alye ysch tego nye baczyly, bo nye chczyal myly Krystus grzecha Iudaschova
        [Ale tego miły Krystus jawnie nie rzekł, gdyby ini słyszeli, ale iż tego nie baczyli, bo nie chciał miły Krystus [zjawiać] grzecha Judaszowa]

Derived terms

edit
conjunctions

Descendants

edit
  • Polish: gdyby
  • Silesian: gdyby

References

edit
  • Bańkowski, Andrzej (2000) “gdyby”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “gdyby”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN

Polish

edit

Etymology

edit

Inherited from Old Polish gdyby. By surface analysis, gdy +‎ -by.

Pronunciation

edit
 
  • Audio:(file)
  • Rhymes: -ɘbɘ
  • Syllabification: gdy‧by

Conjunction

edit

gdyby

  1. introduces an unreal conditional; if
    Near-synonyms: jakby, jeśliby, jeżeliby, żeby
    Gdybym miał więcej pieniędzy, kupiłbym nowy samochód.If I had more money, I would buy a new car.
    Byłoby nam cieplej, gdybyś nie otworzył okna!We would be warmer if you hadn’t opened the window!
    Gdybym był wiedział, że się przewrócę, to bym usiadł.If I had known that I would fall over, I would have sat down.
  2. used to introduce a polite suggestion; what if
  3. expresses optative meaning; if only
    Near-synonym: żeby
  4. (obsolete) as though
    Synonym: jakby

Declension

edit

Derived terms

edit
adverb
conjunction
noun
particle
phrase
verbs

Trivia

edit

According to Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej (1990), gdyby is one of the most used words in Polish, appearing 25 times in scientific texts, 1 time in news, 27 times in essays, 67 times in fiction, and 103 times in plays, each out of a corpus of 100,000 words, totaling 223 times, making it the 248th most common word in a corpus of 500,000 words.[1]

References

edit
  1. ^ Ida Kurcz (1990) “gdyby”, in Słownik frekwencyjny polszczyzny współczesnej [Frequency dictionary of the Polish language] (in Polish), volume 1, Kraków, Warszawa: Polska Akademia Nauk. Instytut Języka Polskiego, page 125

Further reading

edit
  • gdyby in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • gdyby in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “gdyby”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • GDYBY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 2008 January 14
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “gdyby”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “gdyby”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1900), “gdyby”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 1, Warsaw, page 814
  • gdyby in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

edit

Etymology

edit

Inherited from Old Polish gdyby. By surface analysis, gdy +‎ -by.

Pronunciation

edit
  • IPA(key): /ˈɡdɪ.bɪ/
  • Rhymes: -ɪbɪ
  • Syllabification: gdy‧by

Conjunction

edit

gdyby

  1. introduces an unreal conditional; if

Declension

edit

Further reading

edit