obcy

See also: ôbcy

Old Polish

Etymology

Inherited from Proto-Slavic *obьťь. First attested in the 15th century.

Pronunciation

• IPA^(key): (10^th–15^th CE) /ɔpt͡sɨː/
• IPA^(key): (15^th CE) /ɔpt͡sɨ/

Adjective

obcy

1. (sometimes nominalized, attested in Masovia, Greater Poland) foreign, alien (not belonging to a particular group)
   • 1895 [1448–1450], Mikołaj Suled, edited by Franciszek Piekosiński, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich, Kodeks Świętosławów, Warka, page 101:

     Ma pan oswyatczicz dwyema lawnykoma wlostnyma, acz ye ma, albo opcyma

     [Ma pan oświadczyć dwiema ławnikoma włostnyma, acz je ma, albo obcyma]

   • 1856-1870 [1432], Antoni Zygmunt Helcel, editor, Starodawne Prawa Polskiego Pomniki‎^[1], volume II, number 2454:

     Alii multi nobiles presentes de alienis, videlicet z opczich,... testati sunt, quod ita est

     [Alii multi nobiles presentes de alienis, videlicet z obcych,... testati sunt, quod ita est]

   • 1868 [1447], Akta grodzkie i ziemskie z czasów Rzeczypospolitej Polskiej : z archiwum tak zwanego bernardyńskiego we Lwowie w skutek fundacyi śp. Alexandra hr. Stadnickiego‎^[2], volume II, page 131:

     Scultetus vero nobis et aliis quibuscumque personis, tam propriis inhabitatoribus, quam extraneis vlg. opczym, dum per ipsos fuerit citatus littera cittatoria sigillata nostra, non coram alio respondere debebit, nisi coram residencia septem scultetorum iuratorum

     [Scultetus vero nobis et aliis quibuscumque personis, tam propriis inhabitatoribus, quam extraneis vlg. obcym, dum per ipsos fuerit citatus littera cittatoria sigillata nostra, non coram alio respondere debebit, nisi coram residencia septem scultetorum iuratorum]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[3], page 372:

     Krolyevye zyemsczy od kogo byorą dan..., od szynow czyly od opczych (a filiis suis an ab alienis Mat 17, 24)?

     [Krolewie ziemszczy od kogo biorą dań..., od synów [swoich] czyli od obcych (a filiis suis an ab alienis Mat 17, 24)?]

   • Middle of the 15th century, Rozmyślanie o żywocie Pana Jezusa‎^[4], page 400:

     Nye yest nyyeden nalyezon, kto by szyą vroczyl a dal chvalą bogv, yedno ten opczy (nisi hic alienigena Luc 17, 18)

     [Nie jest nijeden nalezion, kto by się wrócił a dał chwałę Bogu, jedno ten obcy (nisi hic alienigena Luc 17, 18)]

   • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 49r:

     Extraneus eyn auszlender opczy czvdzy

     [Extraneus eyn auszlender obcy czudzy]

2. (attested in Masovia) strange, unknown, unfamiliar
   • 1950 [1488], Władysław Kuraszkiewicz, Adam Wolff, editors, Zapiski i roty polskie XV-XVI wieku z ksiąg sądowych ziemi warszawskiej, number 1588, Warsaw:

     Jakom ya nye srzadzyla any sesslala syedmy person obczych, nyeznayomych do domv Jana... w noczy gyego schvkacz y dobywacz

     [Jakom ja nie srządziła ani sesłała siedmi person obcych, nieznajomych do domv Jana... w nocy jego szukać i dobywać]

3. (attested in Lesser Poland) The meaning of this term is uncertain. Possibilities include:
   1. shared, common
      • 1895 [Fifteenth century], Franciszek Piekosiński, editor, Tłumaczenia polskie statutów ziemskich. Kodeks Działyńskich I‎^[5], Lesser Poland, page 1:

        Ale ysze nawiączsza dobrocz gest od lvdzi na swiecze sprawiedlywoscz mylowacz, czvdzego nye drapacz, opczego a swego podlvg boszey woley... vszywacz

        [Ale iże nawięcsza dobroć jest od ludzi na świecie sprawiedliwość miłować, cudzego nie drapać, obcego a swego podług bożej wolej... używać]

Derived terms

nouns

• obczyzna

 

verbs

• obcować impf

 

Related terms

nouns

• obcowanie

 

Descendants

• Polish: obcy, obski (Western Greater Poland)
• Silesian: ôbcy

References

• Boryś, Wiesław (2005) “obcy”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
• Mańczak, Witold (2017) “obcy”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
• Bańkowski, Andrzej (2000) “obcy”, in Etymologiczny słownik języka polskiego [Etymological Dictionary of the Polish Language] (in Polish)
• B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “obcy”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
• Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “obcy”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

Alternative forms

• obski (Western Greater Poland)

Etymology

Inherited from Old Polish obcy.

Pronunciation

 

• IPA^(key): /ˈɔp.t͡sɘ/

• (Middle Polish) IPA^(key): /ˈɔp.t͡sɨ/

• Audio:

  (file)

• Rhymes: -ɔpt͡sɘ
• Syllabification: ob‧cy

Adjective

obcy (comparative bardziej obcy, superlative najbardziej obcy, derived adverb obco)

1. (sometimes nominalized) unfamiliar, strange, foreign (not known to someone) [with dative ‘to whom’]

   Synonym: nieznany

2. strange, foreign (unrelated by blood) [with dative ‘to whom’]
3. foreign (not belonging)
4. (sometimes nominalized) foreign (belonging to a different culture, e.g. languages)
5. (nominalized, science fiction, ufology) extraterrestrial, alien (not coming from Earth)
6. unfamiliar, strange, foreign (atypical to something)

Declension

Declension of obcy (hard)

singular					plural
	masculine animate	masculine inanimate	feminine	neuter	virile (= masculine personal)	non-virile
nominative	obcy		obca	obce	obcy	obce
genitive	obcego		obcej	obcego	obcych
dative	obcemu		obcej	obcemu	obcym
accusative	obcego	obcy	obcą	obce	obcych	obce
instrumental	obcym		obcą	obcym	obcymi
locative	obcym		obcej	obcym	obcych

Derived terms

adverbs

• w obce ręce

 

nouns

• ciało obce
• obcość
• obczyzna

 

Further reading

• obcy in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
• obcy in Polish dictionaries at PWN
• Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “obcy”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
• “OBCY”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century], 08.09.2008
• Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “obcy”, in Słownik języka polskiego
• Aleksander Zdanowicz (1861) “obcy”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
• J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1904), “obcy”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 3, Warsaw, page 444