चित्ति

Sanskrit

Alternative scripts

Alternative scripts

• চিত্তি (Assamese script)
• ᬘᬶᬢ᭄ᬢᬶ (Balinese script)
• চিত্তি (Bengali script)
• 𑰓𑰰𑰝𑰿𑰝𑰰 (Bhaiksuki script)
• 𑀘𑀺𑀢𑁆𑀢𑀺 (Brahmi script)
• စိတ္တိ (Burmese script)
• ચિત્તિ (Gujarati script)
• ਚਿਤ੍ਤਿ (Gurmukhi script)
• 𑌚𑌿𑌤𑍍𑌤𑌿 (Grantha script)
• ꦕꦶꦠ꧀ꦠꦶ (Javanese script)
• 𑂒𑂱𑂞𑂹𑂞𑂱 (Kaithi script)
• ಚಿತ್ತಿ (Kannada script)
• ចិត្តិ (Khmer script)
• ຈິຕ຺ຕິ (Lao script)
• ചിത്തി (Malayalam script)
• ᢜᡳᢠᢠᡳ (Manchu script)
• 𑘓𑘱𑘝𑘿𑘝𑘱 (Modi script)
• ᢋᠢᢐᢐᠢ (Mongolian script)
• 𑦳𑧒𑦽𑧠𑦽𑧒 (Nandinagari script)
• 𑐔𑐶𑐟𑑂𑐟𑐶 (Newa script)
• ଚିତ୍ତି (Odia script)
• ꢗꢶꢡ꣄ꢡꢶ (Saurashtra script)
• 𑆖𑆴𑆠𑇀𑆠𑆴 (Sharada script)
• 𑖓𑖰𑖝𑖿𑖝𑖰 (Siddham script)
• චිත‍්ති (Sinhalese script)
• 𑩡𑩑𑩫 𑪙𑩫𑩑 (Soyombo script)
• 𑚏𑚮𑚙𑚶𑚙𑚮 (Takri script)
• சித்தி (Tamil script)
• చిత్తి (Telugu script)
• จิตฺติ (Thai script)
• ཙི་ཏྟི (Tibetan script)
• 𑒔𑒱𑒞𑓂𑒞𑒱 (Tirhuta script)
• 𑨣𑨁𑨙𑩇𑨙𑨁 (Zanabazar Square script)

Etymology

Etymology tree

Proto-Indo-European *kʷeyt-

Proto-Indo-European *-tis

Proto-Indo-Iranian *čítˢtiš

Sanskrit चित्ति (citti)

From Proto-Indo-Iranian *čítˢtiš (“thought”), from Proto-Indo-European *kʷéyt-ti-s ~ *kʷit-téy-s (“thought”), from *kʷeyt- (“to notice”). Cognate with Avestan 𐬗𐬌𐬯𐬙𐬌 (cisti, “consciousness”) and Proto-Slavic *čь̏stь (“honour, respect”).

Pronunciation

• (Vedic) IPA^(key): /t͡ɕít.ti/, [t͡ɕít̚.ti]
• (Classical Sanskrit) IPA^(key): /ˈt͡ɕit̪.t̪i/, [ˈt͡ɕit̪̚.t̪i]

Noun

चित्ति • (cítti) stem, f

1. thinking, thought
   • c. 1700 BCE – 1200 BCE, Ṛgveda 3.3.3:

     के॒तुं य॒ज्ञानां॑ वि॒दथ॑स्य॒ साध॑नं॒ विप्रा॑सो अ॒ग्निं म॑हयन्त॒ चित्ति॑भिः ।
     अपां॑सि॒ यस्मि॒न्नधि॑ संद॒धुर्गिर॒स्तस्मि॑न्त्सु॒म्नानि॒ यज॑मान॒ आ च॑के ॥

     ketúṃ yajñā́nāṃ vidáthasya sā́dhanaṃ víprāso agníṃ mahayanta cíttibhiḥ
     ápāṃsi yásminnádhi saṃdadhúrgírastásmintsumnā́ni yájamāna ā́ cake.

     Sages shall glorify Agni with earnest thoughts, ensign of sacrifice, who fills the synod full:
     In whom the poets have stored up their holy acts to him the worshipper looks for joy and happiness.

2. understanding, wisdom

Declension

Feminine i-stem declension of चित्ति (cítti)
	Singular	Dual	Plural
Nominative	चित्तिः cíttiḥ	चित्ती cíttī	चित्तयः cíttayaḥ
Vocative	चित्ते cítte	चित्ती cíttī	चित्तयः cíttayaḥ
Accusative	चित्तिम् cíttim	चित्ती cíttī	चित्तीः cíttīḥ
Instrumental	चित्त्या / चित्ती¹ cíttyā / cíttī¹	चित्तिभ्याम् cíttibhyām	चित्तिभिः cíttibhiḥ
Dative	चित्तये / चित्त्यै² / चित्ती¹ cíttaye / cíttyai² / cíttī¹	चित्तिभ्याम् cíttibhyām	चित्तिभ्यः cíttibhyaḥ
Ablative	चित्तेः / चित्त्याः² / चित्त्यै³ cítteḥ / cíttyāḥ² / cíttyai³	चित्तिभ्याम् cíttibhyām	चित्तिभ्यः cíttibhyaḥ
Genitive	चित्तेः / चित्त्याः² / चित्त्यै³ cítteḥ / cíttyāḥ² / cíttyai³	चित्त्योः cíttyoḥ	चित्तीनाम् cíttīnām
Locative	चित्तौ / चित्त्याम्² / चित्ता¹ cíttau / cíttyām² / cíttā¹	चित्त्योः cíttyoḥ	चित्तिषु cíttiṣu
Notes	¹Vedic ²Later Sanskrit ³Brāhmaṇas

Descendants

• ⇒ Gujarati: વાત-ચીત (vāt-cīt)
• ⇒ Hindi: बात-चीत (bāt-cīt, “conversation”)
• Bengali: চিত্ত (citto)
• Pali: citti
• Shina: چےت

References

• Monier Williams (1899) “चित्ति”, in A Sanskrit–English Dictionary, […], new edition, Oxford: At the Clarendon Press, →OCLC, page 396.
• Apte, Vaman Shivram (1890) “चित्ति”, in The practical Sanskrit-English dictionary, Poona: Prasad Prakashan