ცა

See also: -ცა

Bats

Etymology

From Proto-Nakh *ca (“not”).

Pronunciation

• IPA^(key): /ˈt͡sa/

Particle

ცა (ca)

1. not

Georgian

ცა

Pronunciation

• IPA^(key): [t͡sʰa]
• Hyphenation: ცა

Etymology 1

From Old Georgian ცაჲ (cay), from Proto-Kartvelian *ca-.

Noun

ცა • (ca) (usually uncountable, archaic plural ცანი)

1. sky, firmament

Inflection

Declension of ცა (see Georgian declension)
	singular	plural	archaic plural
nominative	ცა (ca)
ergative	ცამ (cam)
dative	ცას(ა) (cas(a))
genitive	ცის(ა) (cis(a))
instrumental	ცით(ა) (cit(a))
adverbial	ცად(ა) (cad(a))
vocative	ცავ (cav)
Notes: archaic plurals might not exist.

Postpositional inflection of ცა (see Georgian postpositions)
postpositions taking a dative case	singular	plural
-ზე (-ze, “on”)	ცაზე (caze)
-თან (-tan, “near”)	ცასთან (castan)
-ში (-ši, “in”)	ცაში (caši)
-ვით (-vit, “like”)	ცასავით (casavit)
postpositions taking a genitive case	singular	plural
-თვის (-tvis, “for”)	ცისთვის (cistvis)
-ებრ (-ebr, “like”)	ცისებრ (cisebr)
-კენ (-ḳen, “towards”)	ცისკენ (cisḳen)
-გან (-gan, “from/of”)	ცისგან (cisgan)
postpositions taking an instrumental case	singular	plural
-დან (-dan, “from/since”)	ციდან (cidan)
-ურთ (-urt, “together with”)	ცითურთ (citurt)
postpositions taking an adverbial case	singular	plural
-მდე (-mde, “up to”)	ცამდე (camde)

Derived terms

• ცათაფრენა (cataprena)
• ცადაზიდული (cadaziduli)
• ცათამბჯენი (catambǯeni)
• მოწმენდილი ცა (moc̣mendili ca)
• გადახსნილი ცა (gadaxsnili ca)
• თვალღია ცა (tvalɣia ca)
• ცამდე აყვანა (camde aq̇vana)
• ციდან ჩამოსული (cidan čamosuli)
• ცათა სწორი (cata sc̣ori)
• ცაში ააფრენს (caši aaprens)
• ცაში დაფრინავს (caši daprinavs)
• ცაში ვარსკვლავებს ეთამაშება (caši varsḳvlavebs etamašeba)
• ცასა და ქვეყანას შუა (casa da kveq̇anas šua)
• ცისა და ქვეყნის მეფე (cisa da kveq̇nis mepe)
• ცისა, ბრისა (cisa, brisa)
• ცის თაღი (cis taɣi)
• ცის ფოლიო (cis polio)
• ცის გახსნა (cis gaxsna)
• ცის კამარა (cis ḳamara)
• ცის გუშაგი (cis gušagi)
• ცის ბორბალი (cis borbali)
• ცის ანაბრად (cis anabrad)
• ცის გუმბათი (cis gumbati)
• ცის ქვეშეთი (cis kvešeti)
• ცის ტატნობი (cis ṭaṭnobi)
• ცის კაბადონი (cis ḳabadoni)
• ცის დასალიერი (cis dasalieri)
• ცას შეაბერდება (cas šeaberdeba)
• ცამ ჩაყლაპა თუ დედამიწამ (cam čaq̇laṗa tu dedamic̣am)
• ცას სვეტი გამოუვარდება (cas sveṭi gamouvardeba)
• ცამ პირი შეიკრა (cam ṗiri šeiḳra)
• ცამ პირი მოიხსნა (cam ṗiri moixsna)
• არც ცა და არც ქვეყანა (arc ca da arc kveq̇ana)
• ცა ჩამოიქცა (ca čamoikca)
• ცა კამკამებს (ca ḳamḳamebs)
• ცა გაეხსნება (ca gaexsneba)
• ცა უწითლდება (ca uc̣itldeba)
• ცა დაენგრევა თავზე (ca daengreva tavze)
• ცა მაღალია მიწა-მაგარი (ca maɣalia mic̣a-magari)
• ცა ფეხად ჩამოდის (ca pexad čamodis)
• ცა ქუდად არ მიაჩნია, დედამიწა-ქალამნად (ca kudad ar miačnia, dedamic̣a-kalamnad)
• ცა პირს უზამს (ca ṗirs uzams)
• ცა ძირს მოიდგამს (ca ʒirs moidgams)
• ცა და ქვეყანა (ca da kveq̇ana)

 

See also

• ზეცა (zeca)

References

• Orbeliani, Sulxan-Saba (1685–1716) “ცა”, in S. Iordanišvili, editor, Siṭq̇vis ḳona kartuli, romel ars leksiḳoni [Collection of Georgian words, that is a dictionary]‎^[1], Tbilisi: Georgian SSR print, published 1949, page 428

Etymology 2

Noun

ცა • (ca)

1. (dialectal, informal, Adjara) Alternative form of ცავ (cav)

Mingrelian

Etymology

From Proto-Kartvelian *ca-.

Noun

ცა • (ca) (uncountable)

1. sky
2. heaven
3. palate (roof of the mouth)

Further reading

• Kajaia, Otar (2005) “ცა”, in Megrul-kartuli leksiḳoni [Mingrelian–Georgian Dictionary], online version prepared by Joost Gippert, Frankfurt am Main, published 2001–2004, page 1747
• Kipšidze, Iosif (1914) “ცა”, in Грамматика мингрельского (иверского) языка с хрестоматией и словарем [Grammar of the Mingrelian (Iverian) Language with a Reader and a Dictionary] (Материалы по яфетическому языкознанию; 7)‎^[2] (in Russian), Saint Petersburg: Academy Press, page 369a
• Kobalia, Alio (2010) “ცა”, in Merab Čuxua, Nona Kobalia, Nana Kobalia, editors, Megruli leksiḳoni [Mingrelian Dictionary] (Ḳolxuri seria; 7)‎^[3], online version prepared by Manana Buḳia, Tbilisi: Artanuji, →ISBN