walczyć

From Wiktionary, the free dictionary
Jump to navigation Jump to search
See also: wałczyć

Old Polish

[edit]

Etymology

[edit]

From walka +‎ -yć. First attested in the 15th century. Compare Old Czech válčiti.

Pronunciation

[edit]
  • IPA(key): (10th–15th CE) /valʲt͡ʃʲɨt͡ɕ/
  • IPA(key): (15th CE) /valʲt͡ʃʲɨt͡ɕ/

Verb

[edit]

walczyć impf

  1. (intransitive or reflexive with się, attested in Lesser Poland, Sieradz-Łęczyca, Greater Poland) to fight with a weapon [with za (+ accusative) ‘for whom/what’] [with za (+ instrumental) ‘for whom’] [with z (+ instrumental) ‘with whom/what’] [with naprzeciw or przeciw (+ dative) ‘against whom’]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[1], Krakow, page gl. 170a:
      Nam ouis pugnauit, valczyla szø, cum lupo
      [Nam ouis pugnauit, walczyła się, cum lupo]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[2], Krakow, page gl. 155a:
      Apostoli pro fide pugnarunt valczyly
      [Apostoli pro fide pugnarunt walczyli]
    • 1930 [c. 1455], “Jud”, in Ludwik Bernacki, editor, Biblia królowej Zofii (Biblia szaroszpatacka)[3], 11, 9:
      Gestly eszescye wyernye ku mnye prziszly, abich walczil (ut pugnem) za was przecyw sinom Amonowim
      [Jestli[e]żeście wiernie ku mnie przyszli, abych walczył (ut pugnem) za was przeciw synom Amonowym]
    • 1887 [Fifteenth century], Wacław Ubogi z Brodni, edited by Lucjan Malinowski, Modlitwy Wacława. Zabytek języka polskiego z wieku XV odkryty i skopjowany przez Aleksandra Przezdzieckiego wydał i objaśnił Lucyjan Malinowski[4], Krakow, Brodnia, page 43a:
      Day pokoy, myli panie..., bocz nye iest gynszi, ktorj bi walczil za namy jedno ti, boze nas
      [Daj pokoj, miły Panie..., boć nie jest jinszy, ktory by walczył za nami, jedno ty, Boże nasz]
    • Beginning of the 15th century, Łukasz z Wielkiego Koźmina, Kazania gnieźnieńskie[5], Krakow, page 173a:
      A presto, gdisczy ktory clouek svim neprzygaczelem che szø valcicz, tedycz vøcz on szebe dludze odzene sdrucy
      [A przezto gdyżci ktory człowiek z swym nieprzyjacielem chce się walczyć, tedyć więc on z siebie długie odzienie zdruci]
    • 1875 [End of the 15th century], Stanisław Motty, editor, Książeczka do nabożeństwa Jadwigi księżniczki polskiej[6], Modlitewnik Nawojki, page 169:
      Day my, myly panye Crysthe, mocz z nyeba, yzbych przewyczyązyla dvschnego nyeprzyyaczyelya czvyaczego y walczaczego naprzeczyw mnye
      [Daj mi, miły Panie Kryste, moc z nieba, iżbych przewiciężyła dusznego nieprzyjaciela czującego i walczącego naprzeciw mnie]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 26v:
      Certare kempfen streyten oder fechten valczycz
      [Certare kempfen streyten oder fechten walczyć]
    • c. 1500, Wokabularz lubiński, Lubiń: inkunabuł Archiwum Archidiecezjalnego w Gnieźnie, sygn. Inc. 78d., page 105r:
      Preliari id est bellare prelium committere fechten oder streyten vąlczycz
      [Preliari id est bellare prelium committere fechten oder streyten walczyć]
  2. to fight for (to strive for)
    • 1885-2024 [c. 1450], Jan Baudouina de Courtenay, Jan Karłowicz, Antoni Adam Kryńskiego, Malinowski Lucjan, editors, Prace Filologiczne[7], volume IV, page 577:
      Valczi laborat
      [Walczy laborat]
    • 1977 [End of the 15th century], “Vergili Georgicorum schedae Gnesnenses”, in Bogdanus Bolz, Wanda Żurowska-Górecka, editors, Symbolae Philologorum Posnaniensium, volume 3, page 77:
      Nec cellis ideo contende, nye walcz, Falernis, muszkatella
      [Nec cellis ideo contende, nie walcz, Falernis, muszkatela]

Derived terms

[edit]
nouns
verbs
[edit]
adjectives
nouns

Descendants

[edit]
  • Polish: walczyć
  • Silesian: walczyć

References

[edit]
  • Boryś, Wiesław (2005) “walka”, in Słownik etymologiczny języka polskiego (in Polish), Kraków: Wydawnictwo Literackie, →ISBN
  • Mańczak, Witold (2017) “walka”, in Polski słownik etymologiczny (in Polish), Kraków: Polska Akademia Umiejętności, →ISBN
  • B. Sieradzka-Baziur, Ewa Deptuchowa, Joanna Duska, Mariusz Frodyma, Beata Hejmo, Dorota Janeczko, Katarzyna Jasińska, Krystyna Kajtoch, Joanna Kozioł, Marian Kucała, Dorota Mika, Gabriela Niemiec, Urszula Poprawska, Elżbieta Supranowicz, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, Piotr Szpor, Bartłomiej Borek, editors (2011–2015), “walczyć (się)”, in Słownik pojęciowy języka staropolskiego [Conceptual Dictionary of Old Polish] (in Polish), Kraków: IJP PAN, →ISBN
  • Ewa Deptuchowa, Mariusz Frodyma, Katarzyna Jasińska, Magdalena Klapper, Dorota Kołodziej, Mariusz Leńczuk, Ludwika Szelachowska-Winiarzowa, Zofia Wanicowa, editors (2023), “walczyć”, in Rozariusze z polskimi glosami. Internetowa baza danych [Dictionaries of Polish glosses, an Internet database] (in Polish), Kraków: Pracownia Języka Staropolskiego Instytut Języka Polskiego Polskiej Akademii Nauk

Polish

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish walczyć. By surface analysis, walka +‎ -yć. Compare Czech válčit.

Pronunciation

[edit]
 
  • IPA(key): /ˈval.t͡ʂɘt͡ɕ/
  • Audio 1:(file)
  • Audio 2:(file)
  • Rhymes: -alt͡ʂɘt͡ɕ
  • Syllabification: wal‧czyć

Verb

[edit]

walczyć impf

  1. (intransitive) to fight (to use force or weapons against persons or large groups of people who also use force or weapons in order to cause them to give up resistance) [with przeciw (+ dative) ‘against whom’] [with z (+ instrumental) ‘with whom’] [with o (+ accusative) ‘for/over what’] [with za (+ accusative) ‘for (the benefit) whom/what’]
  2. (intransitive) to fight with (to participate in a sports competition or competition conducted for someone else's entertainment) [with z (+ instrumental) ‘with whom’]
    Synonym: rywalizować
  3. (intransitive) to fight with (to strive to defeat an opponent in some dispute or rivalry) [with z (+ instrumental) ‘with whom’]
    Synonyms: bić się, wojować, zmagać się
  4. (intransitive) to fight for (to strive to eliminate; to strive to to obtain something) [with o (+ accusative) ‘for whom/what’] [with z (+ instrumental) ‘with what’]
  5. (intransitive) to fight for (to try to win the favor of some people) [with o (+ accusative) ‘for what’]
  6. (intransitive, literary, of forces of nature etc.) to fight (to oppose one another) [with z (+ instrumental) ‘with what’]
    Synonym: sprzeciwiać się
  7. (intransitive) to fight against (to counteract)
    Synonym: sprzeciwiać się
  8. (intransitive) to fight oneself (to resist ones needs)
  9. (intransitive) to fight for (to strive to achieve)
  10. (intransitive) to fight for (to defend) [with o (+ accusative) ‘for what’]
    Synonym: bronić
  11. (intransitive, obsolete) to fight off, to overcome (to succeed in fighting)
    Synonym: zwalczać

Conjugation

[edit]
Conjugation of walczyć impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive walczyć
present tense 1st walczę walczymy
2nd walczysz walczycie
3rd walczy walczą
impersonal walczy się
past tense 1st walczyłem,
-(e)m walczył
walczyłam,
-(e)m walczyła
walczyłom,
-(e)m walczyło
walczyliśmy,
-(e)śmy walczyli
walczyłyśmy,
-(e)śmy walczyły
2nd walczyłeś,
-(e)ś walczył
walczyłaś,
-(e)ś walczyła
walczyłoś,
-(e)ś walczyło
walczyliście,
-(e)ście walczyli
walczyłyście,
-(e)ście walczyły
3rd walczył walczyła walczyło walczyli walczyły
impersonal walczono
future tense 1st będę walczył,
będę walczyć
będę walczyła,
będę walczyć
będę walczyło,
będę walczyć
będziemy walczyli,
będziemy walczyć
będziemy walczyły,
będziemy walczyć
2nd będziesz walczył,
będziesz walczyć
będziesz walczyła,
będziesz walczyć
będziesz walczyło,
będziesz walczyć
będziecie walczyli,
będziecie walczyć
będziecie walczyły,
będziecie walczyć
3rd będzie walczył,
będzie walczyć
będzie walczyła,
będzie walczyć
będzie walczyło,
będzie walczyć
będą walczyli,
będą walczyć
będą walczyły,
będą walczyć
impersonal będzie walczyć się
conditional 1st walczyłbym,
bym walczył
walczyłabym,
bym walczyła
walczyłobym,
bym walczyło
walczylibyśmy,
byśmy walczyli
walczyłybyśmy,
byśmy walczyły
2nd walczyłbyś,
byś walczył
walczyłabyś,
byś walczyła
walczyłobyś,
byś walczyło
walczylibyście,
byście walczyli
walczyłybyście,
byście walczyły
3rd walczyłby,
by walczył
walczyłaby,
by walczyła
walczyłoby,
by walczyło
walczyliby,
by walczyli
walczyłyby,
by walczyły
impersonal walczono by
imperative 1st niech walczę walczmy
2nd walcz walczcie
3rd niech walczy niech walczą
active adjectival participle walczący walcząca walczące walczący walczące
contemporary adverbial participle walcząc
verbal noun walczenie

Derived terms

[edit]
verbs
verbs
[edit]
adjectives
adverbs
nouns

Descendants

[edit]

Further reading

[edit]
  • walczyć in Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN
  • walczyć in Polish dictionaries at PWN
  • Maria Renata Mayenowa, Stanisław Rospond, Witold Taszycki, Stefan Hrabec, Władysław Kuraszkiewicz (2010-2023) “walczyć”, in Słownik Polszczyzny XVI Wieku [A Dictionary of 16th Century Polish]
  • Paweł Kupiszewski (19.05.2021) “WALCZYĆ”, in Elektroniczny Słownik Języka Polskiego XVII i XVIII Wieku [Electronic Dictionary of the Polish Language of the XVII and XVIII Century]
  • Samuel Bogumił Linde (1807–1814) “walczyć”, in Słownik języka polskiego
  • Aleksander Zdanowicz (1861) “walczyć”, in Słownik języka polskiego, Wilno 1861
  • J. Karłowicz, A. Kryński, W. Niedźwiedzki, editors (1919), “walczyć”, in Słownik języka polskiego (in Polish), volume 7, Warsaw, page 447
  • walczyć in Narodowy Fotokorpus Języka Polskiego

Silesian

[edit]

Etymology

[edit]

Inherited from Old Polish walczyć. By surface analysis, walka +‎ -yć.

Pronunciation

[edit]

Verb

[edit]

walczyć impf

  1. (intransitive) to fight (to be involved in a physical confrontation)

Conjugation

[edit]
Conjugation of walczyć impf
person singular plural
masculine feminine neuter virile nonvirile
infinitive walczyć
present tense 1st walczã walczymy
2nd walczysz walczycie
3rd walczy walczōm
past tense 1st walczōłch,
walczōłech,
walczōł żech
walczyłach
walczyła żech
walczyłoch1)
walczyło żech
1)
walczylimy,
walczylichmy
walczyłymy,
walczyłychmy
2nd walczōłś,
walczōłeś,
walczōł żeś
walczyłaś
walczyła żeś
walczyłoś1)
walczyło żeś
1)
walczyliście,
walczyli żeście
walczyłyście,
walczyły żeście
3rd walczōł walczyła walczyło walczyli walczyły
future tense 1st bydã walczōł,
bydã walczyć
bydã walczyła,
bydã walczyć
bydã walczyło,1)
bydã walczyć
bydymy walczyli,
bydymy walczyć
bydymy walczyły,
bydymy walczyć
2nd bydziesz walczōł,
bydziesz walczyć
bydziesz walczyła,
bydziesz walczyć
bydziesz walczyło,1)
bydziesz walczyć
bydziecie walczyli,
bydziecie walczyć
bydziecie walczyły,
bydziecie walczyć
3rd bydzie walczōł,
bydzie walczyć
bydzie walczyła,
bydzie walczyć
bydzie walczyło,
bydzie walczyć
bydōm walczyli,
bydōm walczyć
bydōm walczyły,
bydōm walczyć
pluperfect tense2)
1st bōłch walczōł,
bōłech walczōł,
bōł żech walczōł
byłach walczyła
była żech walczyła
byłoch walczyło1)
było żech walczyło
1)
byli my walczyli,
bylichmy walczyli
były my walczyły,
byłychmy walczyły
2nd bōłś walczōł,
bōłeś walczōł,
bōł żeś walczōł
byłaś walczyła
była żeś walczyła
byłoś walczyło1)
było żeś walczyło
1)
byliście walczyli,
byli żeście walczyli
byłyście walczyły,
były żeście walczyły
3rd bōł walczōł była walczyła było walczyło1)
były my walczyli,
byłychmy walczyli
były walczyły
conditional 1st bych walczōł bych walczyła byście walczyli by my walczyły,
bychmy walczyły
2nd byś walczōł byś walczyła byście walczyli byście walczyły
3rd by walczōł by walczyła by walczyło by walczyli by walczyły
imperative 1st niych walczã walczmy
2nd walcz walczcie
3rd niych walczy niych walczōm
active adjectival participle walczōncy walczōncŏ walczōnce walczōncy walczōnce
passive adjectival participle walczōny walczōnŏ walczōne walczyni walczōne
verbal noun walczynie
1) Personal neuter forms might be considered nonstandard, protological, or nonce, appearing mostly in literature to refer to grammatically neuter nouns, however might also be used for people who prefer neuter forms.
2) The pluperfect is either archaic or obsolete and now used for conditional in the past.

Further reading

[edit]
  • Henryk Jaroszewicz (2022) “walczyć”, in Zasady pisowni języka śląskiego (in Polish), Siedlce: Wydawnictwo Naukowe IKR[i]BL, page 148