5-Pentadekanono

Vidu ankaŭ: 4-Tetradekanono, 5-Tetradekanono, 6-Tetradekanono, 7-Tetradekanono, 2-Pentadekanono, 3-Pentadekanono, 4-Pentadekanono, 6-Pentadekanono, kaj 7-Pentadekanono

5-Okso-pentadekano
Kemia formulo	C15H30O
Bastona kemia strukturo de la 5-pentadekanono
Tridimensia kemia strukturo de la 5-pentadekanono
Alternativa(j) nomo(j)
Butila dekila ketono 5-Okso-pentadekano
CAS-numero-kodo	92862-23-2
ChemSpider kodo	258195
PubChem-kodo	292592
Fizikaj proprecoj
Aspekto	blanka aŭ flava, brulema solidaĵo
Molmaso	226,4026 g mol−1
Denseco	0,828 g/cm−3
Fandpunkto	27,1°C
Bolpunkto	292,6°C
Refrakta indico	$n_{761}^{20}$ 1,4419
Ekflama temperaturo	83,1°C
Solvebleco	Akvo:nesolvebla
Mortiga dozo (LD50)	5000 mg/kg (buŝe)
GHS etikedigo de kemiaĵoj
GHS Damaĝo Piktogramo
GHS Signalvorto	Averto
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H227, H411
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P273, P391, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

5-Pentadekanono aŭ butila dekila ketono estas organika kombinaĵo rezultanta el interagado de la pentanalo kaj klorodekano. Ĝi estas blanka aŭ flava, brulema solidaĵo kun malalta fandopunkto, nesolvebla en akvo. 5-Pentadekanono posedas 15 karbonatomojn, 30 hidrogenatomojn kaj 1 oksigenatomon. 5-Pentadekanono uzatas en kemiaj sintezoj kaj en la preparado de farmaciaĵoj kaj aromataĵoj. 5-Pentadekanono estas ketona komponaĵo, vaste uzata en scienca esplorado. Ĝi estas senkolora likvaĵo kun agrabla odoro, kiu estas nesolvebla en akvo sed solvebla en organikaj solvantoj. 5-Pentadekanono povas esti sintezita per diversaj metodoj, inkluzive de la oksidigado de 1-pentadekanolo, la redukto de 5-pentadeken-2-ono, kaj la reakcio de 1-bromopentadekano kun kalia tert-butoksido. La plej ofte uzata metodo estas la oksidigado de 1-pentadekanolo kun kalia permanganato aŭ kromiata acido.

5-Pentadekanono estas uzata en diversaj sciencaj esplor-aplikoj, inkluzive kiel gustiga agento, en parfumoj kaj kosmetikaĵoj, kaj kiel feromono en insektoj. Ĝi ankaŭ estas uzata en la sintezo de aliaj organikaj komponaĵoj kaj kiel solvaĵo en kemiaj reakcioj.

5-Pentadekanono pruviĝis havi diversajn biokemiajn kaj fiziologiajn efikojn. Oni trovis, ke ĝi havas anksiolitikan efikon, reduktante angorajn nivelojn en musoj. Ĝi ankaŭ pruviĝis havi kontraŭdepresian efikon, pliigante nivelojn de serotonino kaj dopamino en la cerbo. Aldone, ĝi pruviĝis havi kontraŭkonvulsiajn propriecojn, reduktante la oftecon kaj severecon de epilepsiatakoj en musoj.

Sintezoj

Sintezo 1

• Preparado de la 5-pentadekanono per traktado de pentila klorido kaj dekano:

+ ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$ +

Sintezo 2

• Preparado de la 5-pentadekanono per oksidado de la 5-dekanolo:

${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{CuO}}\,}}$

Sintezo 3

• Preparado de la 5-pentadekanono per traktado de pentanalo kaj klorodekano:

+ ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$ +

Sintezo 4

• Preparado de la 5-pentadekanono per traktado de undekanalo kaj butila klorido:

+ ${\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}$ +

Vidu ankaŭ

• Ketonoj