Indianaj mitologioj

Kojoto kaj Opossum aperas en historioj de kelkaj popoloj.

La indiĝenaj popoloj de Ameriko estas membroj de tre diversaj kulturoj. Ĉiuj el ili havas siajn proprajn mitologiojn. Kelkaj el ili estas tre distingaj, sed ankaŭ kelkaj temoj estas kunhavitaj tra kulturaj limoj.

Malgraŭ la kulturaj diferencoj inter la diversaj kulturoj ekzistas kelkaj eroj, kiuj similas ĉe la plejmultaj indianaj etnoj. Tiel la tre disvastigita kredo je bestanimuloj, vizicela fastado kaj mito, ke Ameriko estis starigita sur la dorso de akvotestudo. Tiu mito troviĝas tra la tuta duobla kontinento.

Nordameriko

Ne estas ununura mitologio de nordamerikaj popoloj, sed nombraj diferencaj kanonoj de tradiciaj rakontoj asociaj kun religio, etiko kaj kredoj. Tiaj historioj estas tre bazitaj sur Naturo kaj estas riĉaj je simbolismo de sezonoj, vetero, plantoj, animaloj, tero, akvo, fajro, ĉielo, kaj la ĉielaj korpoj. Komunaj elementoj estas la principo ĉio-enhavanta, universala kaj ĉioscia Granda Spirito, konekto al la Tero kaj al ties pejzaĝoj, kredo en paralela mondo en la ĉielo (foje ankaŭ subgrunde kaj/aŭ subakve), diversaj kreorakontoj, vizitoj al la 'lando de mortintoj', kaj kolektivaj memoroj de antikvaj sanktaj prauloj. Karaktera de multaj el la mitoj estas la forta rilato inter homaj estaĵoj kaj animaloj (kiel birdoj kaj reptilioj). Ili ofte enhavas formo-ŝanĝojn inter animalaj kaj homaj formoj. Geedzeco inter personoj kaj diversaj specioj (partikulare ursoj) estas komuna temo. En kelkaj historioj, animaloj zorgas homajn infanojn.

Centra kaj Suda Ameriko

Ĉakana amuleto ĉizita el loka mola ŝtono el (Jujuy, Argentino).

En Centrameriko menciindas la mitologio de Aztekoj, Majaoj, Olmekoj kaj Purepeĉoj. Serpentoj ofte aperas en ties kredaroj. En Sudameriko menciindas la mitologio de Inkaoj, Gvaranioj, Mapuĉoj kaj Mŭiska-oj.

Bibliografio

• Rosalind Kerven (2018) Native American Myths collected 1636 – 1919. Talking Stone. ISBN 9780953745487
• Erdoes, Richard kaj Ortiz, Alfonso: American Indian Myths and Legends (New York: Pantheon Books, 1984)
• Thompson, Stith: Folk Tales of the North American Indians (Indiana University Press 1929)
• Young, Frank W. "A Fifth Analysis of the Star Husband Tale." In: Ethnology 9, no. 4 (1970): 389-413. doi:10.2307/3773045.