6 U06 Zatikiak
6 U06 Zatikiak
6 U06 Zatikiak
UNIDAD 6. FRACCIONES
Programación
y números mixtos equivalentes equivalentes
78 A 78 B
6
6
UNIDAD
Amplíe la página y haga que un Zenbaki arrunten zatiki baliokideak Amplíe el cuadro y recuerde con
alumno lea el texto. Plantee las Zenbakitzailea izendatzaileaz zatituta emaitza los alumnos los conocimientos
preguntas a la clase y respónda- zehatza bada, zatikia eta zatidura hori baliokideak 10 que aparecen en él. Haga especial
5 10 : 5 5 2
dira. 5
las en común, aprovechando para hincapié en el cálculo del m.c.m.,
comprobar el nivel de conocimien- ya que es una técnica que utiliza-
to de los alumnos. Multiplo komunetan txikiena eta zatitzaile komunetan handiena rán mucho a lo largo de la unidad
Zenbait zenbakiren multiplo komunetan Zenbait zenbakiren zatitzaile komunetan para reducir fracciones.
txikiena (m.k.t.) zenbaki horien multiplo handiena (z.k.h.) zenbaki horien zatitzaile
komunen artean 0 ez den zenbaki txikiena da. komunen arteko handiena da.
R01
78 79
78 79
6
UNIDAD 6
Zatikiak eta zenbaki mistoak 3. Idatzi zatiki bakoitza zenbaki misto gisa. Ondoren, azaldu nola egin duzun.
Zenbakitzailea …z zatitu dut.
Para explicar Ingeren okindegian, bizkotxo zatiak saltzen dituzte. Ingek
20
20 3 ▶
20
3
5… Ondoren, zenbaki mistoa idatzi dut: Para practicar
3
bizkotxoak lau zati berdinetan banatzen ditu, laurdenetan – Zenbaki arrunta zatiketaren … da.
alegia, eta gero, zatika saltzen ditu. 31 26 59 34 43 – Zenbakitzailea zatiketaren … da.
Zenbat bizkotxo falta zaio saltzeko? 5 7 8 6 9 – Izendatzailea zatiketaren … da.
R03 R04
11 laurden falta zaizkio 4. Idatzi zenbaki misto bakoitza zatiki gisa. Ondoren, azaldu nola egin duzun.
saltzeko. actividad
presentación 3 3
Zenbaki arrunta bider … egin dut, eta gero, … batu. interactiva
4 4351…5… ▶ 4 5 Ondoren, zatikia idatzi dut:
Jarri arreta: 11 laurden, izatez, 2 bizkotxo oso eta beste baten 5 5
Fracciones y números mixtos 3 laurden dira. – Zenbakitzailea … da. Fracciones y números mixtos
11 3 3 3 3 2 7 5 1 – Izendatzailea … da. R04
Utilice este recurso como una expli- 521 52 Zenbaki mistoa esaten zaio 2 adierazpenari. 2
7
9
5
6
8
4
9
10
6
Utilice este recurso para reforzar
4 4 4 4
cación alternativa del contenido o el trabajo de paso entre fracciones
Nola idazten dira zatikiak zenbaki Nola idazten dira zenbaki mistoak
como un complemento a la explica- 5. Irakurri banaketa hauek eta azaldu zer zati dagokion pertsona bakoitzari. y números mixtos.
misto gisa? zatiki gisa?
NTE
ción del libro. ▶ Adibidea: Banatu 23 erroskila 7 lagunen artean.
Pida a un alumno que salga a la pi-
IE
zenb. arrunta zenbakitzailea
R01
END
11 11 4 11 3 hondarra 3 3 11 23 2 2
Vaya trabajando las sucesivas pan- zarra y exprese la primera fracción
4 3 2 ▶
4
52
4 zatitzailea
2
4
2 3 4 1 3 5 11 ▶ 2 5
4 4 7
53
7
▶ pertsona bakoitzari 3 erroskila oso eta beste baten dagozkio.
7 P de la primera columna como un
tallas dejando clara la relación en- zatidura izendatzailea
● presentación
Banatu 7 laranja 4 lagunen artean.
tre número mixto y fracción impro- número mixto. Después, dirá con
● Banatu 12 txokolatina 5 lagunen artean.
pia y la manera de pasar de uno a Zenbaki mistoak zenbaki arrunt batez eta zatiki batez osatuta daude. qué número de la otra columna
● Banatu 35 pastel 6 lagunen artean.
otra, y viceversa. Zatiki guztiak idatz daitezke zenbaki misto gisa, bat baino gehiago balio badute hay que unirla. Repita el proceso
eta zenbaki arrunt baten baliokideak ez badira. R03 6. Pentsatu nola adierazten diren zatikiak zenbaki misto gisa eta con el resto de fracciones.
idatzi zatiki bakoitza dagokion lekuan.
14 2
Trabaje de manera similar con el
54 paso de número mixto a fracción.
1. Idatzi, kasu bakoitzean, koloreztatutako zatia adierazten duten zatikia eta zenbaki mistoa. 3 3
14 13 21 11 23
Para practicar 3 5 4 7 6
2
4,4 ,5
3
14
1, ,2, ,3, ,4, ,5, ,6
3
80 81
6
UNIDAD 6
Zatiki baliokideak Zatiki baliokideak lortzea
Marrubizkoa
Para explicar Imanolek marrubizko eta banillazko lau izozki berdin ditu. da izozkiaren 6
Para explicar
erdia. Landerrek bi modutara bilatzen ditu ren zatiki baliokideak.
Izozki bakoitza zati berdinetan moztu du. 9
Izozki bakoitzaren zer zatiki da marrubizkoa?
Anplifikazio bidez Sinplifikazio bidez
82 83
6
UNIDAD 6
Zatikiak izendatzaile berberaz adieraztea Zatikiak izendatzaile berberaz adieraztea
Biderketa gurutzatuen metodoa Multiplo komunetan txikienaren metodoa
Para explicar Para explicar
3 4 5 2
Paulok izendatzaile berberaz adierazi ditu eta zatikiak; hots, Paulek izendatzaile berberaz adierazi ditu eta zatikiak, multiplo komunetan
3 4 5 7 6 9
en eta en zatiki baliokide bana kalkulatu du, biek izendatzaile txikienaren metodoa erabiliz.
5 7
R07 berbera dutela. R08
1. Izendatzaile komuna kalkulatu du. 2. Zatikien zenbakitzaileak kalkulatu ditu.
4
1. 3 en zatiki baliokidea kalkulatu du. 2. en zatiki baliokidea kalkulatu du. Bi zenbakien izendatzaileen multiplo Zatiki bakoitzean, izendatzaile komuna
presentación 5 7 komunetan txikiena kalkulatu du. izendatzaileaz zatitu eta zenbakitzaileaz presentación
Izendatzailea eta zenbakitzailea 7z biderkatu Izendatzailea eta zenbakitzailea 5ez m.k.t. hau izendatzaile komuna da. biderkatu du.
Reducción a común 4
ditu, hots, en izendatzaileaz.
3
biderkatu ditu, hots, en izendatzaileaz. 5 2 5 5 15 Reducción a común
eta ▶ m.k.t. (6 eta 9) 5 18 ▶ 18 : 6 3 5 5 15 ▶ 5
7 5 6 9 6 6 18
denominador por el método 3 337 21 4 435 20 5 2 denominador por el método
5 5 5 5 5 eta 5 2 2 4
de los productos cruzados 5 537 35 7 735 35 6 18 9 18 9
▶ 18 : 9 3 2 5 4 ▶
9
5
18 del m.c.m.
Puede utilizar este recurso como 3
5
21
5 15
Recuerde con los alumnos el
una explicación alternativa (o un 5 35 Izendatzaile berberaz 5 método que se debe seguir para
Hasierako zatikiak 6 18 Izendatzaile berberaz
4 20 adierazitako zatikiak Hasierako zatikiak
complemento) a la explicación del 7
5
35
2
5
4 adierazitako zatikiak calcular el m.c.m. de dos o más
9 18
libro. Vaya comentando en cada números.
pantalla el proceso matemático Deje claro el proceso seguido y
realizado. Biderketa gurutzatuaren metodoaz bi zatiki izendatzaile berberaz adierazteko, Multiplo komunetan txikienaren metodoa erabiliz bi zatiki edo gehiago izendatzaile
biderkatu bakoitzaren izendatzailea eta zenbakitzailea bestearen izendatzaileaz. berberaz adierazteko, idatzi izendatzaile gisa zatiki horien izendatzaileen m.k.t., señale que, aunque el resultado
R07
eta zenbakitzaile gisa izendatzaile komuna zati zatikiaren izendatzailea bider
R08 puede ser diferente al obtenido
zenbakitzailea.
con el otro método, ambos ofre-
1. Adierazi zatiki hauek izendatzaile berberaz, biderketa gurutzatuen metodoa erabiliz. cen resultados correctos.
Para practicar 5
eta
2 3
eta
4 7
eta
2 9
eta
8 4
eta
5 2
eta
7 1. Adierazi zatiki hauek izendatzaile berberaz, multiplo komunetan txikienaren metodoa erabiliz.
8 7 9 10 6 5 20 3 11 9 5 30
3 5 5 7 4 8 5 11 9 2 5 7
● eta ● eta ● eta ● eta ● eta ● eta
2. Erreparatu pastelaren banaketari eta erantzun. 10 8 6 12 9 15 12 18 14 21 16 24
▶
●
fracciones y que haga los cálculos
en voz alta. Después, escribirá las ● Zenbat zati hartu ditu bakoitzak? 2. ARRAZOIKETA. Adierazi zenbaki hauek izendatzaile berberaz bi metodoak erabiliz
eta erantzun.
fracciones en la pizarra. Repita el 3. Azaldu nola egingo zenituzkeen banaketa hauek.
proceso con el resto de casos pro- ● Emaitza berdinak lortu al dituzu bi metodoak erabiliz?
● Patxik tarta baten bi bosten jan nahi ditu, eta Sarak, laurdena. 5 3 5 2
eta eta Zergatik?
puestos. ● Argiñek pizza baten bi heren jan nahi ditu, eta Jonek, bostena.
7 4 6 5
84 85
84 85
6
UNIDAD 6
Zatikiak alderatzea 4. Ordenatu zatiki hauek handienetik txikienera.
2 3 4 6 3, 4 5 2, 4 5
eta eta eta eta
Para explicar Para practicar
● ● ● ●
7 4 5 6 7 9 6 10 8 8 12 5 15 9
Ihintzak zatiki pare batzuk alderatu nahi ditu. Lehenik 5 3
8 8 6 10
izendatzaile edo zenbakitzaile bera ote duten begiratu du. 9 4 5. Idatzi emandako bi zatikien arteko zatiki bat.
Pare bakoitzeko zein zatiki da handiena?
EGIN HONELA
Izendatzaile bereko zatikiak Zenbakitzaile bereko zatikiak
3 5 1 1
, , ● , ,
Amplíe la explicación y trabaje Zenbakitzaile handiena duena da zatiki Izendatzaile txikiena duena da zatiki 7 9 7 3 Amplíe la actividad 5 y comente
cada uno de los tres casos ofre- handiena. handiena.
1. Adierazi bi zatikiak izendatzaile berberaz. paso a paso el Hazlo así. Muestre
2 3
cidos. Señale que toda compara- 7
eta
4
▶
7
.
4 5
eta
5
▶
5
.
5 3 27 5 35 27 35 ●
5
, ,
4
que entre dos fracciones cuales-
8 8 8 8 9 6 6 9 5 eta 5 ▶ , ,
ción corresponde a uno de los tres 7 63 9 63 63 63 quiera siempre podemos interca-
5 7
casos. Muestre la utilidad de la 2. Bi zatikien izendatzaile komuna da bila gabiltzan izendatzailea, gure kasuan 63; ●
8
, ,
10
lar otra fracción.
Izendatzaile eta zenbakitzaile desberdineko zatikiak
reducción a común denominador eta zenbakitzailea, 27 eta 35 arteko zenbaki bat edozein, esaterako, 32.
Resuelva en común el primer caso
27 32 35 3 32 5 7 11
para realizar comparaciones de Zenbakitzaile eta izendatzaile desberdineko zatikiak alderatzeko, lehenik, adierazi zatikiak , , ▶ , , ● , , propuesto en la pizarra y deje que
izendatzaile berberaz, eta gero, alderatu. 63 63 63 7 63 9 12 15
fracciones. los alumnos trabajen por sí mis-
3 6 3 15 6 12
eta ▶ 5 eta 5
4 10 4 20 10 20 6. Ebatzi. mos los demás.
15 12 3 6 ● Ikerrek iman sorta bat du. Hagatxoen seirena urdina
. ▶ .
20 20 4 10 da, bi seiren berdea eta hiru seiren gorria.
Zer koloretakoak dira hagatxo gutxien? Eta gehien?
Para practicar 1
● Nekanek enpanada baten jan du, eta
2 4
1. Ordenatu zatiki hauek. Mikelek, . Nork jan du enpanada zatirik
7
handiena? R10
R09 Handienetik txikienera ●
2, 7
eta
5
●
3, 3, 3
eta
3 R10
9 9 9 8 5 10 7 3 1
● Mertxek kilo sagar eta kilo mahats
actividad 4 5
interactiva Txikienetik handienera
3, 5, 9 7 7 , 7, 7, 7 7 erosi ditu. Zer fruta erosi du gutxien? presentación
● eta ● eta
4 4 4 4 10 8 5 9 12 2
● Koldok neurri bereko hiru freskagarri egin ditu. Laranjazkoak zuku ditu, limoizkoak
Comparación de fracciones 3 3 Otras situaciones
eta marrubizkoak erdia.
2. Osatu zatiki hauek desberdintzak zuzenak izan daitezen. 5
Antes de plantear este recurso Zer freskagarrik du zuku gehien? Eta gutxien? Plantee el recurso y muestre a los
4 9 6 6 3 3
trabaje con sus alumnos cómo ●
7
.
7
●
5
,
5
●
8
, ●
10
. alumnos cómo las fracciones se
realizar la ordenación de un grupo presentan en diferentes contex-
4 7 2 2 2 8 8 8 BURUZKO KALKULUA
de fracciones. Primero, observar si
●
9
,
9
,
9
●
4
.
4
.
4
● .
11
. ● ,
5
, tos de la realidad.
Batuketak konpentsazio bidez egitea: kendu eta batu zenbaki bera batugaiei,
tienen términos comunes, y si no 3. Alderatu zenbaki pare bakoitza eta idatzi ikur egokia. lehenengoa hamarren multiploa izan dadin Haga que un alumno lea el texto
los tienen, reducir todas a común 61 1 37 42 1 33 23 1 16 34 1 15 y comente entre todos cada ban-
1 2 2 3 5 7
JARRI ARRETA 24
denominador. Una vez que todas 4 5 7 8 6 9 71 1 18 52 1 17 43 1 35 54 1 22 dera y las fracciones de color de
Zatiki hauek zenbakitzaile eta izendatzaile 34 1 77 5 30 1 81 5 111
tienen algún término común, apli- desberdinak dituzte. Pentsatu zer egin behar
R09 81 1 46 72 1 45 53 1 52 64 1 44 cada una. Plantee las preguntas
3 5 8 9 5 14
car el criterio correspondiente y duzun alderatu aurretik.
10 12 15 20 8 24
14
91 1 59 92 1 39 83 1 28 74 1 38 y trabájelas en común, pidiendo
determinar cuál es la mayor. a los alumnos que razonen sus
Plantee la actividad y déjeles que 86 87 respuestas.
la trabajen individualmente. Des-
133165 _ 0078-0091.indd 86 7/5/09 133165 _ 0078-0091.indd 87
12:49:55 22/5/09 13:06:31
pués, corrija en común, razonando
qué proceso se ha seguido en la
ordenación de cada grupo de frac-
ciones.
Más información en la red Ideas TIC
Comparación de fracciones Audacity
http://www.ceibal.edu.uy/contenidos/areas_conocimiento/mat/ http://audacity.sourceforge.net/
comparaciondefracciones/ Audacity es un programa
En esta sección de la página libre y de código abierto para
del Plan CEIBAL se trabaja la grabar y editar sonido. Está
comparación de fracciones disponible para Microsoft
y se ofrecen actividades de Windows, Mac OS X, GNU/
Linux y otros sistemas ope-
tipo interactivo para reforzar
rativos.
los conceptos.
86 87
6
Ariketak R11 R12 R13 R14 R15 UNIDAD 6
1. Zein adieraz daitezke zenbaki misto gisa? 7. Adierazi izendatzaile berberaz. 12. Kalkulatu eta adierazi emaitza zenbaki ● Alainek pastel baten bi bosten apaindu ditu
Para evaluar Idatzi eta azaldu zergatik ezin diren zenbaki misto gisa. marmeladaz, eta hiru bosten, txokolatez. Para practicar
● Biderketa gurutzatuen metodoaz. Zerez apaindu du Alainek pastel zatirik
misto gisa adierazi besteak. ● Oskarrek 16 mazapan zati berdinetan
4 5 3 7 15 9 handiena?
9 7 15 10 4 23 eta eta eta banatu ditu 5 haurren artean. Zenbat
5 8 10 9 7 4 mazapan jaso ditu haur bakoitzak? ● Erramunek litro laurdena esne hartu du
2 8 4 5 9 7
R11 Multiplo komunetan txikienaren metodoaz. gosaltzeko, eta askaltzeko, litro herena
● ● Eguzkiñek 11 kg gaztaina zati berdinetan
zerealekin.
2. Idatzi. banatu ditu 4 poltsatan. Zer pisu dute Amplíe la actividad 8 de ESTUDIO
actividad 7
eta
9 8
eta
10 4
eta
7
poltsa bakoitzeko gaztainek?
Noiz hartu du Erramunek esne kantitate
interactiva Zenbaki misto gisa
4 8 6 9 15 30 handiena? EFICAZ y pida a sus alumnos que
3, 7
eta
5 4, 9
eta
8 13. Ebatzi. ● Argiñek arrautzopil baten bost zortziren jan enuncien oralmente qué procedi-
21 39 28 37 58 8 12 6 5 10 15 ditu, eta Xabierrek, hiru bederatziren. Nork
4 6 9 8 7
● Edurnek eta Liernik enpanada bat dute.
jan du gehien?
miento hay que seguir para com-
8. IKASTEN IKASTEKO. Osatu eskema zure Edurnek seirena jan nahi du, eta Liernik, parar fracciones en cada caso.
R12 Zatiki gisa koadernoan. hiru laurden. ● Eneko Donejakue bidea egiten ari da
Zenbat zati berdinetan moztu behar dute bizikletaz. Lehenengo astean, bidearen Después, pídales que completen
actividad enpanada, banatzeko? Zenbat zati hartu hiru zazpiren egin zituen, eta bigarrenean, el esquema en sus cuadernos y
3 2 7 4 6 ZATIKIAK ALDERATZEA
interactiva 6 3 2 7 5 behar ditu bakoitzak? Nork hartuko du bidearen erdia. Zer astetan egin du kilometro
5 7 8 6 9
gehien? gehien? corríjalo en común.
Izendatzaile berekoak ▶ … da
3. Adierazi zatiki pare hauek baliokideak diren handiena.
ala ez. … berekoak ...
R13 GAI NAIZ… Eskaerak prestatzeko
1 5 5 15 24 8
● eta ● eta ● eta … desberdinekoak ...
actividad 4 20 8 32 9 3 Xabierrek ogitartekoak eta pintxoak ematen ditu bere kafetegian. Ogi bakoitza 3 zati berdinetan
interactiva 4. Osatu zatikiok baliokideak izan daitezen eta 9. Ordenatu txikienetik handienera.
mozten du, ogitartekoak egiteko; eta 5 zatitan, pintxoak egiteko.
88 89
6
Berrikusten UNIDAD 6
Problemak ebazten
R09 R10 R11 R12 R13
4. Leire, Iñigo eta Fermin anai-arrebak dira. Leire da gazteena, Iñigok Leirek baino ● 134º 17’ 48” 1 27º 51’ 39” 12. Denda batean, bi eskaintza daude:
presentación lau urte gehiago ditu, eta Ferminek, Iñigok baino hiru gehiago. ● 175º 19” 1 36º 59’ 48” 144 €-an saltzen dituzten 18 platerretakoa,
Guztien adinen batura 32 da. Zenbat urte ditu bakoitzak? eta 108 €-an saltzen dituzten 12
● 126º 44’ 18” 2 63º 50’ 49”
Ensayo y error platerretakoa. Zein eskaintzetan da
5. ASMATU. Idatzi problema bat saiakuntzaren eta errorearen metodoa erabiliz ebatz daitekeena. ● 90º 2 35º 40’ 45” merkeago platerraren prezioa? Zenbatekoa
En este problema aparecen dos Orrialde honetako problemen antzera egin dezakezu. da merkealdia?
variables y los ensayos son más
complejos, ya que se puede dejar 90 91
fijo el valor de una y variar la otra.
Vaya mostrando las sucesivas 133165 _ 0078-0091.indd 90 7/5/09 12:49:57
133165 _ 0078-0091.indd 91 7/5/09 12:49:58
90
90 91
91