Generos Literarios

Descargar como pdf o txt
Descargar como pdf o txt
Está en la página 1de 8

KAWSAPURA PUQUCHIY AYLLUCHASQA

“CASIMIRO HUANCA”
QHICHWA JATUN YACHAYWASI
Kawsay Kallpachaq Uyway yachayñan

ARAWIRIMAY
QILLQAYKUNA
YACHAKUQ: ……………………
ÑIQI: JISQ’UN KAQ
YACHACHIQ: LIC. ADELA ROCHA T.
IMASMARIKUNA
(ADIVINANZAS)
Imasmari, imasmari
Juk yuraq mula qhuyaman
Q`ipiyup yaykun,
Lluqsimuntaqmin ch’usaqlla.
¿Imataq kanmanri? Cucharon =wislla

Imasmari, imasmari

Tatan jil, wawan jil.

¿imataq kanman?

turunjil, pirijil

Imasmari, imasmari
Juk warmiqa, muyuspa
Muyuspa wiraykapun
¿imataq kanman?

phuchka
imasmari,imasmari
maman tiya tiya,
wawan puri puri.
¿imataq kanman?

Marana

Imasmari, imasmari
P`unchaw allin kichasqa
Tutataq allin wichq`asqa
¿imataq kanman?

Ñawi

Imasmari, imasmari
Yuraq umayuq sipas,
Q`umir p`achayuq
Tukuyta waqachiq,
Maki q`apachiq
¿imataq kanman?

Siwulla
QALLUWATANA
TRABALENGUA

Q’illu uchu ukhupi, Uchu luru u


chu ukhupi

Juk sipas sumaq sunqu


simp’a sapa sunqu suwa
sumaq simi sutinmi sara.

Piki puka k'apa, puka k'apa piki,


piki puka k'apa.
WILLAYKUNA
CUENTO
)

Jaqay urquniqpi atuqwan kirkinchuwan tinkusqanku. Atuqqa


manchay ch’aqwakupuniqa nisqa:
- Yu, kirkinchu millay uywa, qhachqa wasa, sayt’u simi, llasa chaki
kanki ja, ja, ja… Jaqay chimpaman atipanakuta ruwaykuna.
- ¡Yaw! Nisqa khirkinchuqa.
- Jinata iskaynin uywaqa pampapi siqita raqhaspa atipanakuta
qallarisqanku.

Kirkinchuqa ñak’ayllata purisqa, atuqtaq manchay kusisqa


phinkirispa, asirispa kirkinchuta ñawpasqa, chanta karupiraq
rikuspataq sach’a urapi samarikuq chukuykusqa, jinallapi atuqqa
puñurparisqa ari.
Chaykamataq, kirkinchuqa ch’inllamanta purillasqapuni, chanta
ñaupaqta chimpaman chayasqa, atuqtataq atispa. Jinata atuqqa
p’inqaypi rikhurisqa, tukuytaq paymanta asikusqanku.
JATUN WILLAYKUNA
(LEYENDAS)

YURAQ PAMPA
Sechura llaqta chhiqanpi, taqra jallp`api, llaqtamanta 5 phani puriypi,
jatun taqra pampa rikukun,
Yuraq pampamanta riqsikun imaraykuchus manchay yuraq jallp`a
rikukun.
Mana nipi wichariyta atinchu kay chhiqanman, imaraykuchus
maychay patapi wicharinapaq, chantapis ninku sunqu suya kasqanta.

Manchay q’umir qurakuna muyuynintinpi kasqanta ninku, chay


chiqanmanta uwijata michiqkuna, chanta niyankutaq uyarisqankuta
wankar waqtayta cahywanpis mana nipi rikunkuchu pichus
waqtasqanta. Kay pampaq chaupinpi tiyan corales chantapis askha
quri, chayrayku askha runakuna wichariyta wakichichunku; jinapis
niraq suqta thachkiyta chuarasaqtinku jallp`a apaykakapuyta
qayarin; chayta manchikuspa mana nipi wichariq churakunchu.

Iskay wiraquchimanta wiyay tiyan, chay chiqanpi purichkajpa


yanninkuta chinkachisqankuta. Chinkasqankuta
yuyaychakunakupaqqa anchataña purisqanku; yakumanta manchay
ch`akisqas mana ni mayyniypi yakuta tarisqankuchu.
Manpichus kasqankuta yachayta munaspa manchaytapuni
purisqanku. Jinapi jukyata, juk mayuta rikusqanku, jinapi
chimpasqanku manchay kusisqas. Kawallusninkuta uqyachisqanku
chayaytawankama. Paykunapis junt`achisqanku iskay yaku
apaykachanankuman. Batán mayu kasqanta yuyasqanku,
imaraykuchus chay mayu Sechura chiqanpi kachkan; chaywanpis
chaypi puñusqanku imaraykuchus maychay sayk`usqa
kachkarqanku. richarinankupaqtaq, chay mayu juk yaraq pampa
jayq`aya kasqa; yaku apaykachanankupipis chay jayp`aya junt`a
kasqa.

Sunqunkuta suwachiskusqanku kay yuraq pampawan manataq


yachasqankuchu imaynatachus chayasqankuta.
Niyankutaq kay Semana Santapi askha chay sunqu suwaqkuna
rukhurinku, kay yuraq pampa chiqanpi; niyankutaq pili uywakuna
rikhurisqanta; yuyay tiyan kay kasqanta juk runa munnaskirikaspa
qipakapusqanta. Wakinkuti kay pili uywa qurimanta k`achanchasqa
chay mayupi wayt`arisqanta, jinapi sichus tarin juk sumaq
runatachayqa rin parlariq, nispa paipay kasqanta askha tinka
kayniqpi.
ASICHIYKUNA
(Chistes)

“Juk kuti tuta waynuchus achkha chiwu pajata


khanaykuchkaskanku chanta juk waynuchuqa risqa
akarikuq chantaqa wayna masisninqa kachasqanku
kuriy waka akasta aparqamuy ñispa chanta tuta
laqhapi mana riparaspaqa akallanta juqharirpasmusqa
makinwan. Jujujuy…”

También podría gustarte