Edukira joan

Florence Cestac: berrikuspenen arteko aldeak

Wikipedia, Entziklopedia askea
Ezabatutako edukia Gehitutako edukia
«Florence Cestac» orriaren itzulpena eginez sortua
(Ez dago alderik)

18:34, 29 maiatza 2024ko berrikusketa

Florence Cestac

(2008)
Bizitza
JaiotzaPont-Audemer1949ko uztailaren 18a (75 urte)
Herrialdea Frantzia
Hezkuntza
HeziketaÉcole nationale supérieure des arts décoratifs (en) Itzuli
École supérieure d'art et design Le Havre-Rouen (en) Itzuli
(1965 - 1968)
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakkomikigilea, ilustratzailea eta argitaratzailea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaCollectif des créatrices de bande dessinée contre le sexisme (en) Itzuli
cestac.com
IMDB: nm1621377 Edit the value on Wikidata

Florence Cestac (Pont-Audemer (Eure), 1949ko uztailaren 18a) komikigile, ilustratzaile eta editore frantsesa da.

Florence Cestac Rouengo Arte Ederretako eta Parisko Dekorazio Arteetako Eskolako ikaslea izan zen. Gaur egun, hainbat aldizkaritan kolaboratzen du. 1970eko hamarkadaren hasieran, Étienne Robial editorearekin batera, Futuropolis sortu zuen, Frantziako komikigintzan eragin handia izan zuen argitaletxea. Hainbat album sortu ditu, publikoaren eta kritikarien artean arrakasta handia izan dutenak. Bere lanik ezagunenak Harry Mickson, Les Déblok, Le Démon de midi, La Véritable Histoire de Futuropolis eta Un Amour Exemplaire dira. Hainbat sari jaso ditu eta, bereziki, 2000. urtean, Angulema hiriko Sari Nagusia, komikigintzaren arloan Frantziako sari ospetsuena.

Bere estiloaren ezaugarri nagusiak pertsonaien sudur handiak, hazpegi borobilak eta gazteei zein helduei zuzendutako umore berezia dira. Bere ibilbidean zehar, emakumearen eskubideen defentsan lan egin du eta komikigileen eskubideak defendatzeko hainbat ekimenetan parte hartu du.

Biografia

Gaztaroa eta ikasketak

Florence Cestac Normandiako landa-ingurunean hazi zen, lehenengo Pont-Audemerren eta gero Rouen-en. Aita Arte eta Lanbideetako (Arts et Métiers) ingeniaria zuen.[1] Haurtzaro “jostari eta alaia” bizi izan zuen[2]: «Nire familia alaia zen, umore onekoa. Ama, batez ere; aita, hura ez bezala, oso zakarra baitzen».[3] Garai hartan, komikiak mutikoen kontuak ziren, horregatik, Florencek ezkutuan eskuratu behar izaten zituen, edo nebarenak irakurri, eta, aldi berean, marrazkiez betetzen zituen bere koadernoak.[4] Hauek ziren haren irakurgairik gustukuenak: Pépito, Tartine Mariolle eta Blek le Roc[5] edo Sapeur Camember[1],Tintin, Spirou...[6] Florencek bere familia-ingurunetik aparte bizi nahi zuenez, etxetik urrun ikasteko eskatu zuen, eta horregatik, gurasoek Honfleur-eko barnetegi katoliko batean matrikulatu zuten. Han ikasi zuen seigarren mailatik bigarren hezkuntzara arte. Urte asko igaro ondoren, artistak barnetegiko esperientzia kontatu zuen Filles des Oiseaux seriearen lehen liburukian: N 'oubliez jamais que le Seigneur vous regarde! (Dargaud, 2016).[7] Inoiz adierazi izan du urte haiek erabateko ateismoaren jarraitzaile egiteko konbentzitu zutela.[8]

photographie en noir et blanc d'hommes brandissant de longs bouts de bois en face de la Sorbonne
Ikasleen manifestazioak Sorbonako Unibertsitatean, 1968ko maiatzaren 3an.

1965etik 1968ra Arte Ederretako ikasketak egin zituen Rouen-en (École supérieure d'art et design Le Havre-Rouen). Horren ostean, Pariseko Dekorazio-Arteetako Goi-mailako Eskolan ikasten hasi zen.[9] Bere lankide Esteban Robial maketazale eta diseinatzailearekin, eta baita lagun-talde batekin ere, 68ko maiatzeko borroketan parte hartu zuen, manifestazioekin bat eginez eta hiru koloreko banderak moztuz kolore gorriko zatiak erabiltzeko.[10] Poliziak Cestac atxilotu zuen ekintza horietan parte hartzeagatik, eta 18 egun eman behar izan zituen prebentziozko espetxean Gradignanen. Epaiketan, isun handi bat ezarri zioten, aitak ordaindu zuena, eta bost urtez eskubide zibilez gabetu zuten. Cestac-en lagunek, berriz, agintarien neurri "eredugarria" jasan behar izan zuten: Alemaniara bidali zituzten diziplina-erregimen peko soldadutza egitera.[11][12] Cestacek uste du 1968ko maiatza inflexio-puntu bat izan zela bere bizitzan: bera "programatuta" zegoen "probintziako bizimodu xume eta lasaia izateko, etxekoandre gisa"; baina "suhartasun kolektibo" olatu hark tradizio sozialak hautsi eta Parisera joatera bultzatu zuen, mugimenduan parte hartzeko.[13]

Ibilbide profesionaleko hastapenak

Florence Cestac Daniel Filipacchi editorearen aldizkari batzuetan hasi zen lanean, hala nola Mademoiselle Âge tendre —bertan marraztu zuen, Claude Brulé-k idatziriko gidoiarekin, Pénélope, bere lehen komikia[14]—, Salut les copains, Lui[15] edo 20 ans aldizkarietan. Garai hartan, Cestac eta Robial bikoteak langile autonomo gisa egiten zuten lan egunkarietarako; horrez gain, Parisko 20. barrutiko Porte de Montreuilgo azokan ere maiz ibiltzen ziren era askotako produktuak erosi eta birsaltzeko.[16] Hantxe ezagutu zuten Jean Claude de Repper, eta hark harremanetan jarri zituen Robert Roquemartine-rekin, Futuropolis-en jabearekin. Futuropolis komikietan espezializatutako Parisko liburu-denda bakanetako bat zen. Roquemartinek komikiekiko grina transmititu zien Robial eta Cestac-i, garai hartan genero artistiko horretako klasiko batzuk baino ezagutzen ez zituztenak.[17]

Futuropolis: liburu-saltzaile, editore, sortzaile

1972an, nahiz eta ordura arte halako negozio batean sartzea ez zuen inoiz pentsatu, Futuropolis liburu-dendaren ardura hartu zuen Étienne Robial eta Denis Ozanne haurtzaroko lagunarekin batera.[18] Liburu-denda, hasieran, Rue du Théâtre kalean zegoen; baina, 1974an, jabeek beren jarduera zabaldu eta, Futuropolis argitaletxe bihurturik, Parisko 15. barrutiko Passage des Écoliers kalean ireki zuten egoitza berria.[19] Futuropolis-en Edmond François Calvo, Jacques Tardi eta Moebius bezalako autoreen liburuak argitaratu zituzten. Cestac-ek enpresa zuzentzen zuen Robial-ekin batera.[20] Berak hainbat lan hartu zituen bere gain: itzulpena, maketazioa, diseinua, banaketa, kontabilitatea, egileei laguntzea, prentsarekiko harremanak, bilduma-zuzendaritza (irabazi handiak ematen zituen Copyright bilduma barne, non egunkarietako komiki-banda amerikar klasikoak argitaratzen baitziren).[21][22][23] Cestac eta Robial, 1974an sortu zenetik, urtero joaten ziren Angulemako Komiki Azokara.[24]

Garai berean, Florence Cestac-ek komikigile gisa jardun zuen zenbait aldizkaritan: Métal hurlant, L'Écho des savanes, Charlie Mensuel, (À suivre), Pilote eta Ah!Nana. Orduan sortu zuen Harry Mickson, bi pertsonaia ospetsuren ezaugarriak zituen detektibe parodikoa: Disneyren Mickey Mouse-renak eta, Jean Ray idazle belgiarraren Harry Dickson ikertzailearenak.[25]

Harry Mickson sudurrandia, txapela beti jantzita, komunikabide guztietan Futuropolis argitaletxea irudikatuz agertzen zen maskota bihurtu zen.[26] 1976an, ikono hori hainbat aldizkaritan komikietako protagonista ere bihurtu zen, eta bere istorioak Futuropoliseko albumetan bilduta argitaratu zituzten 1979 eta 1988 bitartean. 1989an plazaratutako bosgarren liburukiak, Les Vieux Copains pleins de pépins-ek, Thierry Groensteen kritikariaren harrera bereziki ona izan zuen[27], eta Alph-Art humour saria lortu zuen Angulemako Komiki Azokan[28]. Cestac-ek Edmond François Ratier ere sortu zuen. 1982an Charlie Mensuel aldizkarian agertu zen, eta 1986an istorioak bi albumetan bilduta argitaratu zituzten: Le Chien coiffé eta Ma vie est un roman policier. 2007an, 6 Pieds sous terre argitaletxeak istorio guztiak jaso zituen bilduma argitaratu zuen.[29]

Horrez gain, Cestac-ek Louis Pergaud idazlearen La Guerre des boutons eleberriaren ilustrazioak egin zituen (1990).[30] Era berean, 1988an, Marc Thévenet gidoilariak (orduan Futuropolis-en bildumako zuzendaria) idatzitako Comment faire de la « Bédé » sans passer pour un pied-nickelé komiki umoristikoa marraztu zuen, komikigile hasi berriei zuzendutako lana.[31] 2001ean, Dargaud argitaletxean bertsio eguneratu eta handitua agertu zen. Cestac-ek gazteei zuzendutako argitalpenetan egiten zuen bere artea.[32] Beste lan bat, Gérard Crétin, Mikado egunkarian agertu zen.[33]

Futuropolisek argitaratutako lanek arrasto iraunkorra utzi zuten komiki frantsesaren panoraman, esperimentu grafiko zein narratiboei bide emanez kode tradizionalak hautsi zituztelako[34][35], eta horrela, helduendako komikiaren sorrera errazten zutelako[36]. Hala ere, hamalau pertsonako enpresa baten kudeaketak gainezka egin zien jabeei.[37] 1987an, Futuropolis argitaletxea behin betiko saldu zioten sinbolikoki Gallimard-i franko baten truke.[38] 1994an Robial-Cestac bikotea, krisialdi baten ondoren, bereizi egin zen[39], eta haien lankidetza profesionala ere amaitu egin zen.[40]

Komikigile ibilbidea eta arrakasta

Futuropolis utzi ondoren, Cestac-ek berriro ekiten dio, Nathalie Roques gidoilariarekin batera, Sophie Hérout-ek sorturiko Les Déblok komikia Le Journal de Mickey aldizkarian marrazteari; seriea Dargaud-en argitaratutako bederatzi liburukitan jasota dago, eta familia baten eguneroko bizimodua kontatzen du umorez eta samurtasunez.[41] Hala ere, Cestacek, aldizka, seriea uzten zuen beste proiektu batzuei ekiteko. 90eko hamarkadan, adibidez, Nathan eta Syros argitaletxe frantsesekin kolaboratu zuen. Horrez gain, Marie Ange Guillaume eta Dodo gidoilariekin eta Édith Grattery ilustratzailearekin elkartu zen J'attends un chien eta Je veux pas divorcer komikiak sortzeko (Albin Michel argitaletxea); editore berak Cestacek, Dodok, Gratteryk eta Roquesek sorturiko Quatre punaises au Club argitaratu zuen.[42]

ereGazteei zuzendutako komikiez gain, Cestacek inspirazio autobiografikoko hainbat lan egin zituen. Komiki horietan, askotan agertzen zen Noémie pertsonaiaren egunerokotasuna deskribatzen zen. 1996an, Cestacek, ordurako "komikiaren kulturan" ezinbestekotzat onartutako egileak[43], Le Démon de midi ou "Changement d 'herbage réjouit les calves" lana argitaratu zuen, eta, horrela, hasiera eman zion Cestac pour les grands bildumari. Komikiak kontatzen du "senarrak 25 urteko emakume batekin joateko utzi duen 40 urteko emakume baten istorioa".[44] Komikigileak bost urte behar izan zituen berarentzat balio terapeutikoa izan zuen proiektu hau burutzeko.[45] Liburua mugarria izan zen bere ibilbidean, bere tonu helduagatik eta kritika eta publikoaren aldetik izan zuen arrakasta nabarmenagatik.Mercier, 2008[46] Berari esker, Angulemako Alph-Art de l 'humour saria lortu zuen 1997an, eta 2000. urtean, albumaren 30.000 ale saldu ziren. Marie Pascale Osterrieth antzerki-zuzendariak eta Michèle Bernier aktoreak haren egokitzapena egin zuten Le Splendid kafe antzokian.[47] Obrak oso harrera ona izan zuen, eta 2019an ere antzeztua izaten zen.[48] Zinemarako egokitzapena ere egin zen, baina filmak ez zuen hainbesteko arrakastarik izan.[1] Egileak ironiaz adierazi duenez, emakumezkoen prentsak baztertu egin zuen emakume batek egindako album hau, zeinean emakume batek senarraren adulterioagatik jasan duen mina azaltzen den, baina, aldi berean, gizonez osaturiko epaimahai batek kultura arloko sari garrantzitsu bat eman zion.[43][1]

Cestac-ek, aurrekoez gain, ondokoak ere argitaratu zituen: La Vie en rose ou l 'Obsessionnelle Poursuite du bonheur (1998), "emakumeen bizitzaren mitoak" berrikusten zituena[49]; Du sable dans le maillot ou on est bien arrivs, il fait beau et les gens sont sympa (1999), "frantses familia tipiko baten oporren istorioa"[50]; eta, azkenik, La Vie d'artiste sans s'emmêler les pinceaux sur les chemins détournés (2000), istorio autobiografikoa, neurri batean, umorez kontatzen baititu artista baten hastapen zailak komikiaren munduan.[51]

Angulema hiriko Sari Nagusia, kritikaren arrakasta egiaztatua

2000. urtean, autore baten ibilbide osoa aitortzen duen Angulema hiriko Sari Nagusia jaso zuen, zortzi epaimahikideetik seik aldeko botoa emanda.[52] Ordura arte, 1974an zinemaldia sortu zenetik, bera izan zen, Claire Bretécher-ekin batera, sari hori jaso zuen emakume bakarra.[53] Aurrerago, 2001eko ekitaldiko lehendakari izendatu zuten, eta bi erakusketa eskaini zizkioten: Les pieds de nez de Florence Cestac[1] eta, publiko gazteago bati zuzenduta, Les Déblok komiki-seriari buruzko beste bat.[54] Urte hartan, azokaren antolatzaile gisa, Cestacek sarien banaketaz arduratuko zen epaimahaia osatu behar izan zuen. Aukeratutako mahakide gehienak emakumeak izan ziren, eta erabaki horrek emakume saridun gehiago ekarri zituela egiaztatu ahal izan zuen.[55] Nathalie Roch-ekin batera, azokako haurrentzako espazioa antolatzeaz ere arduratu zen. Bertan, "Choupinette" izeneko jarduera bat sortu zuen komikiak biltzeko eta ospitaleratutako haurren artean banatzeko.[54] Horrez gain, azoketan albumak sinatzen aritzeagatik kobratzen ez zuten marrazkilari eta egileen aldeko estatutu bat egitea proposatu zuen, editoreek, komikigileen lan hori oso errentagarria izanik ere, ez baitzieten behar beste laguntzen artistei.[56] 2001ean, Charlie Schlingo diseinatzaileak, Futuropolis-eko behialako kolaboratzaileak, zenbait autore famatuk ilustraturiko Cestac Color komia eskaini zion.[1]

Gazte eta helduei zuzendutako egilea

photographie en couleur du visage de Jean Teulé en plan rapproché
Jean Teulé 2010ean. Florence Cestac-en zenbait komikitako hitzaurre sinatu ditu, eta haren Je voudrais me suicider mais j'ai pas le temps Charlie Schilingo-ri buruzko komiki biografikoaren gidoia idatzi zuen.

Cestac-en komiki batzuk gazteentzat idatzita daude, eta beste batzuk helduentzat.[57]

2000. urtean, Véronique Ozanne-rekin batera, Les Phrases assassines (éd. Verticales) argitaratu zuen, “gurasoek haurrei esaten dizkieten esaldi krudel edo ergelen” bilduma ilustratua.[58]

Cestac Le Point aldizkariak 2003an sortu zuen komiki sariaren epaimahaikide izan da lehen ediziotik aurrera.[59] 2004an, René Pétillon gidoilariarekin batera, Super Catho komikia sortu zuen, Dargaudek argitaratua. Lan autobiografikoa da, Pétillonek 1950eko hamarkadan Bretainian izan zuen haurtzaroan oinarritua. Bertan, idazleak bere familia iruzurti erlijioso batek errekrutatu zuela kontatzen du. Bi artistek izan zuten txikitan heziketa katolikoaren eragin handia, eta jakin dute beren bizitzako aldi hori umorez deskribatzen.[60] 2004an, Cestacek Le Poulpe polizia-eleberrien bildumako liburuki bat egokitu zuen izen bereko komiki-serierako: La Pieuvre à la Pouy, 6 Pieds sous terre-k argitaratua.[61] Pif Gadget aldikariarentzat, La Fée Kaca et son mal cuit-cuit haurrentzako seriaren hainbat pasarte marraztu zituen. Les Humanoïdes associés argitaletxeak seriea argitaratu zuen album batean 2007an.[62] Sylvie Lenôtre idazlearen haurrentzako liburu bat ere ilustratu zuen: Le Grand Voyage des gastrognomes.[63] 2005ean, berak idatzi, marraztu eta koloreztatutako Le Démon d 'après-midi... komikia argitaratu zuen, Dargauden, berriro ere. Kontakizun autobiografikoa da, hein batean. Berrogeita hamar bat urteko hiru lagun, tartean Noémie, asteburu batean beren iraganeko kontuak errepasatzen dituzte, eta oraindik ere haien bizitzeko gogoa bere horretan segitzen duela aitortzen dute.[64] Urte berean, Les Ados, Laura et Ludo seriea hasi zuen, Le Monde des ados astekarian aurrez argitaratua eta 2006 eta 2010 artean lau liburukitan zabaldu zena[65]; Laura eta Ludo bi neba-arreb dira, gurasoen erruz infernuko bizitza daramatenak. Familia horretan, helduak eta nerabeak ez dira gai elkar ulertzeko, ezta elkarren ohituretara egokitzeko ere.[66] 2007an, Cestacek, Futuropolis argitaletxean izandako hogei urteko esperientzia gogoratuz, La Véritable Histoire de Futuropolis argitaratu zuen.[67] Izenburuak Jacques Tardiren La Véritable Histoire du soldat inconnu komikiari aipamena egiten dio.[68] Tardiren lanaren argitaratzea eten zuten gazteei zuzendutako argitalpenei buruzko 1949ko uztailaren 16ko legean oinarriturik.[69] Jean-Pierre Mercier CNBDIko (Cité internationale de la bande dessinée et de l'image) aholkulari zientifikoaren aburuz, Cestacen ekimena, komikiei buruzko saiakera bat komiki formatuan idaztea, berez, berrikuntza bat izan zen.[70] Albumak harrera positiboa izan zuen hainbat egunkaritan, hala nola Le Monde[67], Aujourd'hui en France,[71] Libération[72] edo La Croix-en.[73]

2005ean, Cestac-ek bere webgunea ireki zuen. 2009an, lau urte lehenago zendu zen Charlie Schlingo artistaren omenez, Jean Teulé gidoigilearekin elkartu zen komiki biografiko bat egiteko: Je voudrais me suicider mais j'ai pas le temps (Neure buruaz beste egin nahi nuke, baina ez dut astirik. Dargaud).[74] Lan horrek ere oso harrera ona izan zuen kritikarien aldetik.[75][76] 2009an, Schlingo saria sortu zuen Yves Poinot Angulemako Komiki Azokaren lehendakari ohiarekin batera. Sari hori urtero ematen da, Angulemako jaialditik kanpo, desagertutako marrazkilariaren izaera eta pentsamoldearekin hurbiltasuna erakusten duen autore edo lan bat saritzeko.[77] Gainera, Yves Poinoten eskariz, Angulemako Udalak kale itsu baten izena aldatzea onartu zuen Impasse Charlie Schlingo izen berria emateko.[78] 2013ko otsailean inauguratu zuten, eta Cestac-ek horma-pintura bat egin zuen bertan.[79] 2009an, Hoëbeke argitaletxeak, J'aime pas… bilduman, Cestacen istorio bat argitaratu zuen: J'aime pas les gens qui se prennent pour…[80]

2011n, Tonino Benacquista gidoilariarekin elkarlanean, Cestac-ek Des salopes et des anges (Putak eta aingeruak) marraztu zuen, abortatzeko eskubidearen aldeko borrokei buruzko kontakizuna. Narrazioan 1973an —Frantziako Mouvement pour la liberté de l’avortement et de la contraception elkartea sortu zen urtean— Londresera abortatze joan behar duten hiru emakumeren bizipenak gurutzatzen dira.[81] Liburua Simone Veil-i eskainia dago, Valéry Giscard d 'Estaing-en lehendakaritzapeko ministroa, haurdunaldiaren borondatezko etendura despenalizatzen zuen legea lortzeko borrokatu zuena.[82]

2011n, On va te faire ta fête, maman! marraztu zuen. Gidoia Nadège Beauvois Temple-k idatzi zuen, erditu ondoko depresioa jasaten duten emakumeei laguntzea helburu duen Maman Blues elkartearen sortzaileak.[83] 100 marrazki biltzen dituen komiki horren helburua haurdunaldiaz eta haren inguruan sortzen diren trakeskeriez —"rire autour du thème de la grossesse et des maladresses de l'entourage"— barre egitea da.[84] 2012an, Marie-Ange Guillaumen-ek idatzitako Qui dit chat, dit chien komikia marraztu zuen.[85] 2013an Le Monde - SNCF argitaletxeko Les Petits Polars bilduman parte hartu zuen Jean Bernard Pouy-k idatzitako Plein le dos albuma marraztuz.[86] Urte berean, Le Démon du soir ou la Ménopause héroïque argitaratu zen. Komikia, neurri batean, autobiografikoa da.[87] Bertan, heroinak, Noémie pertsonaia ezagunak, aldi berean bizi ditu ibilbide profesionalaren amaiera eta hasiera berri bat bere bizitzan.[88] 2014. urtean, Cestac-ek berriz ere kolaboratu zuen Pouy idazlearekin La Capture du tigre par les oreilles ilustratzeko.[89] Urte berean Grand Prix Saint-Michel saria jaso zuen, komikiaren munduko zaharrenetako bat.[90] 2015ean, Daniel Pennacek idatzitako Un amour exemplaire komikia ilustratu zuen. Lan autobiografiko horretan, gidoilariak aurkezten dituen maila sozial desberdinetako bi pertsonaiak, gizarte-konbentzioei uko eginez eta haien maitasun perfektuaren kontzeptua gauzatu nahian, ezkondu egiten dira, eta ez dute lan egin nahi ez eta seme-alabak izan.[harvsp] Liburua, aurrerago, antzerkira egokitu zen, Clara Bauer-ek zuzenduta, eta Parisko Rond-Point-eko antzokian antzeztu zuten. Ikuskizunetan, aktoreek beren papera jokatzen zuten bitartean, Cestac-ek zuzenean marrazten zuen eta Pennac-ek bere testuak irakurtzen zituen.[91] Charlie Hebdo aldizkariak jasan zuen atentatuko biktimak omenduz ematen zioten hasiera antzezlanari. Cestac erabat hunkitu zuten egunkari horretako kideen hilketek.[harvsp]

2016 eta 2018 bitartean, Filles des Oiseaux seriearen bi liburu argitaratu zituen, hauek ere, neurri batean, autobiografikoak. Haietan, Cestacek bi neskaren bizitza kontatzen du, barnetegi katoliko batean, hasieran, eta handik kanpo geroago. Lehenak —Filles des Oiseaux: N'oubliez jamais que le Seigneur vous regarde! (Dargaud, 2016)— Honfleur-eko barnetegi katoliko batean bizi diren bi neska aurkezten ditu. Haien gizarte-jatorriak oso desberdinak diren arren, adiskide handiak izango dira eta umorez aurre egingo diote jasaten duten hezkuntzari, askatasuna eta feminitatea murriztea helburu zuena.[92][93] 2018an, argitaletxe berean, autoreak seriearen bigarren liburua argitaratu zuen: Hippie, féministe, yéyé, chanteuse, libre et de gauche, top-model, engagée, amie des arts, executive woman, maman, business woman, start-upeuse, cyber communicante… what else ?[94] 68ko maiatzean girotutako liburu horretan, bi lagunek haien bizitza aztoratua aztertzen dute.[95]

2019an, Siné Madame hilabetekari feminista satirikoaren sorreran parte hartu zuen aldizkariaren marrazkilari-taldeko kide gisa.[96] 2021ean, Un papa, une maman, une famille formidable (la mienne!) komiki autobiografikoa argitaratu zuen Dargaud-en, non aita ikuspuntu «ez oso gorazarrezko» batetik irudikatzen duen.[97]

2013an, komikigileak jakinarazi zuen ez zuela erretiroa hartzeko asmorik, eta buruan zuela bere saga autobiografikoaren azken atala, Le Démon de minuit izenburua izan zezakeena.[87]

Komikiaz gain, Cestac-ek mâché paperez egindako erliebedun erretratuak sortzen ditu. Artistaren komikietan ohikoak izaten diren sudur handiak dituzte ezaugarri.[98] Era berean, Jean Marie Pigeon eskultorearekin batera , Marianne Errepublika frantsesaren irudi sinbolikoaren bustoak diseinatu zituen, betiere bere estilo pertsonalean. Haietan, Mariannek sudur handia eta forma oparoak ditu. Obraren hamabi ale daude. Angulemako Udalak berehala erosi zuen bat, haren ezkontza-aretoa apaintzeko.[99] Beste batzuk bildumagileek erosi zituzten. Pintore amateurra ere bada, eta détournement (desbideraketa) estiloko koadroak sortzen ditu.[100]

Bizitza pertsonala

Florence Cestac-ek seme bat du.[101] 2013ean jakinarazi zuen 6.000 alez osatutako Mickey Mouse-ren irudi bilduma saldu zuela egoitza probintzial baten finantzaketan laguntzeko.[87]

Parisen bizi da, lehenago Enki Bilal komikigilea ere alokairuan bizi izan zer apartamentu batean.[102]

Estilo grafikoa eta narratiboa

photographie en couleur d'une main en gros plan dessinant
Florence Cestac bere liburuetako bat eskaintzen ari dela, 2008ko martxoan Liburu Aretoan.

Cestacek gizon-emakumeen hauskortasuna eta sentikortasuna islatzen duten antiheroiak ditu gogoko.[harvsp] Bere lanetan umorea funtsezkoa da.[103][104]

Cestacen lehen pertsonaia ezaguna Harry Mickson detektibe parodikoa da, Mickey Mouse-ren eta Jean Ray idazlearen Harry Dickson detektibearen arteko gurutzatzea.[harvsp] Cestac Disney pertsonaiaren zale amorratua da, bere irudien bilduma handia osatu du bere bizitzan zehar.[98] Elzie Crisler Segar komikigileak sortutako Popeye ere oso maite du, eta haren zenbait abentura itzuli izan ditu.'[105] Zaletasun hori oso nabaria da bere pertsonaietan, aurpegietan bereziki, haien ahoa deszentratuta baitago.[106] Harry Micksonek sudur handia du. Ezaugarri hori Cestacen estilo grafikoaren "fabrika-marka" bihurtu da. Yves Marie Labé Le Mondeko kronistak Cyrano de Bergeracen omenalditzat hartu du ezaugarri hori.[98] Mathieu Lindon-ek Edmond François Calvo-ren arrastoren bat ere aurkitu du.[72] Cestacek berak André Franquin-en eragin handia aitortzen du, bereziki Gaston Lagaffe heroiarena[107], bai eta bere kontakizunena ere “nola mutikoei hala neskatilei ere zuzentzen zitzaiena".[harvsp] Haren lanetan Robert Crumb-en eragina ere aurki daiteke, “errealitatea ulertzeko modu jostalarian”.[108][109] Autoreak, halaber, Pim Pam Poum komiki-banda amerikarrarekiko afinitatea aitortu du.[110]

Sudur handiaz gain, Cestacen estiloa “bere adierazkortasun grafikoan eta dinamika narratiboan” ere agertzen da.[65] Pierre Mercier-ek komikigilearen idazkeraren “adierazkortasun kementsua” nabarmentzen du.[harvsp] Haren grafismoaz, "pintzelkada biribilez" marrazten duela duela esan dute.[108] Yves Marie Labé kritikariak, Le Monde egunkarian, "jarioa, umore zorrotza, bere buruaz trufatzeko gaitasuna eta marratzea" azpimarratzen ditu[104] eta baita "bere marrazketa biribil eta dinamikoa" ere[74]; Frédéric Potet kritikariak "sudur handien eta marratze malguaren erreginatzat" jotzen du, "beste inork ez bezala enpatia eta samurtasuna baliatzen dituena".[111] BoDoi aldizkariko kritikarien arabera, Cestac-ek “marra karikaturizatzaileak eta biribilak” erabiltzen ditu[112], “marrazketa satirikotik hurbil dagoen” estiloaz.[113] Marrazki biribildu horiek gai larriak —abortua[114][115] edo Charlie Schlingoren bizitza tragiko-komikoa[74], adibidez— jorratzen dituenean ere egokiak dirai.

Cestacek honela definitzen du bere estilo grafiko eta narratiboa: "Sudur handia eta neure buruaz trufatzea nire fabrika-marka dira. Hau da nire lehen araua: hobe da barre egitea. Egoera zailetan, pailazoaren sudurra jartzeko joera dut.»[116]

Komiki-sortzaileen aldeko jarrera

1998an, Florence Cestacek Marc Thévenet-ek idatzitako Comment faire de la « Bédé » sans passer pour un pied-nickelé komikia marraztu zuen. Lanak egile hasiberriei lagundu eta bideratzeko helburu didaktiko eta ludikoa zuen.[117]

2013. urtean, Angulemako Komiki Azokaren antolatzaileak kritikatu zituen, komikigileak, jaialdiaren lehen urteetan ez bezala, "klanetan" bilduta agertzen zirelako nor bere argitaletxearen inguruan, gainerako egileekin kontakturik izan gabe.[118] 2014an, Franck Bondoux-ek, jaialdia antolatzen zuen 9emArt+ enpresa pribatuko zuzendariak, Académie des Grands Prix desagerraraztea iragarri zuen, bozketa-metodoari buruzko polemika baten ondoren.[119] 2016an Angulemako Azokan polemika piztu zenean, Grand Prix sarirako aurre-aukeraketan bat ere emakumerik ez zegoelako, Cestac Bondouxen aurkako adierazpenak egin zituen Le Journal du dimanche frantses astekarian.[oh 1] Aurre-aukeraketan emakumeek jasandako bereizkeriaz gain, Cestacek uste zuen jaialdiak antza handiagoa zuela, "sinadura azoka" edo "negozio" batekin kultur ekitaldi batekin baino. Halaber, haurrei eskainitako jarduerak berrasmatzeko beharra adierazi zuen.[120] Cestac-en adierazpenek oihartzun handia izan zuten prentsan.[121][122][123] Néanmoins, azokaren antolatzailea, ez zegoen ados kritika horiekin,[124] baina, hala ere, kritiken ondorioz, sei emakume sartu zituzten aukeraketan: Lynda Barry, Julie Doucet, Moto Hagio, Chantal Montellier, Marjane Satrapi eta Posy Simmonds.[125] Urte horretan bertan, Cestacek eta Grand Prix saria irabazia zuten beste sei pertsona ospetsuk, izen handiko zenbait autorerekin elkartuta, "Angoulême la renaissance" taldea sortu zuten. Haien ustez, ekimena Azokaren “erreskate-operazio” bat izan zen, eta baita Franck Bondouxek egindako kudeaketaren salaketa bat ere.[126] Azoka erabat berritzeko hamalau puntuko plana proposatu zuten.[127]

2017an, Perros-Guirec herriko Komiki Azokaren 24. edizioan ohorezko gonbidatua izan zenean, Cestacek autore hasiberrien egoerak eragiten dion kezka adierazi zuen. Haren ustez, komikigile berriek presio handia jasan behar dute, izan ere, hasiera-hasieratik album bat egin behar dute, ezin baitute komiki-fanzinetan lan egiten hasi, gero eta gutxiago daudelako.[128]

Konpromiso feminista

Kronistek askotan aipatu izan dute Angulema hiriko Sari Nagusia jaso duten lehen bi emakumeen[oh 2] arteko paralelismoa: “aitzindariak”, Cestac (2000. urteko Grand Prix saria) eta Claire Bretécher (1982ko ekainean Grand Prix spécial bat jaso zuen) lagunak dira.[118][98][129] 1960ko eta 1970eko hamarkadetan gaur egun baino komikigile gutxiago zeuden; gainera, komikigintza ez zen lanbide seriotzat hartzen, eta profesionalek haien ogibideari buruzko galderak saihesten zituzten, "haurrentzako liburuak" egiten zituztela adieraziz.[94[harvsp][130] Cestac eta Bretécher lanean hasten direnean, emakumeak oso gutxi ziren eta, batzuetan, baztertuak izaten ziren.[120] Biek ala biek oso estilo pertsonala erabiltzen zuten. Cestaci elkarrizketa askotan galdetu diote emakumeek komikien sorkuntzan duten tokiari buruz eta komikietan irudikatzen dituzten moduaz, adibidez, 2000. urteko Revue des Deux Mondes aldizkarian.[81[harvsp] Artistak dioenez, behin baino gehiagotan entzun du bere estilo grafikoa "ez dela femeninoa", baina zentzugabea iruditzen zaio emakumeen edozein sorkuntza girly[oh 3] estilora mugatu behar dela pentsatzea.[120] Komikien irakurle gehienak gizonezkoak direnez, marrazkilariak bezala[oh 4], Cestacek honako hau ondorioztatu du: «Oraindik ere, komikietako emakumezko pertsonaiak, neurri handi batean, gizonezkoen fantasiazko proiekzioak dira, titi handiak eta eskuetan pistola bana dituztenak, edo, bestela, agertu ere ez dira egiten.»[122]

photographie en noir et blanc et en gros plan visage de Simone Veil
Simone Veil 1984an.

Florence Cestac, 1970eko hamarkadan, Ah! Nana aldizkariaren kolaboratzailea izan zen. Ah! Nana, gehienbat, emakumeek egindako argitalpena zen, eta emakumearen egoera zuen gai nagusia. Bertan, Cestacek bere aldarrikapen feministak azaltzen zituen.[107] Ekimen abangoardista horrek, Frantzian aurrekaririk gabeak, bi urteko ibilbidea egin zuen.[131] 1985eko urtarrilean, beste hiru marrazkilari frantsesekin batera, komikietako indarkeriaren eta sexismoaren aurkako manifestua sinatu zuen Le Monden.[107] Bere lanetan emakumeek gizartean duten egoera askotan errepikatzen den gaia da;[107] horren adibidea da La Vie en Rose ou l'Obsessionnelle Poursuite du bonheur komiki seriea (1998).[132] Cestac-ek hainbat kontakizunetan deskribatzen du emakumeen egoera: “emakume engainatuen belaunaldi osoak mendekatu dituen” Le Démon de midi; Des salopes et des anges, abortatzeko eskubidearen aldeko borrokak ahaztu dituzten belaunaldientzeko irakaspena; Le Démon d'après midi... eta Le Démon du soir ou la Ménopause héroïque, non Cestacek familiaren erantzukizunek gainezka eginda dagoen eta loturak haustea erabakitzen duen 60 urteko heroina aurkezten duen.[87]

Komikiaren izenburua bera probokazio bat da menopausiaren gaia delikatua, ia tabua, baita,[88] baita emakumeen prentsan ere. Izan ere, emakumeei zuzendutako aldizkariek[128] bizitzaren etapa honi buruz eman ohi duten irudia positiboegia izaten da, ez baitituzte gogora ekartzen sexagenarioen kezkak, ezta itotzen dituzten muga hertsagarriak ere.[130][88] Filles des Oiseaux seriearen bigarren liburukian, 68ko maiatzeko mugimenduan murgildutako bi heroiren gorabeherak kontatzen dituen komikian, Cestac-ek aztertzen ditu emakumeek presentzia handia izan zuten hamarkada haiek, feministatzat har daitezkeenak, haren hitzetan («ces décennies féminines, voire franchement féministes»).[133] Tonino Benacquistak idatzitako Des salopes et des anges lana Simone Veil-i eskainia da. Simone Veil Valéry Giscard d'Estaing-en lehendakaritzapeko ministroa haurdunaldiaren borondatezko etena despenalizatzeko legea ezartzeko borrokatu zen. Cestac-ek errespetu handia zion ministro ohiari.[82]

Cestacek uste du, hainbat elkarrizketatan adierazi duen bezala, komikiaren mundua, oro har, maskulinoa dela eta ez sexista,[81][harvsp] eta genero-desberdintasun horrek dakartzala emakume-pertsonaien irudikapen arras estereotipatuak. Bestalde, bere belaunaldiko emakume egileak bakanak ziren arren, komikiaren munduan emakumeak gero eta presentzia handiagoa zuen, bai profesionalen bai irakurleen artean, eta Angulemako Azokaren antolatzaileek ezin zioten egoera berriari ez ikusiarena egin.[134] 2001ean, Angulemako Azokaren buru izendatu zutenean, Cestacek albumak aukeratzeko osatu zuen epaimahaiko kide gehienak emakumeak ziren, eta, sariak erabakitakoan, egiaztatu zuen osaketa horrek ohi baino emakumezko saritu gehiago ekarri zituela urte hartan.[98]

2010eko hamarkadan, Cestac-ek eutsi zion feminismoarekiko engaiamenduari eta bere laguntza eman zion 2015ean sorturiko Colletif des créatrices de bande dessinée contre le sexisme taldeari. Kolektiboak emakume komikigileek lanbide bereko gizonek dituzten pareko aukerak lortzeko zailtasunen aurka borrokatzen da.[135] Zailtasun horien lekukotasuna ematen dituzten hainbat testigantzaz gain, zenbait ikerketak nabarmentzen dute emakume komikigileak bazterkeria eta ikusgarritasun eza pairatzen dituztela eta gizonezkoek baino gutxiago ordaintzen dietela beren lanaren truke.[94[harvsp Cestac komikien arloan sexismoaren aurka borrokatzea helburu duen “BD Égalité” kolektiboko kide da. 2016an, Grand Prix sarirako hautatuen zerrendan emakumerik egon ez izanak sortu zuen polemikaren ondorioz, Cestac-ek berriz ere adierazi zuen bere elkartasuna parekotasunaren alde borrokatzen diren mugimenduekiko.[120]

Horrez gain, Cestac-ek parte hartu zuen, Des Ronds dans l'O argitaletxeak Amnistia Internazionalarekin lankidetzan argitaraturiko En chemin, elle rencontre... komiki seriearen bi liburutan: Les artistes se mobilisent pour le respect des droits des femmes (2011) eta Les artistes se mobilisent pour l'égalité femme homme (2013).[136]

2018an, komikigileak bere kezka adierazi du emakumeen eskubideetan gertatzen ari den atzerakadagatik: «Une honetan, 1960-1970 urteetako aurrerapen guztiak deuseztatzen ari dira». Berak nabarmentzen du, bereziki, erlijioek bilakaera horretan duten eragina.[137] Horregatik idatzi zuen Filles des Oiseaux seriearen lehen liburua, N'oubliez jamais que le Seigneur vous regarde!, non erlijioak pertsonaien feminitatea ito egiten duen: «Ez dut ezer erlijioen aurka, norberak libre du praktikatzea, baina itolarri moduko hori, indarkeria bihurtzen denean, jasanezina da. Muturreko jokabideak ugaltzen ditu eta horrek beldurra ematen dit».[112[harvsp] 2014ko Emakumeen Eskubideen aldeko Borrokaren Nazioarteko Egunean, Des salopes et des anges lana argitaratu eta hiru urtera, Cestacek haurdunaldiaren borondatezko eteteari buruzko eztabaida batean parte hartu zuen, eta honako hau adierazi zuen: «Bizi izan dudanaren testigantza ematera nator, emakumeen eskubideak gelditu edo atzera egiten ari diren garai honetan».[90][harvsp]

Obra

Testu ilustratuak

Komikia

  1. Mickson Alphabet, Futuropolis, 1979.
  2. Harry Mickson, Futuropolis, 1980.
  3. Harry Mickson nettoie ses pinceaux, Futuropolis, 1982.
  4. Cauchemar matinal, Jean-Luc Cochet-en gidoia, Futuropolis, 1984.
  5. Mickson et les Gaspards, Futuropolis, 1985.
  6. Les Vieux Copains pleins de pépins, Futuropolis, 1988.
  7. Hors seriea: Mickson BD Football club, Futuropolis, 1987.
  • Edmond François Ratier
  1. Ma vie est un roman policier, Futuropolis, 1986.
  2. Le Chien coiffé, Futuropolis, 1986 ISBN 2-7376-5480-7.
  • Comment faire de la bédé sans passer pour un pied-nickelé (Jean-Marc Thévenet-en gidoia), Futuropolis, 1988 ISBN 2-7376-2629-3.
  • Quatre punaises au club, Dodo, Édith et Nathalie Roques-ekin (gidoia), éditions Albin Michel, L'Écho des savanes, 1995 ISBN 2-226-07831-2.
  • Les Déblok :
  1. L'Année des Déblok (marrazkia), Nathalie Roques-en gidoia, éditions du Seuil, Seuil Jeunesse bilduma, 1994 ISBN 2-02-020598-X.
  2. Les Déblok rient (marrazkia), Nathalie Roques-en gidoia, éditions du Seuil, coll. Seuil Jeunesse, 1995 ISBN 2-02-023932-9.
  3. Les Déblok font le printemps (marrazkia), Nathalie Roques-en gidoia, éditions du Seuil, coll. Seuil Jeunesse, 1997 ISBN 2-205-04600-4.
  4. Poilade de Déblok aux éclats de rire (marrazkia), Nathalie Roques-en gidoia, Dargaud, 1997 ISBN 2-205-04613-6.
  5. Truffes et Langues de chats à la Déblok (marrazkia), Nathalie Roques-en gidoia, Dargaud, 1998 ISBN 2-205-04752-3.
  6. Déblokeries à la crème anglaise (gidoia eta marrazkia), Dargaud, 1999 ISBN 2-205-04864-3 (BNF 37041515).
  7. Farandole de farces à la Déblok (gidoia eta marrazkia), Dargaud, 2000 ISBN 2-205-04983-6.
  8. Fines conserves Déblok façon boute-en-train (gidoia eta marrazkia), Dargaud, 2001 ISBN 2-205-05058-3 (BNF 37678401).
  9. Turlupinades de la maison Déblok (gidoia eta marrazkia), Dargaud, 2002 ISBN 2-205-05229-2.
  • La Vie en rose ou l'Obsessionnelle Poursuite du bonheur, Dargaud, 1998 ISBN 2-205-04590-3.
  • Du sable dans le maillot ou On est bien arrivés, il fait beau et les gens sont sympas, Dargaud, 1999 ISBN 2-205-04773-6.
  • Florence Cestac, Piquante ! Catalogue d'exposition, Christian Desbois, 2000ko apirila, 72 or. (ISBN 978-2-910150-14-3).
  • La Vie d'artiste sans s'emmêler les pinceaux sur les chemins détournés, Dargaud, 2002 ISBN 2-205-05230-6[139].
  • Super Catho (marrazkia), René Pétillon-en gidoia, Dargaud, 2004 ISBN 2-205-05477-5[140].
  • Le Poulpe, 14. liburukia: Pieuvre à la Pouy (marrazkia), Francis Mizio-ren gidoia, 6 Pieds sous terre, 2004 ISBN 2-910431-46-0.
  • Les Démons de l'existence
  1. Le Démon de midi ou «<span typeof="mw:DisplaySpace" id="mwBGA"> </span>Changement d'herbage réjouit les veaux<span typeof="mw:DisplaySpace" id="mwBGE"> </span>», Dargaud, 1996 ISBN 2-205-04442-7.
  2. Le Démon d'après midi..., Dargaud, 2005 ISBN 2-205-05673-5.
  3. Le Démon du soir ou la Ménopause héroïque, Dargaud, 2013 ISBN 978-2-205-07114-6.
  4. Les Démons de l'existence, tome 0 : Ou ce qui ne nous tue pas, nous rend plus forte… Ben voyons !, lehenengo hiru liburuak biltzen ditu, Dargaud, 2018 ISBN 978-2-205-07866-4.
  • Vive la politique !, zenbaiten artean, Dargaud, 2006 ISBN 2-205-05924-6.
  • Les Ados Laura et Ludo, Dargaud :
  1. Laura et Ludo, 2006 ISBN 2-205-05688-3.
  2. Laura et Ludo 2, 2007 ISBN 978-2-205-06004-1.
  3. Laura et Ludo 3, 2008 ISBN 978-2-205-06162-8.
  4. Laura et Ludo 4, 2010 ISBN 978-2-205-06413-1.
  1. Filles des Oiseaux : N'oubliez jamais que le Seigneur vous regarde !, tome 1, 2016 ISBN 978-2-205-07559-5.
  2. Filles des Oiseaux : Hippie, féministe, yéyé, chanteuse, libre et de gauche, top-model, engagée, amie des arts, executive woman, maman, business woman, start-upeuse, cyber communicante… what else ?, tome 2, 2018 ISBN 978-2-205-07673-8.

Animazioa

Goraipamenak

Sariak

  • 1989 : Angulemako Komiki Azokako Alph-Art humour saria Harry Mickson, tome 5 : Les Vieux Copains pleins de pépins kokimikagatik (France).
  • 1997 : Angulemako Komiki Azokako Alph-Art humour saria Le Démon de midi komikiagatik.
  • 2000 : Grand Prix de la ville d'Angoulême saria.
  • 2014 : Grand Prix Saint-Michel saria (Belgika).
  • 2022 : Grand Prix Victor Rossel (Belgika)[141].

Donariak

  • 2017ko martxoaren 23an Commandeure de l'ordre des Arts et des Lettres gradua eman zioten.[142]

Oharrak eta erreferentziak

Oharrak

Florence Cestac

(2008)
Bizitza
JaiotzaPont-Audemer1949ko uztailaren 18a (75 urte)
Herrialdea Frantzia
Hezkuntza
HeziketaÉcole nationale supérieure des arts décoratifs (en) Itzuli
École supérieure d'art et design Le Havre-Rouen (en) Itzuli
(1965 - 1968)
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakkomikigilea, ilustratzailea eta argitaratzailea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaCollectif des créatrices de bande dessinée contre le sexisme (en) Itzuli
cestac.com
IMDB: nm1621377 Edit the value on Wikidata

Erreferentziak

Florence Cestac

(2008)
Bizitza
JaiotzaPont-Audemer1949ko uztailaren 18a (75 urte)
Herrialdea Frantzia
Hezkuntza
HeziketaÉcole nationale supérieure des arts décoratifs (en) Itzuli
École supérieure d'art et design Le Havre-Rouen (en) Itzuli
(1965 - 1968)
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakkomikigilea, ilustratzailea eta argitaratzailea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaCollectif des créatrices de bande dessinée contre le sexisme (en) Itzuli
cestac.com
IMDB: nm1621377 Edit the value on Wikidata
Florence Cestac

(2008)
Bizitza
JaiotzaPont-Audemer1949ko uztailaren 18a (75 urte)
Herrialdea Frantzia
Hezkuntza
HeziketaÉcole nationale supérieure des arts décoratifs (en) Itzuli
École supérieure d'art et design Le Havre-Rouen (en) Itzuli
(1965 - 1968)
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakkomikigilea, ilustratzailea eta argitaratzailea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaCollectif des créatrices de bande dessinée contre le sexisme (en) Itzuli
cestac.com
IMDB: nm1621377 Edit the value on Wikidata

Bibliografia

Ikerlanak

  • (Frantsesez) Gaumer, Patrick. (2010). «Cestac, Florence» Dictionnaire mondial de la BD (Paris: Larousse): 161-162. ISBN 9782035843319..
  • (Frantsesez) Mercier, Jean Pierre. (2001). Les Pieds de nez de Florence Cestac. Angulema: Cité internationale de la bande dessinée et de l'image.
  • (Frantsesez) Mercier, Jean Pierre. (2008ko urtarrila). «Harry Mickson : Les Vieux Copains pleins de pépins» neuvième art (Cité internationale de la bande dessinée et de l'image) (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  • (Frantsesez) «Cestacopolis» Neuvième Art (Cité internationale de la bande dessinée et de l'image) 14: 64-109. ISBN 9782907848343..
    • (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Rosset, Christian; Mercier, Jean Pierre. (2008ko urtarrila). «Mettre l'auteur en avant» Neuvième Art 14: 64-75..
    • (Frantsesez) Rosset, Christian. (2008ko urtarrila). «Histoire(s) de Futuropolis» Neuvième Art 14: 76-83..
    • (Frantsesez) Dionnet, Jean Pierre. (2008ko urtarrila). «Je me souviens de Futuropolis» Neuvième Art 14: 90-92..
    • (Frantsesez) Druillet, Philippe. (2008ko urtarrila). «Les combattants de la nouvelle culture» Neuvième Art 14: 104-105..

Prentsa-artikuluak

Kanpo estekak

Florence Cestac

(2008)
Bizitza
JaiotzaPont-Audemer1949ko uztailaren 18a (75 urte)
Herrialdea Frantzia
Hezkuntza
HeziketaÉcole nationale supérieure des arts décoratifs (en) Itzuli
École supérieure d'art et design Le Havre-Rouen (en) Itzuli
(1965 - 1968)
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakkomikigilea, ilustratzailea eta argitaratzailea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaCollectif des créatrices de bande dessinée contre le sexisme (en) Itzuli
cestac.com
IMDB: nm1621377 Edit the value on Wikidata
Florence Cestac

(2008)
Bizitza
JaiotzaPont-Audemer1949ko uztailaren 18a (75 urte)
Herrialdea Frantzia
Hezkuntza
HeziketaÉcole nationale supérieure des arts décoratifs (en) Itzuli
École supérieure d'art et design Le Havre-Rouen (en) Itzuli
(1965 - 1968)
Hizkuntzakfrantsesa
Jarduerak
Jarduerakkomikigilea, ilustratzailea eta argitaratzailea
Lan nabarmenak
Jasotako sariak
KidetzaCollectif des créatrices de bande dessinée contre le sexisme (en) Itzuli
cestac.com
IMDB: nm1621377 Edit the value on Wikidata
  1. a b c d e f (Frantsesez) Vavasseur, Pierre. (2005-09-02). «Florence Cestac et le démon du dessin» leparisien.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  2. (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2000-05-26). «Florence Cestac, piquante dans sa bulle» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  3. (Frantsesez) Cestac, Florenca (elkarrizketatua); Mathieu, Laurent. «Le Mai 68 de Florence Cestac (Elkarrizketa)» Paris-Normandie (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  4. (Frantsesez) Fol, Camille Solveig. (2018-05-26). «Du gribouillis à l'oeuvre d'art de Florence Cestac» La Provence. Catégorie:Article à référence à confirmer
  5. (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Mellot, Philippe. «Interview Florence Cestac» BDZoom.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  6. Clam, 2017
  7. (Frantsesez) «Filles des oiseaux, tome 1 : N'oubliez jamais que le seigneur vous regarde» Babelio (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  8. (Frantsesez) Timori, Simon. (2016-09-20). «Les années pensionnat» Moustique (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  9. (Frantsesez) Gaumer, Patrick; Cassiau-Haurie, Christophe; Marmonnier, Christian. (2010). «Cestac, Florence» Dictionnaire mondial de la BD (Larousse): 161-162. ISBN 978-2-03-584331-9. (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  10. (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2000-05-26). «Florence Cestac, piquante dans sa bulle» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  11. (Frantsesez) Verlant, Gilles (zuz.); Robial, Étienne (elkarrizketatua). (1996). Canal+ de bande dessinée avec Etienne Robial. Canal+, 20-21 or. (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  12. (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Hielle, Olivier. (2018-06-01). «Florence Cestac : « L’isolement était total » (Elkarrizketa)» www.ash.tm.fr - Actualités sociales hebdomadaires (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  13. (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Beauvallet, Laurent. (2018-03-23). «Bande dessinée. Florence Cestac : « En Mai 68, j’ai tout envoyé péter »» Ouest-France.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  14. (Frantsesez) Lebedel, Pierre. (1997-01-28). «Silhouette: Florence Cestac, de la librairie à la BD» La Croix ISSN 0242-6056. (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  15. (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2000-05-26). «Florence Cestac, piquante dans sa bulle» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  16. (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Mellot, Philippe. «Interview Florence Cestac» BDZoom.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  17. Cestac, Rosset eta Mercier, 2008
  18. Cestac, Rosset eta Mercier, 2008
  19. Rosset, 2008
  20. (Frantsesez) «« La capture du tigre par les oreilles » de Jean-Bernard Pouy, illustré par Florence Cestac» Le Monde.fr 2014-09-05 (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  21. (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2000-05-26). «Florence Cestac, piquante dans sa bulle» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  22. (Frantsesez) Champigny, Yves. (2000-01-30). «Florence Cestac académicienne» Sud Ouest.
  23. (Frantsesez) Verlant, Gilles (zuz.); Robial, Etienne (elkarrizketatua). (1996). Canal+ de bande dessinée. Canal+, 49 or..
  24. (Frantsesez) «Angoulême rend hommage à "Futuropolis", label pionnier de la BD» Franceinfo 2019-01-26 (Noiz kontsultatua: 2024-05-10).
  25. Mercier, 2008
  26. (Frantsesez) Gaumer, Patrick. (2010). «Harry Mickson» Dictionnaire mondial de la BD (Larousse): 405. ISBN 978-2-03-584331-9. (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  27. (Frantsesez) Groensteen, Thierry. (1988ko martxoaren 25a). «Les Feux de l'humour» Le Monde (Noiz kontsultatua: 24-05-15)..
  28. (Frantsesez) Quillien, Christophe. (2019ko urtarrilaren 16a). «Florence Cestac : Harry Mickson & Co» Les Inrockuptibles 2 : les 50 meilleures BD franco-belges (85): 60...
  29. (Frantsesez) Gaumer, Patrick; Cassiau-Haurie, Christophe; Marmonnier, Christian. (2010). «Cestac, Florence» Dictionnaire mondial de la BD (Larousse): 161-162. ISBN 978-2-03-584331-9. (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  30. (Frantsesez) Gaumer, Patrick; Cassiau-Haurie, Christophe; Marmonnier, Christian. (2010). «Cestac, Florence» Dictionnaire mondial de la BD (Larousse): 161-162. ISBN 978-2-03-584331-9. (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  31. (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Ka, Olivier. (2001-01-25). «Livres. Bande dessinée. Le 28e Festival international de bande dessinée ouvre ses portes aujourd'hui à Angoulême. - L'Humanité» https://www.humanite.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  32. (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Beauvallet, Laurent. (2018-03-23). «Bande dessinée. Florence Cestac : « En Mai 68, j’ai tout envoyé péter »» Ouest-France.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  33. (Frantsesez) Champigny, Yves. (2000-01-30). «Florence Cestac académicienne» Sud Ouest.
  34. Dionnet, 2008
  35. (Frantsesez) Lesage, Sylvain. «futuropolis à l’heure de gallimard | Cité internationale de la bande dessinée et de l'image» www.citebd.org (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  36. (Frantsesez) Bataillon, Stéphane. (2019-01-24). «Angoulême 2019. Futuropolis, où le rêve d’une bande dessinée devenue adulte» La Croix ISSN 0242-6056. (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  37. (Frantsesez) Lindon, Mathieu. «Futuropolis, chez Cestac» Libération (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  38. (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Ka, Olivier. (2001-01-25). «Livres. Bande dessinée. Le 28e Festival international de bande dessinée ouvre ses portes aujourd'hui à Angoulême. - L'Humanité» https://www.humanite.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  39. (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2000-05-26). «Florence Cestac, piquante dans sa bulle» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  40. (Frantsesez) «Les éditions de bandes dessinées Futuropolis ferment leurs portes» Le Monde.fr 1994-01-22 (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  41. (Frantsesez) Vavasseur, Pierre. (2000-05-26). «Ces Déblok qu'on aime en bloc» leparisien.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-16).
  42. (Frantsesez) Gaumer, Patrick; Cassiau-Haurie, Christophe; Marmonnier, Christian. (2010). «Cestac, Florence» Dictionnaire mondial de la BD (Larousse): 161-162. ISBN 978-2-03-584331-9. (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  43. a b (Frantsesez) Rietsch, Hélène. (1997ko urtarrilaren 26a). «La chouchoute des garçons. La bd au féminin : l'Alph'art humour du Festival d'Angoulême est allé à Florence Cestac» Sud Ouest.. Catégorie:Article à référence à confirmer
  44. Cestac eta Lançon, 2001
  45. (Frantsesez) Lebedel, Pierre. (1997-01-28). «Silhouette: Florence Cestac, de la librairie à la BD» La Croix ISSN 0242-6056. (Noiz kontsultatua: 2024-05-09).
  46. Mercier, 2008
  47. (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2000-05-26). «Florence Cestac, piquante dans sa bulle» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  48. (Frantsesez) Peter, Philippe. (2017-01-19). «Florence Cestac, invitée d'honneur du magazine» leparisien.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  49. (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (1998-11-20). «Images de rédemption» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  50. (Frantsesez) Delcroix, Olivier; Le Fol, Sébastien. (2000-01-31). «Florence Cestac, première académicienne de la BD» Le Figaro.
  51. (Frantsesez) Albray, Patrick. «La Vie d’Artiste sans s’emmêler les pinceaux sur les chemins (...)» ActuaBD (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  52. (Frantsesez) Delcroix, Olivier; Le Fol, Sébastien. (2000-01-31). «Florence Cestac, première académicienne de la BD» Le Figaro.
  53. (Frantsesez) Chardon, Élisabeth. (2000-01-31). BD : Angoulême couronne Florence Cestac. Le Grand Prix de la Ville à une femme. Le Temps (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  54. a b (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2001-01-26). «Les dames des bulles» Le Monde (Noiz kontsultatua: 2024-05-17)..
  55. (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2000-05-26). «Florence Cestac, piquante dans sa bulle» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-08).
  56. (Frantsesez) Cestac, Florence (elkarrizketatua); Ka, Olivier. (2001-01-25). «Livres. Bande dessinée. Le 28e Festival international de bande dessinée ouvre ses portes aujourd'hui à Angoulême. - L'Humanité» https://www.humanite.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-15).
  57. (Frantsesez) Labé, Yves Marie. (2000-02-01). «Florence Cestac distinguée à Angoulême» Le Monde.fr (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  58. Cestac eta Lançon, 2001
  59. Cestac eta Brethes, 2015.
  60. (Frantsesez) Delcroix, Olivier. (2004-01-13). «Chronique d'une enfance à l'eau bénite» Le Figaro.
  61. (Frantsesez) Lancelot, Ronan. (2004-10-04). «Le Poulpe - Pieuvre à la Pouy - par Francis Mizio et Florence (...)» ActuaBD (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  62. (Frantsesez) Mayaud, F.. «Fée Kaca (La) 1. La fée Kaca» www.bdgest.com (Noiz kontsultatua: 2024-05-17).
  63. La rédaction. (15 juillet 2004). «La pomme de terre en bande dessinée» Ouest-France..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  64. Pierre Vavasseur. (3 septembre 2005). «Florence Cestac et le démon du dessin» Le Parisien..
  65. a b Laurent Turpin. (23 mai 2006). Les ados : Laura et Ludo. ..
  66. Renaud Saint-Cricq. (14 mai 2007). «Mères indignes et ados infernaux» Aujourd'hui en France..
  67. a b Yves-Marie Labé. (2 novembre 2007). «Futuropolis, un pan d'histoire. Florence Cestac raconte cette maison d'édition iconoclaste» Le Monde des Livres..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  68. Didier Pasamonik. (24 août 2007). La véritable et très saincte histoire de Futuropolis. .
  69. Bertrand Ruiz. (23 janvier 2019). «BD à Angoulême : Robial raconte Futuropolis» Sud Ouest..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  70. Haude Giret. (13 novembre 2007). «Il était une fois Cestac» Sud Ouest..
  71. Renaud Saint-Cricq. (26 août 2007). «Flash-back pour Florence Cestac» Aujourd'hui en France..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  72. a b Mathieu Lindon. (11 octobre 2007). «Futuropolis, chez Cestac» Libération..
  73. Yaël Eckert. (7 septembre 2007). «La bande dessinée a changé sa vie» La Croix..
  74. a b c Yves-Marie Labé. (30 janvier 2009). «La BD vraie de Charlie Schlingo. Florence Cestac et Jean Teulé retracent la vie du “monarque de la lose ”» Le Monde..
  75. Céline Musseau. (15 février 2009). «Charlie Schlingo, un mec pas gâté par la vie, mais dont la vie a marqué la BD» Sud Ouest..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  76. Armel Le Ny. (janvier 2009). «La vie de Schlingo est une bande dessinée» Charente Libre..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  77. Jean-Pierre Tamisier. (30 janvier 2011). «Le millésime Schlingo à Angoulême» Sud Ouest..
  78. La rédaction. (16 décembre 2013). «Charlie Schlingo. Une impasse au nom du dessinateur» Charente libre..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  79. La rédaction. (3 février 2014). «Schlingo a son impasse» Charente libre.[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer .
  80. DP. (12 septembre 2009). Florence Cestac n’aime pas les prétentieux. ..
  81. Romain Brethes. (15 décembre 2011). Les tranches de vie de Cestac. ..
  82. a b Florence Cestac; Nicolas Anspach. (11 novembre 2011). Florence Cestac (Des Salopes et des anges) : « Mon dessin apporte de la légèreté à des sujets difficiles ». ..
  83. DP. (26 avril 2011). Ça va être ta fête, maman ! par Florence Cestac et Nadège Beauvois – Dargaud. ..
  84. La rédaction. (27 mars 2018). «Chouette, la dessinatrice Florence Cestac déboule chez Aladin» Presse Océan..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  85. «Un livre au poil !» Aujourd'hui en France 30/09/2012.
  86. La rédaction. (14 août 2013). «Plein le dos de Jean-Bernard Pouy, illustré par Florence Cestac» Le Monde..
  87. a b c d Romain Brethes. (2 mai 2013). «Florence Cestac, la vraie jeune» Le Point..
  88. a b c Laurence Pivot. (31 mars 2014). «Vive la ménop' !» L'Express..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  89. La rédaction. (5 septembre 2014). «La Capture du tigre par les oreilles de Jean-Bernard Pouy, illustré par Florence Cestac» Le Monde..
  90. Didier Pasamonik. (6 septembre 2014). Txantiloi:5e Fête de la BD à Bruxelles : Florence Cestac Grand Prix Saint-Michel 2014. ..
  91. Jean-Claude Raspiengeas. (16 novembre 2018). «Vivre d'amour» La Croix..
  92. Frédéric Potet. (10 septembre 2016). «Pension complète» M, le magazine du Monde..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  93. Romain Brethes. (15 septembre 2016). «Cestac, sœur sourire» Le Point..
  94. Romain Brethes. (5 avril 2018). «Mai 68, façon gros nez» Le Point..
  95. Pierre Burssens. (04/05/2018). «Filles des Oiseaux, tome 2» Auracan..
  96. "Siné Mensuel" lance un "Siné Madame" écrit et dessiné par des femmes. 16/04/2019..
  97. Bouchikhi. (02/02/2021). "Mon père était un phallocrate XXL" : Florence Cestac présente son nouvel album "Un papa, une maman". ..
  98. a b c d e Yves-Marie Labé. (26 mai 2000). «Florence Cestac, piquante dans sa bulle» Le Monde..
  99. Hélène Rietsch. (10 mai 2016). «La Marianne de Cestac» Sud Ouest..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  100. Bande dessinée et peinture. novembre 2011..
  101. Pierre Vavasseur. (15 juillet 2006). «Florence Cestac s'y connaît en ados» Aujourd'hui en France..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  102. France Inter (Anne Douhaire). (11 janvier 2022). Dans la bulle de Florence Cestac. ..
  103. Olivier Delcroix; Sébastien Le Fol. (31 janvier 2000). «Florence Cestac, première académicienne de la BD» Le Figaro..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  104. a b Yves-Marie Labé. (Txantiloi:1er février 2000). «Florence Cestac distinguée à Angoulême» Le Monde..
  105. Mathieu Laviolette-Slanka. (17 avril 2010). «Popeye : le Dictapateur» evene.fr..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  106. Julien Demets. (14 février 2010). «Jetez l'encre. Popeye dans le domaine public» evene.fr..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  107. a b c d La rédaction. (20 janvier 2017). «Florence Cestac bulle pour nous» Le Parisien Magazine..
  108. a b Didier Pasamonik. (16 septembre 2016). Florence Cestac : une rentrée en fanfare !. ..
  109. Yves Champigny. (30 janvier 2000). «Florence Cestac académicienne» Sud Ouest..
  110. Jean-Pierre Bourcier. (25 janvier 2001). «D'Angoulême, la bande dessinée vous salue bien» La Tribune..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  111. Frédéric Potet. (10 mai 2013). «La crise de la soixantaine» Le Monde..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  112. Marc Lamonzie. (11 octobre 2016). Filles des Oiseaux, tome 1. ..
  113. Mélanie Monroy. (30 juin 2015). Un amour exemplaire. ..
  114. Laurence Le Saux. (14 octobre 2011). Des salopes et des anges. ..
  115. A. H.. (8 mars 2014). «Florence Cestac : de l'humour avec des sujets graves» La Dépêche du Midi..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  116. (Frantsesez) Cestac, Florence (Elkarrizketatua). (2004-08-07). «La place de la BD, c'est dans la presse. Rencontre avec la dessinatrice Florence Cestac, grand prix d'Angoulême.» L'Humanité.
  117. Florence Cestac; Olivier Ka. (25 janvier 2001). «Les auteurs en première ligne. Le Txantiloi:28e Festival international de BD ouvre ses portes aujourd'hui à Angoulême. Il est présidé par Florence Cestac» L'Humanité..
  118. a b Catherine Methon. (2 février 2013). «Florence Cestac et Claire Bretécher, les deux précurseuses» Sud Ouest..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  119. Maurice Bontinck. (21 janvier 2014). «Les Grands Prix sortent du festival» Charente libre..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  120. a b c d Florence Cestac; Laurine Benjebria. (6 janvier 2016). «Florence Cestac sur Angoulême : “Il faut monter au créneau contre le sexisme en BD”» Le Journal du dimanche..
  121. Hugo-Pierre Gausserand. (7 janvier 2016). «Pour Florence Cestac, le directeur du festival d'Angoulême est un “crétin total”» Le Figaro..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  122. a b Florence Cestac; Catherine Ernens. (19 septembre 2016). «La BD reste un univers trop masculin» L'Avenir..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  123. Romain Brethes. (7 janvier 2016). «Florence Cestac : “Beaucoup de femmes méritent d'être récompensées”» Le Point..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  124. Franck Bondoux; Laurine Benjebria. (9 janvier 2016). «Franck Bondoux : “Le festival d'Angoulême n'est ni sexiste ni misogyne !”» Le Journal du dimanche..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  125. (Frantsesez) Charrier, Mathieu; Marois, Noémi. (2016-01-07). «Festival d'Angoulême : les 6 femmes ajoutées à la sélection sont…» Europe 1 (Noiz kontsultatua: 2024-05-23).
  126. Stéphane Urbajtel. (8 juin 2016). «BD : ils veulent prendre le pouvoir» Charente libre..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  127. Stéphane Urbajtel. (2 juin 2016). «BD : le plan de sauvetage des ténors» Charente libre..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  128. a b La rédaction. (8 avril 2017). «Portrait» Le Télégramme..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  129. Nicolas Albert. (21 juin 2012). Case Départ raconte Angoulême : 1982, premières visites ministérielles. ..
  130. a b Florence Cestac; Martin Veyron; Delphine Peras. (12 juin 2013). «Traits de caractère» L'Express..[réf. à confirmer] Catégorie:Article à référence à confirmer
  131. Blanche Delaborde. (2006). Ah ! Nana : les femmes humanoïdes. ISSN 2108-6893...
  132. Yves-Marie Labé. (20 novembre 1998). «Images de rédemption» Le Monde..
  133. La rédaction. (20 mars 2018). «Drôles d’oiseaux, ces nanas-là !» L'Est républicain..
  134. Florence Cestac; Olivier Mimran. (6 janvier 2016). «Le milieu de la bande dessinée n'est pas machiste, il est juste un peu naïf» 20 minutes..
  135. Solène Cordier. (6 janvier 2016). «Florence Cestac : “Quand j'ai commencé la BD, j'étais perdue dans un monde de garçons”» Le Monde..
  136. En chemin, elle rencontre…. ..
  137. Florence Cestac; Laurent Mathieu. (8 avril 2018). «Le Mai 68 de Florence Cestac» Paris-Normandie..
  138. Virginie François. (2001). «Les Maux pour le dire» BoDoï (38): 18...
  139. Pascal Paillardet. (2002). «L'Avis de l'artiste» BoDoï (57): 16...
  140. Fabien Tillon. (2004-2). «Les dieux font la paire» Bodoï (71): 18...
  141. Nicolas Crousse. (2022). Les prix Rossel 2022 attribués à Stéphane Lambert, Florence Cestac et Joris Mertens. ..
  142. Arrêté du 23 mars 2017 portant nomination et promotion dans l'ordre des Arts et des Lettres sur culture.gouv.fr.


Aipuaren errorea: <ref> tags exist for a group named "oh", but no corresponding <references group="oh"/> tag was found