Bizitza-luzera
Bizitza-luzera[1], bizi-luzetasun[2], longebitate[3] terminoak biologiarekin eta izaki bizidunen gorputzak osatzen dituzten zelulen eta organoen bilakaerarekin lotutako kontzeptuei eta haien bizitzaren ondorengo aldaketei dagozkie. Gizakiaren kasuan, bizitza-luzerak lotura garrantzitsuak ditu gizartearen alderdi demografikoekin eta gizabanakoaren alderdi soziologikoekin. Bizitza-luzera lotuta dago zahartzaroarekin edo organismo batek izan ohi duen batezbesteko bizi-itxaropenarekin.
Bizitza luzerari buruzko gogoetak, normalean, bizitzaren laburra onartzearekin lotuta egoten dira, eta eztabaida izaten dute bizitza normala den mugatik haratago zabaltzeko metodoei buruz. Zientzia ez ezik, bidaiei, zientzia-fikzioari eta eleberri utopikoei buruzko literatura ere izan da gaia.
Bizi-itxaropena
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Denbora-tarte jakin batean populazio jakin batek bizi duen urte-kopuruaren batezbestekoa da bizi-itxaropena. Gizonezkoetan eta emakumezkoetan banatzen da, eta medikuntzaren kalitateak, higieneak, gerrek eta abarrek eragiten diote, nahiz eta gaur egun indarkeriarik gabeko heriotza duten pertsonei bakarrik egiten zaien erreferentzia. Bizi-itxaropena gizarte-adierazle gisa erabiltzen dute soziologoek herrialde baten garapen-maila neurtzeko, baina datuak erlatiboak izan daitezke, gerrek, epidemiek, indarkeriak eta adierazle ekonomikoez bestelako fenomenoek alda ditzaketelako. Kasu askotan, herrialde azpigaratuetako, garapen-bidean dauden edo kultura naturaletako pertsonek bizitza luzea izan dezakete, eta horrek ez du esan nahi zenbat eta garapen handiagoa izan, orduan eta bizi-itxaropen handiagoa izango dutenik.
Erreferentziak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]- ↑ Elhuyar, Hiztegia. «longevidad» Elhuyar Hiztegia (Noiz kontsultatua: 2023-07-12).
- ↑ Euskalterm - www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2023-07-12).
- ↑ Euskalterm - www.euskadi.eus (Noiz kontsultatua: 2023-07-12).
