Farah Pahlavi
Farah Pahlavi, Farah Diba haren jaiotza-izenarekin ere ezaguna (Teheran, 1938ko urriaren 14a ) Irango azken enperatriza eta xahbanua izan zen. Farah Mohammad Reza Pahlaviren hirugarren emaztea izan zen, Fawzia Egiptoko printzesaren eta Soraya printzesaren ondoren.
Jaiotza eta hezkuntza
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Teheranen jaio zen, Sohrab Diba kapitainaren eta emazte Farideh Ghotbiren alaba bakarra. Aita, bere haurtzaroan hil zena, erregimen inperialeko militar garrantzitsu bat izan zen.
Teherango Frantziako Eskolan eta Parisko Arkitektura Eskola Berezian ikasi zuen 1957 eta 1959 artean: han, Albert Bessonen ikasle izan zen.
Ezkontza eta ondorengoak
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Ardeshir Zahedik bere suhiak aurkeztu zion xahari, eta 1959ko abenduaren 21ean ezkondu ziren. Seme-alaba hauek izan zituzten:
- Reza Pahlavi printze oinordekoa (j. 1960ko urriaren 31). [1]
- Yasmin Farahnaz Pahlavi printzesa (j. 1963ko martxoaren 12a ). [1]
- Ali Reza Pahlavi printzea (1966ko apirilaren 28a – 2011ko urtarrilaren 4a). [2]
- Leila Pahlavi printzesa (1970eko martxoaren 27a – 2001eko ekainaren 10a).
Parte-hartze politikoa eta soziala
[aldatu | aldatu iturburu kodea]Enperatrizak xahari interesatzen zitzaizkion gizarte-ongizate eta kultura-gaietan parte hartu zuen eta bere mezenasgo eta eragin-zirkulua sortu. Xirazko nazioarteko jaialdiaren babeslea izan zen. Oro har, ez zuen inperioko gortearen ustelkeria eta errepresio ekintzetan parte hartu, baina bere familiak ordezkaritza zabala zuen kultur erakundeetan, bereziki lehengusu Reza Qotbik, Irango irrati-telebista nazionalaren zuzendari izendatu baitzuten.
Irmoki onartzen zuen xaharen modernizazio-politika, "iraultza zuria" deitua: latifundioen desjabetzea, emakumeen sufragioa, mendebalderatzea, etab. Azkenean erreforma horiek biztanleriaren zati txiki batera baino gehiagora iritsi ez baziren ere, petrolioari lotutako politika ekonomikoak botereari lotutako klasearen neurrigabeko aberastearen eta biztanleriaren geruza zabalen pobretzearen alde egin zuen.
Iraultza eta erbestea
[aldatu | aldatu iturburu kodea]1979ko Irango Iraultzaren ondoren, xaharekin batera joan zen erbestera Maroko, Bahamak, Mexiko, Estatu Batuak, Ekuador, Panama eta Egipton: han, Anwar el-Sadat presidenteak hartu zituen, Xaha 1980ko uztailaren 27an hil zen. Egun, Connecticuten (Estatu Batuak) bizi da, bilobengandik hurbilago egoteko, Noor, Iman eta Farah printzesak; era berean, tarteka Parisen bizi da, seme zaharrenaren alaba han baita. Leila printzesa, haren alaba gazteena, anorexia eta depresioa pairatzen zuena, hilik aurkitu zuten Londresko hoteleko logelan 2001ean. 2011ko urtarrilaren 4an, bere hirugarren seme Ali Rezak, maiz depresioak jota ibiltzen zena, Bostonen (Massachusetts) bere buruaz beste egin zuen alabaren jaiotzaren zain zegoela (adierazpen ofiziala).