Goako elizak eta komentuak

Goako elizak eta komentuak
	UNESCOren gizateriaren ondarea
Kokapena
Herrialdea	India
Indiako estatua	Goa
Koordenatuak	15°30′N 73°55′E / 15.5°N 73.91°E
Gizateriaren ondarea
Irizpidea	(ii), (iv) eta (vi)
Erreferentzia	234
Eskualdea	Asia eta Ozeania
Izen-ematea	1986 (X. bilkura)
	↑ UNESCOk egindako sailkapenaren arabera ;

Goako elizak eta komentuak izenarekin Indiako Goa estatuko Goa Hiri Zaharrean dagoen erlijio eraikin multzoa izendatzen da. Multzo hau Unescok 1986an, Gizateriaren Ondarea deklaratu zuen. Goa Portugaldar Indietako hiriburua izan zen eta handik, XVI. mendetik aurrera, kristautasuna eta portugaldar artea Asian zabaldu zen: barrokoa, manierismoa eta Manueldar estiloa. Bóm Jesus basilikan Frantzisko Xabierkoa lurperatuta dago.^[1]^[2]

Historia

Goa Hiri Zaharra XV. mendean sortu zuten Bijapur Sultanateko agintari musulmanek Mandovi ibaiko portu gisa. Akordioa 1510ean hartu zuen Afonso de Albuquerquek, Indiako lehen erregeordeak, Timoja korsarioaren laguntzarekin. Ondoren, ia etengabe Portugalen menpe egon zen, XX. mende arte.

Jesuiten, frantziskotarren eta beste orden erlijioso batzuen misiolariak XVI. mendeko Goan finkatu ziren, hiria Indian katolizismoa hedatzeko zentro gisa erabiliz. Kolonizatzaileak, hasiera batean, toleranteak izan ziren hinduismoarekin eta beste erlijio batzuekin, baina 1560tik aurrera katolizismoaren hedapena indartu egin zen Inkisizioa eta haien metodoak Goara iritsi zirelako. XVI. eta XVII. mendeak Goaren urrezko aroa izan ziren, merkataritza loretsua zabaldu zen eta Lisboakoaren antzeko pribilegio administratiboak izatera iritsi zen. Indar ekonomiko horrekin batera, eliz portugaldarrak altxatu ziren, horrela, haien boterea erakusteko. Monumentu horiek arte-joera desberdinen sinkretismoaz sortu ziren: Europako eraginak, batetik, bertako artisauen, bestetik. Goa eskualdeko artista indiarren eskultura-tradizio handiari esker ez zen beharrezkoa izan langileak Europatik inportatzea, Brasilgo kolonian gertatu zen moduan.^[3]

XVII. mendearen amaieratik, holandarren eta britainiarren arteko lehia komertzialak Goa Zaharraren gainbehera ekonomikoa ekarri zuen. Aldi berean, Brasil Portugaldarren kolonia garrantzitsuena bihurtu zen. Horrekin batera, hainbat izurritek hiria kaltetu zuten, eta, azkenik, Mandovi ibaiko portua itsasontzi modernoenentzat desegokia bihurtu zen. Erregeordea Panajira (Goa Berria) aldatu zen 1759an, eta Goa Zaharrak ofizialki galdu zuen kapital-estatusa 1843an.

XX. mendean, hainbat urtetako liskar eta tratu diplomatikoen ondoren, Indiako tropek Goa eta Indiaren inguruko eskualdeak inbaditu eta erantsi zituzten, azpikontinentean portugaldarren mende askotako presentziari amaiera emanez. Eragin kulturalak, hala ere, gaur egunera arte jarraitzen du, eta agerikoa da Goako monumentu erlijiosoetan, 1986an UNESCOk Gizateriaren Ondare izendatu baitzituen.

Monumentuak

Goako katedrala
Bóm Jesus basilika
Errosarioaren Andre Mariaren eliza
San Frantzisko Asiskoaren eliza
Santa Katalinaren kapera
San Agustin elizaren erorkinak
Jainkoaren Goi Arduraren eliza

Iruditegia

Goako elizak eta komentuak
San Frantzisko Asiskoaren eliza.
Santa Katalinaren katedrala.
Bóm Jesus basilikaren habearte nagusia.
Frantzisko Xabierkoaren hilobia.
San Agustin elizaren erorkinak.
Santa Katalinaren kapera.

Erreferentziak

↑ http://www.hiru.eus/eu/viajes/reportajes-didacticos/-/journal_content/56/21564/BIDAIAK-ERREPORTAIADIDAKTIKOAK-331888
↑ https://viajealpatrimonio.com/listing/iglesias-y-conventos-de-goa/
↑ Lameira, Francisco. Artistas que trabalharam para a Companhia de Jesus na concepção e na feitura de retábulos.

Kanpo estekak

(Ingelesez):Unescoren informazioa Goako elizen inguruan.
(Ingelesez):Dokumentala Youtuben.

Datuak: Q15726428

[fn1-1] UNESCOk egindako sailkapenaren arabera

[2] ttp://www.hiru.eus/eu/viajes/reportajes-didacticos/-/journal_content/56/21564/BIDAIAK-ERREPORTAIADIDAKTIKOAK-331888

[3] ttps://viajealpatrimonio.com/listing/iglesias-y-conventos-de-goa/

[4] Lameira, Francisco. Artistas que trabalharam para a Companhia de Jesus na concepção e na feitura de retábulos.

[I]

[1]

[2]

[3]

	Gizateriaren Ondarea Indian
Kulturala Agrako Gotorlekua (1983) • Ajanta (1983) • Ellora (1983) • Taj Mahal (1983) • Mahabalipuram (1984) • Sûrya tenplua (Konârak) (1984) • Goako elizak eta komentuak (1986) • Hampi (1986) • Khajuraho (1986) • Fatehpur Sikri (1986) • Pattadakal (1987) • Elephanta leizeak (1987) • Chola tenplu handi bizidunak (1987) • Sanchi (1989) • Qutub Minar (1993) • Humayunen hilobia, Delhi (1993) • Mendiko burdin bideak (1999) • Mahabodhi tenplua (2002) • Bhimbetkako haizpeko babesa (2003) • Chhatrapati Shivaji geltokia (lehen Victoria Station) (2004) • Champaner-Pavagadh arkeologia parkea (2004) • Gotorleku Gorria (2007) • Yantra Mandir (2010) Naturala Kaziranga natura parkea (1985) • Keoladeonatura parkea (1985) • Manas natura parkea (1985) • Sundarbans natura parkea (1987) • Nanda Devi eta Loreen haran natura parkeak (1988) • Mendebaldeko Ghat mendiak (2012)