Edukira joan

Hostoen morfologia

Wikipedia, Entziklopedia askea

Hostoen morfologia espezieen sailkapenean erabiltzen den landare morfologiaren atala da, hostoen itxura aztertzen duena. Itxurak aldaera ugari dituenez, ezaugarri bistakoenetakoa da espezie bat identifikatu ahal izateko.

Hostoak izan daitezke bakunak (orri bat) edo konposatuak (orri edo foliolo bat baino gehiagorekin), iledunak edo ilegabeak, ertz osokoak edo zerratuak eta abar. Orrien antolaketak, hauen formak, ertzaren definizioak edo nerbiazioak parte hartzen dute hostoaren itxura orokorrean.

Hostoen atalak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Hosto bakun baten diagrama:
1. Erpina
2. Zain nagusia
3. Zain sekundarioa
4. Linboa edo orria
5. Ertza
6. Pezioloa edo txortena
7. Kimua
8. Zurtoina

Hostoa hainbat zatiz osaturiko egitura da. Fotosintesia gauzatzen duen egitura zapalari linbo edo hosto-orri izena ematen zaio. Linboa modu egokian paratzen eta adarrarekin lotzen duen egitura zilindrikoa, berriz, pezioloa edo txortena da. Pezioloa eta zurtoina lotzen dituen guneari hostoin izena ematen zaio.

Antolamendua (compositio)

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Itxura Mota Latinez Azalpena
Txandakatua[1]
alterna
hostoak txandaka lotzen dira maila desberdinetan
Aurkakoa[1] edo oposatua
abrupta
hostoak parez pare lotzen dira
oposatu dekusatua
decussata
oposatua, baina hostoak angelu zuzenean daude aurreko mailarekiko
Bertizilatua
verticillata
aut
stellata
hostoak sortaka (gutxienez 3) puntu berean
Erroseta
rosula
Hostoak oinarrian zirkuluan

Itxura (foliorum forma)

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Itxura Mota Latinez Azalpena
Entsiformea
ensiformis
luzea eta zorrotza, ezpata itxurakoa
Azikularra
acicularis
Orratz itxurakoa, zorrotza eta estua
Subulatua
subulata
ezten itxurakoa
Lineala
linearis
Luzea eta oso estua
Luzanga
oblonga
Itxura luzekara, ertz nahiko paralelo egin eta erpin biribilduekin
Lantzeolatua
lanceolata
lantza itxurakoa, zabalagoa txortena aldean erpinean baino
Oblantzeolatua
oblanceolata
lantza itxurakoa, zabalagoa erpin aldean txortenean baino
Faltziformea
falcata
Sega itxurakoa
Aristatua
aristata
Eliptikoa
elliptica
Arrautza itxurakoa, zabalera ia berdina erpin eta txortena aldean
Ornikularra edo biribila
orbicularis
biribila
Obala
ovata
Arrautza itxurakoa, zabalagoa txortena aldean
Obobatua edo obobala
obovata
arrautza itxurakoa, zabalagoa erpin aldean
Espatulatua
spathulata
espatula itxurakoa, orria gutxika txorten bihurtzen
Kuneatua
cuneata
oinarria ziri itxurakoa
Sagitatua
sagittata
lantza itxurakoa, aurikulak beherantz zuzenduak
Hastatua
hastata
lantza itxurakoa, aurikulak horizontalki hedatuak
Peltatua
peltata
biribildua, txortena orria ren erdian atxikia
Akuminatua
acuminata
erpina punta finarekin
Kamutsa
obtusus
erpina biribildua
Trunkatua
truncata
erpinak moztua dirudi
Erreniformea
reniformis
Giltzurrun itxurakoa
Deltoidea
deltoidea
hirukia, txortena albo bati atxikia
Flabelatua
flabellata
erdi-zirkularra, haizemaile itxurakoa
Kordatua
cordata
bihotz itxurakoa, punta erpinean
Obkordatua
obcordata
bihotz itxurakoa, punta txorten aldean
Erronboidala
rhomboidalis
Erronbo itxurakoa
Lobatua
lobata
gingiletan banatua
Pedatua
pedata
Palmatua, albo gingilak oinarriari batuak
Multifidoa
multifida
xingolatan banatua
Perfoliatua
perfoliata
zutoinak orria zulatu duela dirudi

Palmatuak:

Itxura Mota Latinez Azalpena
Palmatua
palmata
segmentu edo gingiletan banatua, eskuko hatzen antzera
Palmatilobatua
palmatilobata palmatua, segmentuen arteko hutsartea ez da orriaren erdiraino iristen
Palmatifidoa
palmatifinta palmatua, segmentuen arteko hutsartea orriaren ia erdiraino iristen da
Palmatipartitua
palmatipartita palmatua, segmentuen arteko hutsartea segmentuen erdia igarotzen dute
Palmatisekatua
palmatisecata palmatua, segmentuen arteko hutsarte luzeak zain nagusiraino iristen dira

Pinatuak:

Itxura Mota Latinez Azalpena
Pinatilobatua
pennatilobata
Pinatua, segmentuen arteko hutsarteak ez dira iristen orri-erdiaren erdibidera[2]
Pinatifidoa
pinnatifindata
Pinatua, segmentuen arteko hutsarteak orri-erdiaren erdibidera iristen dira[2]
Pinatipartitua
pennatipartita
Pinatua, segmentuen arteko hutsarteak orri-erdiaren erdibidea igarotzen dute[2]
Pinatisekatua
pennatisecata
Pinatua, segmentuen arteko hutsarteak zain nagusia iristen dira

Ertza (foliorum margo)

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
Forma Mota Latinez Azalpena
Osoa
integra
Koxkarik gabea
Ziliatua
ciliata
Iletxoduna
Krenulatua
crenata
Koxka zabal eta biribilduak
Horzduna[3] (edo dentatua)
dentata
Hortz estu edo zabalekin
Horztun bikoitza
duplicato-dentata
Dentikulatua
denticulata
Hortz txikiduna
Zerratua
serrata
Zerra itxurakoa, puntak aurrerantz
Zerrulatua
serrulata
Zerra hortz txikiekin
Gilgilduna
lobata
Gingil biribilduekin
Uhindua
undulata
Uhin itxurako koxka zabal eta biribilduak
Espinulatua
spinulata
Arantzekin

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. a b Euskal Herriko zuhaitz eta zuhaixken gida. Eusko Jaurlaritzaren argitalpen zerbitzu nagusia, 25-33 or. ISBN 9788445730515..
  2. a b c (Frantsesez) Bernard Boullard. (1997). Dictionnaire, Plantes & Champignons. ESTEM, 875 or..
  3. «horzdun». Euskaltzaindiaren Hiztegia(Noiz kontsultatua: 2021-5-2.)

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]