Edukira joan

Instrumentu elektroniko

Wikipedia, Entziklopedia askea
Instrumentu elektroniko
Deskribapena
Motaelectrophone (en) Itzuli, electronic instrument (en) Itzuli eta musika tresna
Hornbostel-Sachs sailkapena53


Musika-tresna elektronikoa zirkuitu elektronikoen bidez soinua sortzen duen musika-tresna da. Instrumentu hauek audio seinale elektriko, elektroniko edo digital baten ekoizpenari esker entzuten dira. Azken finean, bozgorailu baten mintzari eragiten dion potentzia-anplifikadore batera konektatzen da, interpreteak eta entzuleak entzuten duten soinua sortuz.[1]

Tresna elektroniko batek soinua kontrolatzeko erabiltzaile-interfaze bat izan dezake, normalean nota bakoitzaren tonu-altuera, maiztasuna edo iraupena doituz. Teklatu elektroniko batek seinale bat bidaltzen du sintesi-modulu batera, ordenagailura edo soinua sortzen duen soinu elektroniko edo digitaleko beste sorgailu batera. Hala ere, gero eta ohikoagoa da erabiltzailearen interfazea eta soinua sortzen duten funtzioak bereiztea, kontrolagailu bat (sarrerako gailua) eta sintetizadore musikal bat osatzen baitute, hurrenez hurren, eta bi gailuak musika-exekuzioa deskribatzeko lengoaia baten bidez komunikatzen dira, hala nola MIDI edo Open Sound Control [2].

Musika-tresna elektroniko guztiak audio-seinalea prozesatzeko aplikazioen azpimultzotzat har daitezke. Musika-tresna elektroniko errazak soinu-efektu gisa ezagutzen dira batzuetan; soinu-efektuen eta benetako musika-tresnen arteko muga ez da oso argia normalean.

2010eko hamarkadan, musika-tresna elektronikoak musika-estilo gehienetan erabiltzen dira. Pop musikaren estiloen barruan, hala nola dantza elektronikoaren musikaren barruan, grabazioetan erabiltzen diren soinu instrumental ia guztiak instrumentu elektronikoak dira (adibidez, baxu sintetikoa, sintetizadorea edo erritmo-makina). Musika-tresna elektroniko, kontrolatzaile eta sintetizadore berrien garapenak garapen-eremu oso aktiboa eta diziplinartekoa izaten jarraitzen du. Hitzaldi espezializatuak antolatzen dira, Musika adierazpenerako interfaze berriei buruzko nazioarteko konferentzia nabarmenduz, azken lanak ezagutarazteko eta musika-tresna elektroniko, kontrolatzaile eta sintetizadore berriekin musika interpretatzen edo sortzen duten artistak ezagutzera emateko plataforma bat eskaintzeko.

Instrumentu elektrofonoak dira Sachs-Hornbostel sailkapenean sartu den azken familia[3], 1940an gutxi gorabehera.

Instrumentu mekaniko-elektrikoak edo elektromekanikoak soinua sortzeko elementu mekanikoak eta elektrikoak nahasten dituzten musika-tresnak dira, Hammond Organoa edo Melotron, adibidez.

Lorpenak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Tresna elektronikoek baliabide musikalak hedatzen lagundu dute. Gero eta sofistikazio handiagoarekin, konpositoreari soinu paleta bat eskaini zaio, tonu hutsetatik egitura sonikorik konplexuenetaraino hedatzen dena. Gainera, musikaren antolaketa erritmikoa aurretik lortu ezin zen finezia eta konplexutasun maila posible bihurtu du. Tresna elektronikoak erabiltzearen ondorioetako bat musikaren definizio berri bat soinu antolatu gisa onartzea izan da. Beste ondorio bat konpositorea entzule batekin zuzenean komunikatzeko ideia onartzea da, interprete baten beharrik gabe. Hala ere, beste ondorio bat musika esperimentalaren eta tradizionalaren osaketa demokratizatzea da, kalitate handiko eskuragarritasunaren bidez, tresna eta software informatikoak arrazoiz lehenetsiz.

Zenbait behatzaileri iruditu zaie interpretaria ezabatzea, konpositoreari bere asmoak erabat gauzatzeko aukera ematen dion bitartean, galera larria dela hala ere. Errendimendua, argudiatzen da, konposizioaren beraren sormenezko diziplina da, eta interpretazio aldakorrek esperientzia musikalari aberastasuna eransten diote; gainera, antzezlearen presentzia fisikoak, beste era batera, gertakari aurresuposibo, intelektual eta, inplikazioz, bizigabeko samarra litzatekeen horretan txertatzen du drama. Baina, izan ere, tresna elektronikoen konposizio asko bertutez eta dramaz bete daitezke. Musika elektronikoaren teknologia garaikidearekin, konpositoreak aukera dezake antzezle baten ekarpen sortzaileak bere helburu artistikoak beteko dituen ala ez erabakitzeko.

Sintetizadoreak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Robert Moogek (Bob Moog bezala ere ezaguna), 1963. urtearen amaieran, Herbert Deutsch konpositore esperimentala ezagutu zuen, zeinak, soinu elektroniko berrien bidez bere bilaketan, Moog inspiratu zuen bere lehen sintetizadorea sortzera, Modular Moog.11.[4]

Moog-a, hezkuntza eta musika komunitateak aurretik ezagutzen bazuen ere, 1964ko udazkenean aurkeztu zitzaion gizarteari, Bobek Audio Ingeniaritza Elkartearen Konbentzioan[5] erakustaldia egin zuenean, Los Angelesen. Konbentzio honetan, Moogek bere lehen eskaerak jaso zituen eta negozioa aireratu egin zen.

Moog Music [6]konpainia izugarri hazi zen lehen urteetan, eta are ezagunagoa egin zen Wendy Carlosek Switched on Bach albuma argitaratu zuenean. Bobek modelo berriak diseinatu eta merkaturatu zituen, hala nola Minimoog (Moog Modularraren lehen bertsio eramangarria), Moog Taurus (hedadura zortzidun baten pedalen teklatua, baxu eta akutuentzako transposizioarekin), PolyMoog (lehen modeloa, % 100 polifonikoa), MemoryMoog (polifonikoa, sei MoiMoog, eta abar).

Moogek ez zuen jakin bere enpresa ondo kudeatzen eta bederatzi hilabeteko itxaron-zerrendak izatetik eskaerarik ez jasotzera igaro zen. Zorrek estututa, enpresaren kontrola galdu zuen eta inbertitzaile batek erosi zuen. Hala ere, 1977ra arte jarraitu zuen musika-tresnak diseinatzen, Moog Music utzi eta Apalaches mendietako herrixka batera joan zen arte. Moog Music erori egin zen handik gutxira[7].

Instrumentu elektroniko batzuk

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Teknologiak ahalbidetu du ezagutzen ditugun tresna askok bertsio elektrikoak eta elektronikoak izatea. Erraztasun handiarekin 30 instrumentu baino gehiago aurki daitezke.

Chapman Stick-a Chapman Stick, The Stick izenez ere ezaguna, hari sakatuko musika-tresna moderno eta nahiko berezia da, 1970eko hamarkadan Emmett Chapmanek [8]Kalifornian sortua.

Funtsean, baxu baten eta gitarra baten arteko lotura da, eta, beraz, baxuaren ohiko lerroak, melodiak, akordeak edo testurak sor ditzake. «Tapping» teknikarekin jotzen da, eta, oro har, 10-12 soka ditu, bakoitza bere aldetik finduta.

Chapman Stick
Klabinetea Klabikordio anplifikatua da. 1960ko hamarkadan sortu zuen Hohner konpainiak[9], Alemanian, 1980ko hamarkadaren erdialdera arte. Denbora horretan guztietan 7 modelo ezberdin ere jarri zituzten salgai, bakoitzak bere berezitasunekin eta Fa1 eta Mi6 arteko tarteekin.

Gaur egun ez dira ekoizten, baina bere soinuak funk musika, reggaeaton, rocka edo jazz-funka ere markatu zituen, teklatu digitaletan emuladore oso zehatzak lor daitezkeenak.

Baxu elektrikoa Munduan gehien erabiltzen den tresna elektrikoetako bat, baxu elektrikoa gitarren familiako larriena da[10]. Horretaz gain, gitarra batekin dituen alde handiak hari kopurua, gorputzaren eta mastaren forma eta hura jotzeko erabilitako teknika izan ohi dira.

Zortzigarren bat gitarraren azpitik fintzen da eta hatzekin jotzen da, nahiz eta lastoekin ere jo daitekeen. Entzuteko, anplifikadore batera konektatu behar da.

Gitarra elektrikoa Gaur egungo musikan gehien erabiltzen den musika-tresnetako bat. Bluesetik, rocketik, jazzetik, funketik, popetik, countrytik eta baita musika latinotik ere, gitarra elektrikoa funtsezkoa da lan melodiko eta harmonikoan.

Gaur egun, gitarra ezagunenak 6, 7 eta 8 sokakoak dira, nahiz eta 12 soka edo masta bikoitzeko modeloak ere badauden.

Teklatu elektrikoa Ohiko pianoaren antzekoa, metalezko sokak kolpatzen dituzten tekla eta mailuekin, baina bibrazioak hartzen dituzten mikrofono magnetikoekin, eta anplifikadore edo soinu-sistema batera bidaltzen dituzte prozesatzeko.

Piano elektrikoa ez da oso ezaguna edo erabilia, batez ere bere tamainagatik, kostuagatik eta eramangarritasun eskasagatik. Nahiz eta 50eko hamarkadan oso erabilia izan jazzean eta 70eko hamarkadara arte, teklatu modernoek lekuz aldatzen hasi zirenean.

Bibolin elektrikoak Bibolin elektrikoak normalean gorputz solidokoak izaten dira, erresonantzia-kaxarik gabekoak, eta beti izaten dute mikrofonia[11]. Eredu elektro akustikoak ere aurki daitezke, erresonantzia-kaxa eta guzti, baina mikrofonoren batekin, eta horrek seinalea anplifikatzea ahalbidetzen du.

Asko erabiltzen dira rock, musika elektroniko, pop, jazz, fusio eta abarretan.

Txelo elektrikoa Txelo tradizionalaren bertsio elektrikoa da[12]. Bi instrumentuen arteko ezberdintasun nagusiak hauek dira: bertsio elektriko honetan ez dago egurrezko erresonantzia-kaxa handirik, eta horrek bi ondorio ditu: instrumentuak ez du ez txirrin ez bolumen berarekin jotzen, berez, eta, gainera, askoz gutxiago pisatzen du.

Erabiltzen duzun mikrofonia motaren arabera, soka tradizionalak edo altzairuzkoak eraman ditzakezu. 5 edo 6 sokakoak ere badaude.

RCAk 1950eko hamarkadan ahotsa eta musika sintetizatzeko gailu esperimentalak sortu zituen. New York hiriko Columbia-Princeton Electronic Music Centerren egoitza duen Mark II Music Synthesizer [13] da. Herbert Belarrek eta Harry Olsonek diseinatu zuten RCAean, Vladimir Ussachevskyren eta Peter Mauzeyren [14]ekarpenekin, Columbiako Unibertsitatean instalatu zen 1957an. Soinu sintesi interkonektatuen multzo handi batez osatua, programazioaren bidez musika sortzeko gai izan zen, zinta bat erabiliz zuloz astindutako zinta bat, soinu iturri eta filtroak kontrolatzeko, pianoaren osagai mekaniko baten antzekoa. Hutsuneen sistema arindu behar izan zen tenporizadoreak sortzeko.

DJ

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Disc-jockey, DJen laburdura, DeeJay eta Deejayren ahoskera anglosaxoiarekin ere ezaguna, Jatorriz, disc terminoa (edo normalean disk ingelesez) disko fonografikoei buruzkoa zen, eta ez ondorengo disko konpaktuei buruzkoa[15]. Gaur egun, edozein motatako musika erreproduzitzen da, erabiltzen den bitartekoa edozein dela ere.

DJ Baten tresneria

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  • DJaren formatu gustukoenean grabatutako soinua (binilozko diskoa[16], disko konpaktua, artxibo digitalak, etab.).
  • Soinua erreproduzitzeko eta bata eta bestearen artean txandakatzeko aukera ematen duten bi aparaturen konbinazioa, jauzirik gabeko musika-korronte jarraitu bat sortzeko (disko-erreproduzitzaileak, CD-erreproduzitzaileak, gailu mugikorrak, MP3 erreproduzitzeko software espezializatua, etab.).
  • Sekuentziadore anizkuna, MIDIko gaiak audio digitaleko seinale batekin nahastea ahalbidetzen duena.
  • Soinua igortzen eta anplifikatzen duen sistema bat.
  • DJentzako berariazko nahasketa-mahai bat, bi eta lau kanal artean izaten dituena, eta crossfader bat, abesti batetik hurrengora modu leunean pasatzeko aukera ematen duena, nahiz eta zuzeneko ebaketa baten bidez ere izan daitekeen.
  • Entzungailuak, diskoetako bat entzuteko erabiltzen direnak bestea jotzen ari denean, eta, horrela, soinua (kuea edo sarrera) jotzen hasiko denaren puntu zehatza erabakitzen da, normalean soinua jotzen ari denarekin sinkronizatuta.
  • Aukeran, mikrofono bat, DJari abestiak sartzeko, entzuleei azalpenak emateko edo, besterik gabe, publikoa animatzeko aukera ematen diona.

Oinarrizko ekipo horri, aukeran, soinua manipulatzeko eta hobetzeko aukera ematen duten beste elementu batzuk gehitu dakizkioke:

Erreferentziak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
  1. ↑ musikazorrotza. (2013-03-06). «INSTRUMENTU ELEKTROFONOAK» MUSIKA GELAN (Noiz kontsultatua: 2022-02-14).
  2. ↑ Reinhard., Schmitz,. (2001). MIDI. Wise Publications in association with Wizoo ISBN 0-7119-9619-9. PMC 50713358. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  3. ↑ Lee, Deborah. (2020). «Hornbostel-Sachs Classification of Musical Instruments» KNOWLEDGE ORGANIZATION 47 (1): 72–72.  doi:10.5771/0943-7444-2020-1-72. ISSN 0943-7444. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  4. ↑ Davies, Hugh. (2001). Moog, Robert A(rthur). Oxford University Press (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  5. ↑ Brozman, Bob. (2007-11-29). «Polyrhythm and Musical Culture» Audio Anecdotes III (A K Peters/CRC Press): 383–395. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  6. ↑ Ryan., Moog, Bob (Robert) Fjellestad, Hans. Page,. Moog. PMC 1051552273. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  7. ↑ Colman, R. F.. (1975). «Mechanisms for the oxidative decarboxylation of isocitrate: implications for control» Advances in Enzyme Regulation 13: 413–433.  doi:10.1016/0065-2571(75)90028-x. ISSN 0065-2571. PMID 1977. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  8. ↑ Chapman, Emmett H.. (1987-09). «Musical timbre modification method» The Journal of the Acoustical Society of America 82 (3): 1107–1107.  doi:10.1121/1.395323. ISSN 0001-4966. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  9. ↑ Hohner. ((1907)). Anfänge und Entwicklung einer grossen Industrie (Hohnersche Harmonika-Fabriken). PMC 249901375. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  10. ↑ (1922), Hayashi, Shotaro, instrumentalist. Container of (work): Sáinz de la Maza, R. (Regino), 1896-1981. Rondeña. Container of (work): Gasull, Feliu, 1959- Fantasia sobre dos temes de Manuel de Falla. Container of (work): Arcas, Julián, 1832-1882. Guitar music. Selections. Container of (work): Tárrega, Francisco, 1852-1909. Recuerdos de la Alhambra. Container of (work): Ruiz-Pipó, Antonio. Canción y danza. No. 1. Container of (work): Malats, Joaquín, 1872-1912. Impresiones de España. Serenata española. Container of (expression): Albéniz, Isaac, 1860-1909. Mallorca; arranged. Container of (expression): Albéniz, Isaac, 1860-1909. Suite española, no. 1. Asturias; arranged. Container of (work): Moreno Torroba, Federico, 1891-1982. Sonatinas, guitar. Guitarra. PMC 1137794669. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  11. ↑ Marcin, Sähkötekniikan korkeakoulu School of Electrical Engineering Sähkötekniikan laitos Department of Electrical Engineering Lehtonen, Matti, Prof., Aalto University, Department of Electrical Engineering, Finland Hurkala,. (2013). Noise analysis of high voltage capacitors and dry-type air-core reactors. Aalto University PMC 1273778565. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  12. ↑ Chelo.. (2015). Chelo.. Sony Music Latin PMC 907206545. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  13. ↑ Clerfeuille, Pierre Marc or René Marc. Oxford University Press 2011-10-31 (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  14. ↑ H., Falk, Peter. (1988). Mauzey, Merritt.. Sound View Press PMC 62383756. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  15. ↑ Kluun.. DJ. ISBN 978-90-5759-903-3. PMC 1024083430. (Noiz kontsultatua: 2022-02-18).
  16. ↑ «Disco» Disco 2016  doi:10.5040/9781350978317. (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).
  17. ↑ Sampler (jazz). Oxford University Press 2003 (Noiz kontsultatua: 2022-02-27).

Ikus, gainera

[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Kanpo estekak

[aldatu | aldatu iturburu kodea]
"https://eu.wikipedia.org/w/index.php?title=Instrumentu_elektroniko&oldid=9480350"(e)tik eskuratuta